Sprawa mienia ofiar Holokaustu. Polska w raporcie Departamentu Stanu

"Polska jest jedynym krajem członkowskim Unii Europejskiej, w którym pozostały poważne kwestie związane z mieniem z czasów Holokaustu i który nie uchwalił kompleksowej krajowej ustawy reprywatyzacyjnej" - głosi raport amerykańskiego Departamentu Stanu, opublikowany w związku z tzw. ustawą 447.

Aktualizacja: 30.07.2020 09:03 Publikacja: 30.07.2020 07:22

Sprawa mienia ofiar Holokaustu. Polska w raporcie Departamentu Stanu

Foto: Fotorzepa, Piotr Guzik

W poprzedzającym raport oświadczeniu amerykański sekretarz stanu Mike Pompeo stwierdził, że ustalenia zawarte w dokumencie przypominają, że wymienione w nim państwa (w tym Polska) muszą działać szybciej w celu zapewnienia zwrotu lub rekompensaty za mienie bezprawnie odebrane ofiarom Holokaustu i innym ofiarom nazistowskich prześladowań.

Czytaj także: Ustawa reprywatyzacyjna spadła po interwencji brytyjskiego ambasadora?

"Gdy w grudniu 2019 r. prezydent Trump podpisał przełomowy rozkaz wykonawczy w sprawie walki z antysemityzmem, podkreślił wagę wzmocnienia wysiłków na rzecz restytucji, stanowiącej trzon Deklaracji Terezińskiej. Jestem dumny z nieustających wysiłków Departamentu Stanu w celu zachęcenia państw do spełnienia celów i zobowiązań, podjętych przez nie w ramach Deklaracji Terezińskiej, oraz do zapewnienia sprawiedliwości ocalałym z Holokaustu i ich rodzinom, a także społecznościom żydowskim zniszczonym przez Holokaust. Jako sekretarz stanu będę te wysiłki traktował priorytetowo" - oświadczył amerykański sekretarz stanu.

Raport został opublikowany w związku z tzw. ustawą 447 w sprawie restytucji mienia ofiar Holokaustu, podpisanej przez Donalda Trumpa w 2018 r.

"Podczas gdy władze polskie utrzymują, że wdrożyły szeroko zakrojone ustawodawstwo, Polska jest jedynym krajem członkowskim Unii Europejskiej, w którym pozostały poważne kwestie związane z mieniem z czasów Holokaustu i który nie uchwalił kompleksowej krajowej ustawy reprywatyzacyjnej" - czytamy w raporcie.

"Ocaleni z Holokaustu i ich potomkowie będący obywatelami amerykańskimi twierdzą, że procedury wymagane do odzyskania ich prywatnych nieruchomości za pośrednictwem polskiego systemu sądowniczego lub w drodze ugody z władzami centralnymi lub samorządem lokalnym są długotrwałe, uciążliwe, kosztowne i w dużej mierze nieskuteczne. Niektórzy z nich wyrażają niezadowolenie, że nawet po odzyskaniu nieruchomości, działania ze strony najemców lub innych podmiotów uniemożliwiają im swobodne korzystanie z własnego majątku" - głosi tekst.

Według dokumentu, władze szacują, że rozstrzygnęły około 45 proc. z ok. 5500 wniosków o zwrot nieruchomości należących do gmin wyznaniowych żydowskich, a w ok. połowie rozstrzygniętych spraw roszczenia odrzucono. "Polska nie uchwaliła ustawy, która dotyczyłaby majątku bezspadkowego z czasów Holokaustu" - czytamy.

Raport stwierdza także, że Polska "poważnie angażuje się na rzecz upamiętnienia Holokaustu". W tym kontekście pojawia się wzmianka o finansowaniu muzeów, pomników oraz muzeów na terenie byłych nazistowskich obozów koncentracyjnych.

Dokument przypomina, że w 1960 r. polski rząd podpisał umowy dwustronne, na mocy których Polska przekazała rządom niektórych państw pieniądze na pokrycie roszczeń cudzoziemców z tytułu strat w mieniu prywatnym poniesionych po 1939 r. W 1960 r. taka umowa została zawarta między Polską a Stanami Zjednoczonymi, a na jej mocy Polska przekazała władzom USA 40 mln dolarów na pokrycie roszczeń osób, które były obywatelami amerykańskimi w momencie bezprawnego przejęcia ich mienia. "Umowa ta nie obejmowała osób, które były obywatelami polskimi w momencie przejmowania ich majątku, a dopiero później zostały naturalizowanymi obywatelami amerykańskimi; umowa ta wykluczała więc większość polskich ocalałych z Holokaustu i ich rodziny" - głosi raport.

W raporcie jest też mowa o kwestii mienia bezspadkowego.

"Polska nie przyjęła ustawy dotyczącej znacznej ilości własności prywatnej pozostawionej bez spadkobierców w wyniku Holokaustu. Zamiast tego, majątek bezspadkowy podlega polskiemu prawu spadkowemu, na mocy którego majątek ten wraca do samorządu lokalnego lub Skarbu Państwa" - czytamy. "Według rządu, bezpośrednio po zakończeniu II wojny światowej Polska zaczęła regulować status prawny mienia pozostawionego przez właścicieli, w tym Żydów, którzy zginęli w czasie Holokaustu, na mocy szeregu dekretów regulujących status opuszczonego i porzuconego mienia, w ramach całościowej nacjonalizacji własności prywatnej w okresie powojennego funkcjonowania systemu komunistycznego" - dodano.

W poprzedzającym raport oświadczeniu amerykański sekretarz stanu Mike Pompeo stwierdził, że ustalenia zawarte w dokumencie przypominają, że wymienione w nim państwa (w tym Polska) muszą działać szybciej w celu zapewnienia zwrotu lub rekompensaty za mienie bezprawnie odebrane ofiarom Holokaustu i innym ofiarom nazistowskich prześladowań.

Czytaj także: Ustawa reprywatyzacyjna spadła po interwencji brytyjskiego ambasadora?

Pozostało 91% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Tajna kolacja Scholza i Macrona. Przywódcy Francji i Niemiec przygotowują się na wizytę Xi
Polityka
Bloomberg: Turcja wstrzymała wymianę handlową z Izraelem
Polityka
Co zrobi Moskwa, jeśli Zachód zabierze Rosji 300 miliardów dolarów?
Polityka
Charles Michel wyjaśnia dlaczego UE musi się rozszerzać
Polityka
Gruzińska policja brutalnie tłumi protesty. Parlament popiera „prawo rosyjskie”
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił