Ostatnie miesiące pokoju na YouTube

Miesiące poprzedzające wybuch II wojny światowej bogate były w wydarzenia. YouTube pełne jest krótszych (czasami minuta) i dłuższych (nie więcej niż dziesięć minut) filmów pokazujących tamte czasy. W Internecie znalazły się głównie dzięki entuzjastom – przeważnie ludziom zafascynowanym historią. Czasami także, niestety, umieszczają je w sieci osoby zafascynowane popularnymi przed laty ideami – nacjonaliści czy neofaszyści.

[srodtytul]Hitlerowcy i bolszewicy[/srodtytul]

Jest rok 1938. Rośnie potęga dwóch totalitarnych reżimów: hitlerowskich Niemiec oraz Związku Radzieckiego. Robi wrażenie [link=http://www.youtube.com/watch?v=Pw-vwAlJpU8" "target=_blank]największa parada wojskowa III Rzeszy[/link]: jadą dziesiątki samochodów pancernych i czołgów, ciężarówki wiozące setki żołnierzy. Maszerują całe oddziały, na niebie – niezliczone samoloty, a wszystkiemu przygląda się wódz Wielkoniemieckiej Rzeszy Adolf Hitler w otoczeniu swych marszałków i generałów. Równie wielkie wrażenie robi [link=http://www.youtube.com/watch?v=IC1CzNbHJEo" "target=_blank]zjazd NSDAP[/link] w kolorze. O dziwo, na YouTube niemało jest kolorowych przedwojennych filmów, co na osobach przywykłych do czarno-białych kronik robi szczególne wrażenie. Podobnie jest tym razem. I nie chodzi nawet o tłumy ludzi stojących w karnym porządku, wielu w mundurach; nie chodzi o kolejną paradę wojskową i jadące czołgi. Hitlerowscy propagandziści umiejętnie operowali swymi symbolami. Na filmie dominują kolory czerwony, czarny i biały; wszędzie, gdzie spojrzeć, widać swastyki. Fragment filmu "[link=http://www.youtube.com/watch?v=rltdx_mL5qI" "target=_blank]Jesli zawtra wojna[/link]" ("[link=http://www.youtube.com/watch?v=rltdx_mL5qI" "target=_blank]Jeśli jutro będzie wojna[/link]") ukazuje paradę wojskową Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej na placu Czerwonym w Moskwie. Pod czujnym okiem Stalina maszerują setki, jeśli nie tysiące żołnierzy, jadą czołgi BT-5 i BT–7. "W całym świecie nie było nigdy takiej siły" – śpiewają czerwonoarmiści.

[srodtytul]Dwaj wodzowie[/srodtytul]

W Internecie filmów ukazujących Hitlera jest pełno. Z okresu przedwojennego są to zarówno oficjalne niemieckie czy zagraniczne kroniki filmowe, jak i szczególnie interesujące, bo mało znane, kolorowe filmy amatorskie, nakręcone na przykład przez Ewę Braun. Na filmach tych Führer bywa zazwyczaj ubrany w mundur, ale można go też obejrzeć nietypowo – w garniturze i kapeluszu. Pojawia się na wiecach partyjnych i oficjalnych spotkaniach, ale ciekawsze są ujęcia nieoficjalne, jak te, gdy przed konferencją w sprawie Czech w Monachium przechadza się w Berghof z Himmlerem i Bormannem. [link=http://www.youtube.com/watch?v=6dsKoP1cRnk" "target=_blank]Stalina też jest niemało[/link]. Jest wśród filmów, na których się ukazuje, prawdziwy rarytas: [link=http://www.youtube.com/watch?v=LzXEXjZ5sYg" "target=_blank]Stalin w kolorze na paradzie sportowców na placu Czerwonym[/link] w 1939 r. Tak jak Hitlera, Stalina można też w Internecie posłuchać. Tyle że Josif Wissarionowicz wyłącznie przemawia (znający język rosyjski wyczują jego gruziński akcent), a na niemieckich filmach amatorskich słychać też nieoficjalne wypowiedzi Hitlera.

