Sprawa mienia ofiar Holokaustu. Polska w raporcie Departamentu Stanu

"Ocaleni z Holokaustu i ich potomkowie będący obywatelami amerykańskimi twierdzą, że procedury wymagane do odzyskania ich prywatnych nieruchomości za pośrednictwem polskiego systemu sądowniczego lub w drodze ugody z władzami centralnymi lub samorządem lokalnym są długotrwałe, uciążliwe, kosztowne i w dużej mierze nieskuteczne. Niektórzy z nich wyrażają niezadowolenie, że nawet po odzyskaniu nieruchomości, działania ze strony najemców lub innych podmiotów uniemożliwiają im swobodne korzystanie z własnego majątku" - głosi tekst.

Według dokumentu, władze szacują, że rozstrzygnęły około 45 proc. z ok. 5500 wniosków o zwrot nieruchomości należących do gmin wyznaniowych żydowskich, a w ok. połowie rozstrzygniętych spraw roszczenia odrzucono. "Polska nie uchwaliła ustawy, która dotyczyłaby majątku bezspadkowego z czasów Holokaustu" - czytamy.

Raport stwierdza także, że Polska "poważnie angażuje się na rzecz upamiętnienia Holokaustu". W tym kontekście pojawia się wzmianka o finansowaniu muzeów, pomników oraz muzeów na terenie byłych nazistowskich obozów koncentracyjnych.

Dokument przypomina, że w 1960 r. polski rząd podpisał umowy dwustronne, na mocy których Polska przekazała rządom niektórych państw pieniądze na pokrycie roszczeń cudzoziemców z tytułu strat w mieniu prywatnym poniesionych po 1939 r. W 1960 r. taka umowa została zawarta między Polską a Stanami Zjednoczonymi, a na jej mocy Polska przekazała władzom USA 40 mln dolarów na pokrycie roszczeń osób, które były obywatelami amerykańskimi w momencie bezprawnego przejęcia ich mienia. "Umowa ta nie obejmowała osób, które były obywatelami polskimi w momencie przejmowania ich majątku, a dopiero później zostały naturalizowanymi obywatelami amerykańskimi; umowa ta wykluczała więc większość polskich ocalałych z Holokaustu i ich rodziny" - głosi raport.

W raporcie jest też mowa o kwestii mienia bezspadkowego.

"Polska nie przyjęła ustawy dotyczącej znacznej ilości własności prywatnej pozostawionej bez spadkobierców w wyniku Holokaustu. Zamiast tego, majątek bezspadkowy podlega polskiemu prawu spadkowemu, na mocy którego majątek ten wraca do samorządu lokalnego lub Skarbu Państwa" - czytamy. "Według rządu, bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej Polska zaczęła regulować status prawny mienia pozostawionego przez właścicieli, w tym Żydów, którzy zginęli w czasie Holokaustu, na mocy szeregu dekretów regulujących status opuszczonego i porzuconego mienia, w ramach całościowej nacjonalizacji własności prywatnej w okresie powojennego funkcjonowania systemu komunistycznego" - dodano.