Zakaz klubowy: jak się pozbyć chuligana

W ustawie z 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (DzU nr 62, poz. 504 ze zm.; dalej: ustawa) przewidziano – nieznany dotąd w polskim prawie karnym – instrument prawny w postaci tzw. zakazu klubowego. Dotychczas wydano ich około 170.

Nie ulega wątpliwości, że ustawa wyposażyła organizatorów w daleko idące uprawnienia. Zakaz klubowy – uregulowany w art. 14 ustawy – może być stosowany wyłącznie przez organizatorów meczów piłki nożnej. Jest on w swej istocie zbliżony do zakazu wstępu na imprezy masowe (zakazu stadionowego) orzekanego przez sąd jako środek karny za popełnione przestępstwo lub wykroczenie (zob. art. 41b kodeksu karnego i art. 65 – 66 ustawy).

W myśl art. 14 ust. 1 ustawy polega on na zakazie uczestniczenia w kolejnych imprezach masowych przeprowadzanych przez organizatora meczu piłki nożnej. Ukaranie zakazem klubowym może (fakultatywnie) nastąpić w razie naruszenia przez uczestnika meczu regulaminu obiektu (terenu) lub regulaminu imprezy masowej. Oznacza to, że organizator może dowolnie określić, jakiego rodzaju zachowania uzasadniają zastosowanie zakazu. Problemem może być jednak to, że nie podlega to właściwie żadnej weryfikacji, np. zatwierdzeniu przez inny organ.

W praktyce regulaminy wielu klubów przewidują, że zastosowanie zakazu może nastąpić nie tylko za zachowania stanowiące przestępstwa albo wykroczenia uregulowane w ustawie o bezpieczeństwie imprez masowych, ale także za zachowania niepenalizowane przez ustawę, np. zajmowanie cudzego miejsca, wznoszenie wulgarnych okrzyków, używanie zbyt głośnych urządzeń czy wywieszanie flag i transparentów o treściach obraźliwych lub prowokacyjnych. Co ważne, nie ma przeciwwskazań do równoległego objęcia pseudokibica obydwoma rodzajami zakazu. W odróżnieniu od zakazu wstępu na imprezę masową, którego naruszenie pociąga za sobą odpowiedzialność karną za występek z art. 244a k.k., złamanie zakazu klubowego pozostaje właściwie bezkarne w świetle odpowiedzialności prawnokarnej.

Zakaz klubowy mogą stosować tylko  organizatorzy meczów piłki nożnej

Okres obowiązywania zakazu klubowego nie może być dłuższy niż dwa lata od dnia jego wydania. Ustawa nie określiła, jaki jest minimalny okres obowiązywania zakazu ani nie wskazała, czy powinien być wymierzany w tygodniach, miesiącach czy też latach. Wydaje się, że określanie czasu trwania zakazu nie powinno następować jedynie poprzez wskazanie konkretnych imprez masowych, w których pseudokibic nie może uczestniczyć. Biorąc bowiem pod uwagę fakt, że niektóre mecze są np. odwoływane, a ich termin jest przesuwany w czasie, okres obowiązywania zakazu okazałby się ruchomy i w istocie nieokreślony. Jest natomiast pewne, że w sprawach stosowania zakazu nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego (art. 4 ustawy).

Organizator meczu ma obowiązek w terminie siedmiu dni od dnia zastosowania zakazu klubowego poinformować o tym osobę, której ten zakaz dotyczy. Informacja musi określać okres obowiązywania zakazu uczestnictwa tej osoby. Sposób zrealizowania obowiązku poinformowania (np. ustnie, na piśmie, drogą elektroniczną) został pozostawiony do wyboru przez organizatora.

Obecnie zakaz jest powiązany z określonym obiektem sportowym, na którym doszło do naruszenia regulaminu. Nie dotyczy wprost samej drużyny piłkarskiej, np. na meczu wyjazdowym. W regulaminach wielu klubów piłkarskich można również zauważyć możliwość np. skracania okresu trwania już zastosowanego zakazu, co nie do końca znajduje wyraźne oparcie w kompetencjach przyznanych organizatorowi przez ustawę.

Droga odwoławcza

Osoba ukarana zakazem klubowym ma prawo wniesienia odwołania od zakazu zastosowanego przez organizatora meczu piłki nożnej. Jednak i tu pojawia się szereg wątpliwości. Odwołanie składa się do właściwego podmiotu prowadzącego rozgrywki. Przykładowo, organem właściwym do rozpoznania odwołania od zastosowanego przez klub ekstraklasy zakazu klubowego jest Komisja Ligi Ekstraklasy SA.

Podmiot prowadzący rozgrywki może samodzielnie ustalać w swoim regulaminie wewnętrznym formę, tryb i termin złożenia odwołania oraz tryb i termin jego rozpatrzenia. Ustawodawca zawarł jedynie wskazówkę, że termin rozpatrzenia odwołania określony w regulaminie powinien być wyznaczony tak, aby od daty złożenia odwołania do daty jego rozpatrzenia nie upłynęło więcej niż

14 dni. Odwołanie jest środkiem bezwzględnie suspensywnym, ponieważ powoduje – z mocy art. 14 ust. 7 ustawy – automatyczne wstrzymanie wykonania zakazu klubowego, co oznacza, że pomimo zastosowania go przez organizatora osoba ukarana ma prawo uczestniczyć w kolejnym meczu (meczach). Ograniczenia wynikające z zastosowanego przez organizatora zakazu lub niekorzystnego dla ukaranego rozpatrzenia jego odwołania mogą mieć szerszy zakres, niż można by się tego było spodziewać.