Nabycie wierzytelności bez VAT podlega PCC

Tak wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 września 2011 r. (sygn. II FSK 610/10) w sprawie podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC).

W sprawie chodziło o podatek od umowy sprzedaży wierzytelności. Na mocy kontraktu jednak spółka zbyła na rzecz drugiej zorganizowaną część przedsiębiorstwa niesporządzającą samodzielnego bilansu, w tym wierzytelności pieniężne związane z jego prowadzeniem.

Najpierw zawarcie transakcji w zakresie sprzedaży wierzytelności własnej udokumentowano fakturą VAT. Ostatecznie jednak zbywca uznał, że czynność ta nie podlegała opodatkowaniu VAT, i wystawił fakturę korygującą, w której kwota VAT została zmniejszona do zera.

Korekta uaktywniła fiskusa, który zażądał podatku od czynności cywilnoprawnych z tytułu sprzedaży wierzytelności. Zasada jest bowiem taka, że PCC nie nalicza się wówczas, gdy któraś ze stron umowy z jej tytułu jest opodatkowana VAT lub z niej zwolniona.

Gdy sprawa po raz pierwszy trafiła na wokandę, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku orzekł na korzyść spółek. Sąd nakazał sprawdzić, jaki charakter miało nabycie wierzytelności. Wskazał, że sprzedaż wierzytelności własnej nie jest usługą, jest nią jej nabycie. Dlatego dla sprzedawcy takiej wierzytelności czynność ta jest obojętna w zakresie VAT.

Odmiennie jest u nabywcy. Wszystko zależy od tego, z jakim zamiarem on działa. Jeśli świadczy usługę factoringu, to czynność ta jest opodatkowana VAT. To samo dotyczy sytuacji, gdy usługa nabywania wierzytelności innych podmiotów realizowana jest w celu windykacji długów. W niektórych sytuacjach nabywca wierzytelności może być jednak zwolniony z VAT.

Fiskus nie zmienił jednak zdania i uznał, że sporna transakcja podlegała PCC.

Sprawa ponownie trafiła na wokandę, ale tym razem szala zwycięstwa ostatecznie przechyliła się na stronę fiskusa. Racji spółkom nie przyznał ani WSA, ani NSA. Oddalając skargę kasacyjną, NSA przyznał jednak, że sprawa sprzedaży wierzytelności wywołuje poważne kontrowersje.

W ustnych motywach uzasadnienia sędzia sprawozdawca Teresa Porczyńska potwierdziła, że zbycie wierzytelności własnej nie jest usługą i nie podlega VAT. Nabycie wierzytelności może mu podlegać. Jednakże w ocenie NSA jest ono usługą opodatkowaną VAT tylko wtedy, kiedy łączy się z dodatkowymi działaniami, np. nabywca zobowiąże się wobec zbywcy do świadczenia usługi w zakresie odzyskania długu.

W wypadku skarżących taka sytuacja nie nastąpiła, bo nabywając przedsiębiorstwo, wierzyciel odzyskiwał swoje wierzytelności. A skoro tak, to fiskus miał prawo naliczyć PCC. Wyrok jest prawomocny.

Zobacz serwis: