Waga ciężka zarzutów
Zdaniem niektórych zawarta przez PKN Orlen umowa nabycia udziałów jest nieważna z mocy prawa. Zarzut to bardzo poważny, szczególnie, że mowa o ważkiej transakcji, przy tym zawieranej przez PKN Orlen, któremu doświadczenia w procesie nabywania i zbywania aktywów (także dużych spółek) odmówić z pewnością nie można. Co więcej, nie powinno się tracić z pola widzenia, że mowa jest o mającej strategiczne znaczenie spółce, której akcje są przedmiotem obrotu na rynku regulowanym Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie. W konsekwencji, wszystkie rozpowszechniane publicznie informacje odnoszącej się do PKN Orlen mogą mieć potencjalny wpływ na wycenę tych papierów wartościowych, zaś powszechne wprowadzanie w błąd co do sytuacji emitenta z rynku zorganizowanego jest podstawowym zachowaniem abuzywnym identyfikowanym i zabronionym przez europejskie Rozporządzenie w sprawie nadużyć na rynku (MAR).
Skoro więc teza o rzekomej nieważności ex lege transakcji nabycia udziałów Polska Press ma tak doniosły ciężar gatunkowy, a także może potencjalnie warunkować zachowania inwestorów działających na rynku, to należałoby się spodziewać, iż została one kompleksowo i rzetelnie dowiedziona w pierwszej możliwej chwili. Na próżno jednak poszukiwać dotychczas konkretnego uzasadnienia prawnego.
Kiedy nieważność
Słowem wstępu przypomnieć trzeba, że podstawową zasadą przyjętego w ramach wszystkich spółek akcyjnych modelu corporate governance jest domniemanie kompetencji zarządu w zakresie prowadzenia spraw tych podmiotów. Wynika ona z art. 368 § 1 kodeksu spółek handlowych oraz poszczególnych przepisów określających kompetencje pozostałych organów wewnętrznych (w szczególności, z perspektywy omawianego zagadnienia – art. 384 § 1 oraz art. 393 ksh). Konsekwencją tak ułożonego ładu korporacyjnego pozostaje samodzielna kompetencja zarządu do podejmowania wszelkich decyzji dotyczących działalności spółki, chyba że wprost (a nie w sposób dorozumiany lub wyprowadzany pośrednio w drodze wykładni aksjologicznej lub doraźnych potrzeb) co innego wynika z przepisów powszechnie obowiązującego prawa lub postanowienia statutu. Czasami bowiem spotykamy sytuację, w której konkretna decyzja zarządu musi zostać poprzedzona zgodą rady nadzorczej czy walnego zgromadzenia. W tym kontekście każdy zapewne prawnik, niejako odruchowo kojarzy również normy wynikające z art. 17 ksh, które pozostają gwarantem pewności obrotu gospodarczego. Wynika z nich bowiem, że czynności prawne dokonane przez zarząd spółki bez uzyskania zgody walnego zgromadzenia bądź rady nadzorczej wymaganych mocą ustawy, są nieważne. Jeśli zaś konieczność uzyskania takich zgód została przewidziana wyłącznie w statucie, czynność dokonana bez nich pozostaje ważna, co nie wyklucza odpowiedzialności członków zarządu wobec spółki z tytułu naruszenia tego podstawowego dokumentu korporacyjnego. Idea zawarta w przywołanych przepisach pozostaje zgodna również z prawodawstwem europejskim, w tym w szczególności z art. 9 ust. 2 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2017/1132 z 14.06.2017 r., wedle którego „nie można powoływać się wobec osób trzecich na wiążący charakter ograniczeń kompetencji organów spółki wynikających ze statutu lub z decyzji właściwych organów, nawet jeśli zostały ujawnione".
Na marginesie, w kontekście omawianej transakcji nabycia udziałów w spółce Polska Press, na płaszczyźnie ksh brak jest norm, które skutkowałyby jej nieważnością z uwagi na nieujęcie wprost w treści prospektu emisyjnego lub strategii PKN Orlen.
Była zgoda Rady Nadzorczej
Niekiedy nawet publicznie (sic!) wyrażane jest zwątpienie czy transakcja nabycia udziałów w Polska Press była zatwierdzona przez Radę Nadzorczą PKN Orlen. W konsekwencji zadałem sobie to samo pytanie oraz – dla rzetelności własnych dociekań – zwróciłem się w tej sprawie emailem do Biura Prasowego PKN Orlen. Ze statutu PKN Orlen wynika w końcu, że określone rodzaje transakcji wymagają zgody Rady Nadzorczej, więc analizując opisywane zagadnienie należało – dla rzetelności - sprawdzić ten kierunek. Wkrótce udzielono mi odpowiedzi, iż taką zgodę Rada Nadzorcza udzieliła, przy okazji pouczając, że jest to wiadomość publicznie dostępna z uwagi na wcześniejsze komunikaty PKN Orlen.
