Nauczycielka spodziewająca się dzieckapod ochroną przed zwolnieniem

Każdej brzemiennej nauczycielce przysługuje bowiem wzmożona gwarancja trwałości zatrudnienia bez względu na podstawę świadczenia obowiązków (umowa o pracę czy akt mianowania).

Wynika tak z orzeczenia Sądu Najwyższego z 19 października 2010 (II PK 85/10).

Reorganizacja przyczyną redukcji

Honorata P. była nauczycielką zatrudnioną w publicznym gimnazjum w ramach mianowania. W kwietniu 2009 dostała wypowiedzenie z przyczyn organizacyjnych powodujących zmianę planu nauczania.

Jej zatrudnienie ustało zatem 31 sierpnia 2009. Kobieta niemal natychmiast rozpoczęła przed sądem walkę o odzyskanie posady.

Dowodziła, że zmiany organizacyjne przeprowadzane w placówce nie wyeliminowały z planu nauczania wykładanego przez nią przedmiotu. Wymówienie określiła więc jako nieprawdziwe, a sam fakt jej wyboru do zwolnienia  jako nieuzasadniony i dyskryminujący.

Najważniejsze argumenty przedstawiła jednak już w trakcie sporu. Jeszcze przed upływem wypowiedzenia okazało się, że jest w ciąży, i dlatego podlega bezwzględnej ochronie przed utratą posady z art. 177 kodeksu pracy.

W świetle tego przepisu pracodawca nie ma prawa dać wypowiedzenia ani inaczej rozwiązać umowy o pracę z ciężarną podwładną i z przebywającą na urlopie macierzyńskim.

Jest gwarancja, ale nie dla wszystkich

Sąd pierwszej instancji nie dopatrzył się żadnych przejawów nierównego traktowania czy złamania przepisów przy zwolnieniu pracownicy. Wypowiedzenie uznał więc za usprawiedliwione i zgodne z prawem.

Nie napiętnował również tego, że szkoła rozwiązała stosunek pracy minowanej nauczycielki podczas ciąży. Wręcz przeciwnie, stwierdził, że nauczycielka pracująca na podstawie mianowania nie korzysta z przywilejów określonych w art. 177 kodeksu pracy.

Po pierwsze: cytowany przepis dotyczy wyłącznie pracownic na umowach o pracę, a więc nie obejmuje nauczycielek zatrudnionych w ramach mianowania. Po drugie: Karta nauczyciela reguluje kwestie rozwiązywania nauczycielskiego stosunku pracy i związanej z tym ochrony kompleksowo oraz wyczerpująco.

Nie jest zatem dopuszczalne w związku z tym odpowiednie stosowanie (przez odesłanie z art. 91c ust. 1 Karty Nauczyciela) ochrony z art. 177 k.p. do nauczycielek, których stosunek pracy powstał na podstawie mianowania.

Sąd rejonowy wspomagał się przy tym posiłkowo wyrokiem SN z 11 kwietnia 2001 (I PKN 343/00), zgodnie z którym nauczycielom pracującym z mianowania wolno wręczyć wypowiedzenie podczas urlopu wypoczynkowego czy innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Parasol dla każdego

Zupełnie inaczej problem ocenił sąd okręgowy, według którego ciężarnym nauczycielkom zatrudnionym na podstawie mianowania przysługuje ochrona przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy w trakcie ciąży i urlopu macierzyńskiego.

W jego opinii macierzyństwo zasługuje na szczególne względy i do ciężarnych nauczycielek zatrudnionych na podstawie mianowania stosujemy art. 177 k.p. w związku z odesłaniem z art. 91c ust. 1 KN.

Zresztą potwierdza to wprost – zdaniem sądu drugiej instancji – § 10 dyrektywy 92/85/EWG z 19 października 1992 w sprawie wprowadzenia środków służących wspieraniu poprawy w miejscu pracy bezpieczeństwa i zdrowia pracownic w ciąży, pracownic, które niedawno rodziły, i pracownic karmiących piersią (DzU L 348 z 28 listopada 1992, str. 1 – 8).

Norma ta nakazuje chronić pracownice od początku ciąży do zakończenia urlopu macierzyńskiego, nie różnicując ze względu na podstawę prawną ich zatrudnienia.

SN nie ma wątpliwości

Taka interpretacja dyrektywy 92/85 została już ugruntowana także w orzeczeniach Trybunału Sprawiedliwości, np. z 29 października 2009 (sprawa C 63/08, Wirgin Pontin przeciwko T-Comalux SA) i z 11 listopada 2010 (sprawa C 232/09, Dita Janosa przeciwko LKB Lizings SIA).

Ponadto KN nie reguluje zagadnienia ochrony macierzyństwa. A skoro tak, to odpowiednio sięgamy do art. 91c ust. 1, obejmując wszystkie ciężarne nauczycielki zakresem art. 177 k.p. – uznał SN. Inaczej ich uprawnienie do urlopu macierzyńskiego byłoby iluzoryczne.

Nie bez znaczenia są również argumenty natury etycznej, jak wzrost aborcji, który mógłby być spowodowany odmową przyznania nauczycielkom zatrudnionym na podstawie mianowania wzmożonych gwarancji zatrudnienia z art. 177 k.p.

Pragmatyki służbowe mniej tajemnicze

Wyrok SN z 19 października 2010

to kolejny krok w rozwikłaniu meandrów pragmatyk służbowych regulujących uprawnienia i obowiązki poszczególnych grup zawodowych. Na ich tle trudno czasami rozpoznać, czy daną materię regulują w sposób zupełny, czy też jest niezbędne posiłkowe wsparcie kodeksem pracy.

Jedną z najbardziej kontrowersyjnych kwestii jest niewątpliwie ochrona przed zwolnieniem z pracy pracowników budżetówki zatrudnionych na podstawie mianowania.

Nigdy wcześniej SN nie wypowiedział się bowiem tak frontalnie, czy np. ciężarna nauczycielka korzysta z ochrony art. 177 k.p. podczas redukcji z przyczyn od niej niezależnych, czy nie. Po lekturze cytowanego werdyktu, a zwłaszcza przedstawionej w niej argumentacji, nie mamy już wątpliwości, że tak.

Zobacz serwisy: