W ostatnich tygodniach padło wiele deklaracji polityków, publicystów i komentatorów, wypowiadają się badacze i uczestnicy wydarzeń. Co ważne, wyrażane przy tej okazji uznanie dla dziejowej roli „Solidarności" podziela zdecydowana większość Polaków. Mimo pewnego wpływu sporów politycznych ocena ta od wielu lat pozostaje stabilna.
W ostatnim sondażu CBOS aż 90 procent ankietowanych uznało, że wydarzenia z lat 1980–1981 odegrały przełomową bądź bardzo ważną rolę w historii Polski. Trzy czwarte uznaje, że „Solidarność" wpłynęła na dzieje Europy, a niewiele mniej osób uważa, że także na losy całego świata. Niewiele jest wydarzeń w naszej historii, w przypadku których opinia publiczna byłaby tak zgodna w ocenie.
Najkrótsza opowieść o historii Polski w XX wieku, jaką można sobie wyobrazić, musiałaby się składać z trzech elementów. Obok odzyskania niepodległości w latach 1918–1921 i II wojny światowej swoje miejsce w tej opowieści znalazłaby także „Solidarność". Bez znajomości doświadczenia lat 80. nie można zrozumieć naszych dziejów ani współczesnej Polski.
W kwestii roli, jaką odegrała „Solidarność" w doprowadzeniu do upadku systemu komunistycznego w całej Europie Środkowo-Wschodniej, opinie badaczy są bardziej podzielone. Wielu wskazuje na decydujące znaczenie sytuacji gospodarczej w bloku wschodnim oraz na zmianę polityki Związku Sowieckiego w drugiej połowie lat 80. Wypada w tym momencie przypomnieć, że system komunistyczny przetrwał w krajach o znacznie gorszej sytuacji, a polityka pieriestrojki i głasnosti ukształtowała się w głównej mierze pod wpływem doświadczenia kryzysu w PRL.
Czy wpływ „Solidarności" na dzieje świata ogranicza się tylko do rozpoczęcia procesu demontażu komunizmu? To kwestia słabo zbadana, ale warto postawić sobie pytanie, czy na falę demokratycznych zmian u schyłku dekady lat 80. nie miała wpływu nieustannie relacjonowana przez media walka Polaków? Wszak zmiany nastąpiły w tym czasie w tak odległych od siebie (w sensie geograficznym i kulturowym) krajach, jak Chile, Korea Południowa czy Republika Południowej Afryki.