[srodtytul]Najpierw był anszlus[/srodtytul]

W kwietniu 1938 r. skończył się czas parad, a zaczął – podbojów. Pierwszym dramatycznym wydarzeniem było przyłączenie Austrii do Niemiec. Na YouTube dominują oficjalne kroniki niemieckie, poczynając od osławionego [link=http://www.youtube.com/watch?v=y1xjby95GJ0" "target=_blank]przemówienia Führera na Heldenplatz[/link] w Wiedniu, kiedy to ogłasza anszlus Austrii. Prawdziwy rodzynek to kolorowy, ale niemy [link=http://www.youtube.com/watch?v=OIhSb4tBBh" "target=_blank]film ukazujący zajęcie austriackiego miasta Felkdirch[/link] w pobliżu granicy ze Szwajcarią i Liechtensteinem. Niewielkie miasteczko jest wprost obwieszone czerwonymi flagami z czarną swastyką w białym kole. Mnóstwo żołnierzy i ludzi ubranych w hitlerowskie, partyjne mundury. Przemawia miejscowy wódz, a wszyscy obecni podnoszą prawe ręce. Po Austrii nadszedł czas na Czechy. W październiku 1938 r. Niemcy zajęły tzw. Sudetenland, czyli dość szeroki pas wzdłuż granicy czesko–niemieckiej (i austriackiej). Oficjalne niemieckie kroniki pokazują radość sudeckich Niemców – na przykład podczas [link=http://www.youtube.com/watch?v=8BLNpMckp0c" "target=_blank]wizyty Hitlera w Chebie[/link]. – Dwadzieścia lat byliśmy zmuszeni żyć w kraju, którego nie chcieliśmy! – woła lider Niemców sudeckich Konrad Heinlein, witając Führera. – Sieg Heil! – krzyczą tłumy, śpiewają niemiecki hymn. W marcu 1939 r. Niemcy opanowały Czechy i litewską Kłajpedę. Czeskie filmy pokazują smutnych ludzi, ponure twarze; ci, którzy je na YouTube umieścili, wspominają tamten czas jako "[link=http://www.youtube.com/watch?v=9q7tHEQQ47M" "target=_blank]jedno z największych poniżeń w historii[/link]". Są i [link=http://www.youtube.com/watch?v=FeoqCCsxqgM" "target=_blank]relacje filmowe[/link] informujące, że prezydent Hacha "oddał los Czechów w ręce Niemiec".

[srodtytul]Potęga Słowacji[/srodtytul]

Czarne mundury, podniesione do góry prawe ręce. I pieśń: "[link=http://www.youtube.com/watch?v=oIyP1O37FEo_" "target=_blank]Hlinka náš otec, Sidor vodca náš[/link]" ("[link=http://www.youtube.com/watch?v=oIyP1O37FEo_" "target=_blank]Hlinka to nasz ojciec, Sidor to nasz wódz[/link]"). Ludacy – tak mówiono o Słowackiej Partii Ludowej, która rządziła na Słowacji po uzyskaniu przez nią autonomii w 1938 r. i niepodległości w 1939 r.; twórcą tego ugrupowania był zmarły w 1938 r. ksiądz Andrej Hlinka. Oj, bardzo się ci "ludacy" zapatrzyli na hitlerowców. Hlinkova Garda – Gwardia Hlinki – wygląda niemal tak jak SS. Ale gdy na filmie Sidor marszczy brwi i robi marsową minę, a gwardziści prezentują broń, wygląda to operetkowo. Są na YouTube i filmy prezentujące [link=http://www.youtube.com/watch?v=VrwWakPLKgw" "target=_blank]atak Słowaków we wrześniu 1939 r. na Polskę[/link], i "zajęcie Lwowa przez wojska słowackie" w 1941 r.

[srodtytul]Bratankowie odbierają swoje[/srodtytul]

W Polsce znane są kroniki PAT ukazujące radość ze spotkania polskich i węgierskich żołnierzy na nowej wspólnej granicy – w gęsto padającym śniegu wzajemne uściski i kieliszki wina. Dla naszych węgierskich bratanków tamte wydarzenia były oczywiście czymś więcej. Na YouTube niemało jest filmów wyrażających gwałtowny protest przeciwko układowi z Trianon po I wojnie światowej. Na mocy tego układu Węgrzy stracili ogromną część swego terytorium. Tuż przed II wojną światową zaczęli te ziemie odzyskiwać. Jeden z filmów ukazuje [link=http://www.youtube.com/watch?v=rdinWz3ZKwY" "target=_blank]zajęcie południowej Słowacji[/link]. Z pociągu pancernego wysiada regent Węgier admirał Miklos Horthy. Przesiada się później na białego konia i jedzie na czele swych wojsk; pochylają się przed nimi węgierskie sztandary. Przez Dunaj przechodzą żołnierze. I kolejny etap: zajęcie Rusi Zakarpackiej, bezskutecznie usiłującej się stać niepodległym państwem.