Opodatkowanie podatkiem od nieruchomości zostało uregulowane w ustawie z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 95, poz. 613 ze zm.). Podatkiem tym obciążone są grunty, budynki lub ich części, a także budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Płacą go osoby fizyczne oraz firmy będące właścicielami, posiadaczami samoistnymi, czy użytkownikami nieruchomości.
W przypadku osób fizycznych podatek od nieruchomości ustala w drodze decyzji organ podatkowy (wójt, burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce położenia obiektu. Robi to na podstawie informacji o nieruchomościach i obiektach budowlanych, którą podatnicy mają obowiązek złożyć im w ciągu 14 dni od dnia wystąpienia okoliczności uzasadniających powstanie albo wygaśnięcie obowiązku podatkowego. Taką okolicznością może być np. nabycie budynku, czy zmiana jego przeznaczenia (np. z budynków mieszkalnych na budynki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej). Obowiązek podatkowy powstaje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym wystąpiły okoliczności uzasadniające powstanie tego obowiązku.
Taką okolicznością, którą należy zgłosić urzędnikom, jest także wybudowanie nowego budynku. W tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje jednak nie od następnego miesiąca, ale dopiero od 1 stycznia następnego roku. Zgodnie bowiem z art. 6 ust. 2 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku: - w którym budowa została zakończona albo - w w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem.
Jeżeli zatem podatnik w grudniu 2013 r. zakończy budowę domu albo zamieszka wtedy w nowo wybudowanym budynku jeszcze przed jego ostatecznym wykończeniem, to obowiązek zapłaty podatku od tego budynku powstanie już od 1 stycznia 2014 r. Gdy jednak wstrzyma się z ostatecznym zakończeniem prac do stycznia przyszłego roku, opóźni moment powstania obowiązku podatkowego o cały rok. Obowiązek ten powstanie bowiem dopiero 1 stycznia 2015 r.
