Zanieczyszczenie światłem. Samotny bój Rzecznika Praw Obywatelskich

Marcin Wiącek wziął na cel tzw. zanieczyszczenie światłem, szkodzące ludziom i zwierzętom. I póki co nie znalazł zrozumienia w rządzie.

Aktualizacja: 14.07.2023 06:23 Publikacja: 14.07.2023 03:00

RPO twierdzi, że zanieczyszczenia światłem nie powinno się ignorować

RPO twierdzi, że zanieczyszczenia światłem nie powinno się ignorować

Foto: shutterstock

Zakłóca naturalny biorytm, zaburza wydzielanie melatoniny, powodując bezsenność, i doprowadza do tzw. zmęczenia światłem – takie konsekwencje dla ludzkiego zdrowia ma mieć tzw. zanieczyszczenie światłem, czyli wszechobecne oświetlenie ulic, budynków i billboardów. Choć w porównaniu z innymi rodzajami zanieczyszczeń może wydawać się mało uciążliwe, walkę z nim podjął rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek.

RPO ws. zanieczyszczenia światłem

W tej sprawie działa od 2022 roku, wysyłając szereg pism do ministerstw Zdrowia, Klimatu i Środowiska oraz głównego inspektora sanitarnego. Twierdzi, że zanieczyszczenia światłem nie powinno się ignorować.

Czytaj więcej

RPO: kobiety są dyskryminowane jako krwiodawczynie

Powód? Jak wyjaśnia, według globalnych badań naukowych w latach 2011–2022 zanieczyszczenie światłem wzrastało średnio o niemal 10 proc. rocznie. Związane ma to być głównie z upowszechnianiem się oświetlenia typu LED. Według rzecznika „światło oparte na tej technologii jest ostrzejsze, a oświetlane obiekty wyraźniejsze, w konsekwencji czego w oświetlanym obszarze de facto może wzrosnąć zanieczyszczenie światłem”, co pozostaje nie bez wpływu na „dobrostan fizyczny i psychiczny” ludzi. Przywołuje też badania francuskiej Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Sanitarnego, która stwierdziła, że oświetlenie LED może wywierać wpływ na siatkówkę oka, a długookresowo na powstanie zwyrodnienia plamki żółtej.

Ekspozycja na światło w nocy a zdrowie

Co na to urzędnicy? Można odnieść wrażenie, że RPO jest osamotniony w walce z nową formą zanieczyszczenia. Resort klimatu właśnie odpisał mu, że choć w polskim prawie brakuje kompleksowych rozwiązań, dotyczących zanieczyszczenia światłem, ministerstwo nie prowadzi żadnych prac w tym temacie. Podobnie napisało Ministerstwo Zdrowia. Zaś główny inspektor sanitarny wyjaśnił, że procedury dotyczące montażu tablic świetlnych na elewacjach budynków i przy drogach uregulowane są w przepisach prawa miejscowego.

Choć problemu nie dostrzegają rządowi urzędnicy, coraz częściej zajmują się nim naukowcy. W czerwcu pracę na temat zanieczyszczenia światłem opublikowała w prestiżowym piśmie „Sience” polska badaczka z Politechniki Gdańskiej dr inż. arch. Karolina Zielińska-Dąbkowska. Jej zdaniem ekspozycja na światło w nocy może nie tylko powodować problemy ze snem, ale też zwiększać ryzyko wystąpienia chorób takich, jak nadciśnienie, otyłość, depresja, cukrzyca czy nawet nowotwory. Konferencje na temat zanieczyszczenia światłem od kilku lat odbywają się regularnie na UMK w Toruniu.

Czytaj więcej

Limity dla lekarzy na e-recepty. RPO chce wyjaśnień od resortu zdrowia

Problem dla zwierząt

– W Polsce jest coraz mniej miejsc, gdzie można robić coś, co mogłoby wydawać się oczywiste, czyli obserwować gwiazdy – zauważa Radosław Ślusarczyk z Pracowni na rzecz Wszystkich Istot. – Jednak zanieczyszczenie światłem to poważny problem nie tylko dla ludzi, ale też zwierząt. Światło działa na nie odstraszająco. Niestety, wiele przejść dla zwierząt nad trasami szybkiego ruchu lokalizowanych jest w zbyt oświetlonych miejscach – zauważa.

Jego zdaniem walka z zanieczyszczeniem światłem jest dodatkowo ważna w dobie wysokich cen energii, na co zwrócił też uwagę RPO.

Do rządu takie argumenty zdają się jednak nie docierać. W jednym z pism Marcin Wiącek zauważył, że jedna z państwowych spółek uruchomiła kampanię zachęcającą do oszczędzania energii na tak jaskrawo podświetlonych tablicach, że skarżyli się na nie mieszkańcy. Zdaniem rzecznika nie tylko było to „zaprzeczeniem sensu wyświetlanych postulatów”, ale też mogło oślepiać kierowców.

Zakłóca naturalny biorytm, zaburza wydzielanie melatoniny, powodując bezsenność, i doprowadza do tzw. zmęczenia światłem – takie konsekwencje dla ludzkiego zdrowia ma mieć tzw. zanieczyszczenie światłem, czyli wszechobecne oświetlenie ulic, budynków i billboardów. Choć w porównaniu z innymi rodzajami zanieczyszczeń może wydawać się mało uciążliwe, walkę z nim podjął rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek.

RPO ws. zanieczyszczenia światłem

Pozostało 89% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Polityka
Sondaż: Jak Polacy oceniają start Daniela Obajtka w wyborach do Parlamentu Europejskiego?
Polityka
Konwencja PiS. Znamy liderów list w wyborach do PE. Są Wąsik, Kamiński, Obajtek
Polityka
Orlen, stracone 1,6 mld zł i związki z Hezbollahem. Samer A. przerywa milczenie
Polityka
Marszałek Sejmu Szymon Hołownia w orędziu: Idzie czas flagi
Polityka
Nie chcą sponsorować projektu powołanego za premier Szydło. Czy to koniec PFN?
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił