1 stycznia 2022 r. weszło w życie wiele zmian przepisów, które łącznie mogą istotnie przełożyć się na kwotę wynagrodzenia netto pracownika, niezależnie od formy jego zatrudnienia.
Wyższa kwota wolna i wyższy próg podatkowy
Dwiema najbardziej korzystnymi zmianami dotyczącymi osób opodatkowanych progresywnie (według skali podatkowej), w tym pracowników, jest podwyższenie kwoty wolnej od podatku do 30 000 zł oraz podniesienie poziomu, powyżej którego nasz dochód zostaje opodatkowany stawką podatkową 32 proc., do kwoty 120 000 zł.
Dzięki pierwszej z tych zmian zobowiązanie podatkowe zostaje pomniejszone o 5100 zł w skali roku, niezależnie od osiąganego przez nas poziomu dochodów. Jest to inna konstrukcja od tej obowiązującej do końca 2021 r., gdzie kwota zmniejszająca podatek była zależna od dochodu i spadała do 0 zł powyżej dochodu w wysokości 127 000 zł rocznie.
Druga z wprowadzonych zmian – czyli podwyższony próg podatkowy – pozwala teoretycznie zaoszczędzić ok. 5860 zł rocznie. Różnica między nowym progiem podatkowym 120 000 zł a starym progiem podatkowym 85 528 zł wynosi 34 472 zł. To właśnie ta dodatkowa kwota korzysta z opodatkowania stawką 17 proc. zamiast 32 proc. jak dotychczas.
Bez odliczenia składki zdrowotnej
Niestety, powyższych zmian nie można rozpatrywać odrębnie od tej najbardziej istotnej i dotkliwej – tj. usunięcia możliwości odliczania części składki zdrowotnej od zaliczki na podatek i zobowiązania podatkowego. W ramach przepisów obowiązujących do 31 grudnia 2021 r. składka zdrowotna wynosiła 9 proc. podstawy wymiaru, ale pracownik był uprawniony do odliczenia od podatku 7,75 proc. podstawy tej składki. Podatnicy ponosili więc ekonomiczny ciężar składki w wysokości 1,25 proc. podstawy jej wymiaru. Od 1 stycznia 2022 r. żadnej części składki zdrowotnej nie można już odliczyć od podatku.
Przełożenie na zarobki...
Trzy powyższe zmiany rozpatrywane łącznie mogłyby prowadzić do ciekawej – z punktu widzenia niezależnego obserwatora – sytuacji zobrazowanej w >> tabeli 1:
Wpływ części zmian przepisów na wysokość zarobków netto
Z tego zestawienia wynika, że na Polskim Ładzie traciliby pracownicy zarabiający od 5701 zł do 11 141 zł miesięcznie brutto, a także osoby zarabiające ponad 12 800 zł miesięcznie brutto. Nie taki zaś miał być efekt zamierzony przez rząd.
...ratuje ulga dla klasy średniej
Aby uniknąć sytuacji, w której część podatników (nazwanych przez ustawodawcę „klasą średnią") otrzyma w 2022 r. niższe wynagrodzenie netto niż dotychczas, wprowadzono dodatkową „ulgę dla klasy średniej". Jej zadaniem jest doprowadzenie do tego, aby osoby z miesięcznymi przychodami między 5701 a 11 141 zł osiągały po zmianach takie samo wynagrodzenie netto, jak w 2021 r. Co jednak istotne, ta ulga ma zastosowanie wyłącznie do osób osiągających przychody z tytułu:
- umowy o pracę,
- stosunku służbowego,
- pracy nakładczej,
- spółdzielczego stosunku pracy oraz
- działalności gospodarczej opodatkowanej według skali podatkowej.
Po uwzględnieniu opisanej ulgi wpływ zmian na zarobki jest następujący >>patrz tabela 2:
Wpływ wszystkich zmian przepisów na wysokość zarobków netto
Powyższe prowadzi do wniosku, że osoby osiągające przychody w zakresie między 5701 a 11 141 zł, m.in. z umowy zlecenia, umowy o dzieło, innych źródeł, są w gorszej sytuacji niż pracownicy o takim samym przychodzie.
Pozostałe ulgi i zmiany istotne dla pracowników
Poza powyższymi kwestiami warto wspomnieć o innych zmianach, które dotkną podatników opodatkowanych progresywnie (z pewnymi wyjątkami):
1) wspólne rozliczenie z małżonkiem – małżonkom przyznano prawo do złożenia wniosku o wspólne opodatkowanie ich dochodów również za rok, w którym zawarli związek małżeński, pod warunkiem że małżeństwo i wspólność majątkowa istniały do końca tego roku podatkowego;
2) ulga dla dużych rodzin – Polski Ład wprowadził dodatkową ulgę podatkową dla rodzin z co najmniej czwórką dzieci, dzięki której, w połączeniu z nową kwotą wolną, przychody każdego rodzica do kwoty 115 528 zł nie będą opodatkowane. Ma to dodatkowe znaczenie przy wspólnym opodatkowaniu;
3) ulga dla seniorów – w odniesieniu do aktywnych zawodowo seniorów Polski Ład wprowadził analogiczną ulgę, jak w przypadku PIT-0 dla młodych, tj. brak opodatkowania rocznego przychodu z pracy na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, z umów zlecenia do kwoty 85 528 zł; wraz z kwotą wolną przychód zwolniony z opodatkowania wynosi 115 528 zł. Warunkiem skorzystania z ulgi dla seniorów jest m.in. podleganie z tytułu uzyskiwanych przychodów ubezpieczeniom społecznym i niepobieranie emerytury, pomimo nabycia prawa do tego świadczenia;
4) ulga na powrót – w ramach tej ulgi podatnik może odliczać ulgę od podatku, co do zasady, przez cztery lata następujące po roku bazowym. Rokiem bazowym jest wybrany przez podatnika rok, w którym podatnik zmieni rezydencję podatkową i stanie się polskim rezydentem, albo rok następujący po zmianie rezydencji podatkowej. Ulga ma zastosowanie do osób, które osiągają przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy oraz przychody z umów zlecenia. Wysokość odliczenia w pierwszym roku wynosi 50 proc. podatku należnego za rok bazowy, a w drugim – 50 proc. podatku należnego obliczonego za pierwszy rok stosowania ulgi. W trzecim i czwartym roku jest to 50 proc. podatku należnego obliczonego za poprzedni rok stosowania ulgi, czyli odpowiednio za drugi i trzeci rok stosowania odliczenia;
5) ulga podatkowa dla osoby samotnie wychowującej dziecko – począwszy od zeznania za 2022 r., nie ma już możliwości złożenia zeznania podatkowego jako osoba samotnie wychowująca dziecko. W zamian za to ustawodawca wprowadził dodatkowe odliczenie od podatku w kwocie 1500 zł rocznie. Biorąc pod uwagę ogół zmian, likwidacja możliwości złożenia rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dziecko spowoduje, że na tej zmianie stracą osoby zarabiające więcej niż ok. 4050 zł miesięcznie brutto;
6) podwyższone koszty uzyskania przychodu z tytułu przekazania prawa do honorarium autorskiego – osoby osiągające wysokie przychody z tego tytułu dotknie pozytywna zmiana – podwyższenie limitu podwyższonych kosztów uzyskania przychodów do 120 000 zł (z poziomu 85 528 zł);
7) przychód z tytułu najmu „prywatnego" – od 2022 r. została zlikwidowana możliwość rozliczania przychodów z najmu „prywatnego" na zasadach ogólnych. Jedyną opcją w takiej sytuacji jest opodatkowanie ryczałtem ze stawkami: 8,5 proc. dla przychodu do kwoty 100 000 zł rocznie oraz 12,5 proc. dla przychodu powyżej tej kwoty. Czasowym wyjątkiem od tej zasady są osoby, które wynajmowały nieruchomości już w 2021 r. i dochód z tego tytułu opodatkowywały na zasadach ogólnych – mogą one stosować dotychczasowe zasady jeszcze w 2022 r.;
8) niezależnie od Polskiego Ładu w 2022 r. zwiększona jest maksymalna roczna podstawa składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – do 177 660 zł.
Czytaj więcej
Liniowy podatek jest nadal opłacalny dla bogatszych przedsiębiorców. Kalkulacja się zmienia, jeśli mogą korzystać z preferencji dostępnych tylko na skali.
Kto zyska, kto straci
Na stronie trzeciej podsumowujemy wpływ Polskiego Ładu na zarobki pracowników. Zakładamy przypadek standardowego pracownika, który nie korzysta z opisanych ulg. Można założyć, że będzie to dotyczyć większości pracowników >>patrz tabela 3:
Wpływ Polskiego Ładu na zarobki pracowników
Brak wpływu Polskiego Ładu na wynagrodzenia netto osób zarabiających od 6500 zł do 10 500 zł brutto to właśnie efekt „ulgi dla klasy średniej". Osoby zarabiające od ok. 12 800 zł brutto w górę na Polskim Ładzie tracą. Tym samym to właśnie na poziomie 12 800 zł brutto miesięcznie arbitralnie ustanowiono próg bogactwa w Polsce. Oczywiście każda dodatkowa ulga, z której będzie mógł skorzystać pracownik, może wpłynąć na jego zarobki netto.
Michał Panek, doradca podatkowy, Assistant Manager w ALTO
Zdaniem autora
Podsumowanie najważniejszych zmian wprowadzonych Polskim Ładem to materiał na dłuższą rozprawę. I choć kwestia zmian wydaje się być skomplikowana, należy się im przyjrzeć bliżej, odnosząc je do własnej sytuacji zawodowej. Zmian wpływających pozytywnie na wynagrodzenie netto jest więcej niż tych, które powodują jego obniżenie. Mimo to dla wielu podatników efektem nowych przepisów może być obniżenie wynagrodzenia netto. Należy wtedy pamiętać, że w ramach polskiego porządku prawnego możliwe są różne tytuły wynagradzania, a dla poszczególnych z nich przewidziano dedykowane preferencje podatkowe. Przy spełnieniu określonych warunków właściwy wybór może zwiększyć wynagrodzenie netto albo zminimalizować stratę. Każdorazowa zmiana tytułu wynagradzania czy zasad opodatkowania powinna być jednak poprzedzona szczegółową analizą i najlepiej konsultacją z doradcą podatkowym.
Czytaj więcej
Nie minął nawet miesiąc od wejścia w życie rewolucji podatkowej, a już spełniły się najczarniejsze scenariusze ekspertów. Wypłaty styczniowych pensji okazały się niższe, w tym także dla osób, które na Polskim Ładzie miały tylko zyskać.
