Iwona Gębusia: Rejestracja likwidacji TVP, PR i PAP – przepis na happy end?

Odnośnego wpisu dokonał 8 stycznia 2024 r. sąd rejestrowy w Katowicach. Była to pierwsza decyzja sądu w postępowaniach zainicjowanych w sprawie zmian w spółkach z dziedziny mediów publicznych. Podstawę materialną wpisu stanowiła uchwała podjęta 29 grudnia 2023 r. przez nadzwyczajne walne zgromadzenie spółki, w którym uczestniczył jedyny akcjonariusz, tj. Skarb Państwa, reprezentowany przez ministra kultury.

Czytaj więcej

ABC Firmy

Sąd podjął decyzję ws. likwidacji spółki Radia Katowice. "Pozamiatane"

Sąd Rejonowy w Katowicach wpisał do Krajowego Rejestru Sądowego otwarcie likwidacji spółki zarządzającej Polskim Radiem Katowice - poinformował resort kultury. "No i pozamiatane. Sienkiewicz wygrał" - skomentował poseł Roman Giertych.

Charakter prawny wpisu likwidacji do rejestru

Rejestracja otwarcia likwidacji ma wyłącznie deklaratoryjny charakter, tj. potwierdza istniejący stan rzeczy. Niemniej jednak, z uwagi na oficjalność rejestru, trudno zupełnie zbagatelizować znaczenie prawne wspomnianego wpisu.

Na praktyczną doniosłość rejestracji rzutuje m.in. domniemanie prawdziwości wpisu przewidziane w art. 17 ust. 1 ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym z 20 sierpnia 1997 r. („ustawa o KRS”).

Postanowienie sądu rejestrowego o wpisie zapada po rozpoznaniu i rozpatrzeniu wniosku o wpis, w ramach właściwości określonej w art. 23 ust. 1 ustawy o KRS. Zgodnie z tą regulacją sąd rejestrowy bada, czy dołączone do wniosku dokumenty są zgodne pod względem formy i treści z przepisami prawa.

Decyzja o dokonaniu wpisu likwidacji do rejestru wskazuje, że zdaniem sądu rejestrowego w Katowicach, uchwała podjęta przez ministra kultury o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji mieściła się w obowiązujących kanonach prawnych.

Skutki prawne likwidacji

Rejestracja likwidacji, z uwagi na jej deklaratoryjny charakter, nie zmienia reguł funkcjonowania wspomnianej rozgłośni regionalnej, ponieważ przepisy o likwidacji stosuje się od momentu wejścia uchwały o rozwiązaniu spółki w życie. Orzeczenie sądu rejestrowego stanowi jednak – przez czas obowiązywania tego wpisu - imprimatur dla nowego modelu działania spółki.

Po pierwsze, zmianie ulega oznaczenie podmiotu, ponieważ likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem wzmianki „w likwidacji”. Cytowana adnotacja powinna zostać zamieszczona we wszystkich dokumentach, pismach i ogłoszeniach spółki, a także na jej stronie internetowej.

W czasie prowadzenia likwidacji spółka zachowuje osobowość prawną, tj. działają w niej organy: walne zgromadzenie i rada nadzorcza, natomiast obowiązki menadżerskie pełni przedstawiciel ustawowy, jakim jest likwidator.

Czytaj więcej

ABC Firmy

Sąd: zmiany we władzach TVP nie mogą być wpisane do KRS

Sąd rejestrowy w Warszawie oddalił we wtorek wniosek o wpisanie do Krajowego Rejestru Sądowego nowych członków nowych członków rady nadzorczej Telewizji Polskiej powołanych przez ministra kultury Bartłomieja Sienkiewicza oraz Tomasza Syguta jako prezesa spółki.

Do spółki w okresie likwidacji stosuje się przepisy dotyczące organów spółki, praw i obowiązków akcjonariuszy oraz inne przepisy KSH, jeżeli przepisy szczególne dotyczące likwidacji nie stanowią inaczej lub z celu likwidacji nie wynika co innego.

W konsekwencji powyższego, otwarcie likwidacji zasadniczo nie uchyla konieczności uzyskania zgody na określone czynności prawne spółki w przypadkach określonych w ustawie lub w statucie.

Domena prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji (w zakresie czynności likwidacyjnych) przypada likwidatorowi lub likwidatorom. Wpis likwidatora do rejestru ma istotne znaczenie legitymacyjne dla innych uczestników obrotu gospodarczego, zwłaszcza banków i innych instytucji finansowych, które mogą – w działając w zaufaniu do wpisu do rejestru – powierzyć likwidatorowi informacje objęte tajemnicą bankową lub tajemnicą zawodową.

Zgodnie ze wzorcem ustawowym likwidatorami są członkowie zarządu, chyba że statut lub uchwała walnego zgromadzenia stanowi inaczej. W  przypadku spółek medialnych uchwały odnośnych walnych zgromadzeń z reguły przewidują powołanie innych osób na funkcję likwidatora niż aktualni członkowie zarządu.

W założeniu likwidacja jest procesem obliczonym na zakończenie działalności danego podmiotu, a nie np. na restrukturyzację. Za trafnością takiego założenia przemawia choćby katalog czynności likwidacyjnych, wymienionych w art. 468 kodeksu spółek handlowych („KSH”). Stosownie do jego treści likwidatorzy powinni zakończyć interesy bieżące spółki, ściągnąć wierzytelności, wypełnić zobowiązania i upłynnić majątek spółki.

W procedurę likwidacji, z uwagi na spodziewane unicestwienie przedsiębiorstwa, są wpisane instrumenty gwarancyjne, mające na celu ochronę interesów osób trzecich, przede wszystkim wierzycieli.

Po pierwsze, są to obowiązki informacyjne, w myśl których likwidatorzy powinni ogłosić dwukrotnie o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji, wzywając wierzycieli do zgłoszenia ich wierzytelności w terminie sześciu miesięcy od dnia ostatniego ogłoszenia.

Po drugie, należy tutaj wymienić powinności sprawozdawcze, polegające na sporządzeniu bilansu likwidacyjnego i sprawozdania likwidacyjnego.

Po trzecie, są to restrykcje dotyczące podziału majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli, który nie może nastąpić przed upływem roku od dnia ostatniego ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli.

Procedurę likwidacji wieńczy wykreślenie spółki z rejestru, które jest dopiero zdarzeniem prawnym równoznacznym z unicestwieniem prawnym spółki.

Likwidatorzy składają wniosek o wykreślenie spółki z rejestru po zakończeniu likwidacji oraz po zatwierdzeniu przez walne zgromadzenie sprawozdania likwidacyjnego i jego ogłoszeniu.

Względnie odwracalny charakter likwidacji

Rejestracja likwidacja nie jest zdarzeniem, które uniemożliwia powrót do status quo ante. Zgodnie z art. 460 § 1 KSH do dnia złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru rozwiązaniu może zapobiec uchwała walnego zgromadzenia powzięta wymaganą dla zmiany statutu większością głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę kapitału zakładowego.

W konsekwencji powyższego od uznania jedynego akcjonariusza wspomnianej rozgłośni regionalnej, tj. Skarbu Państwa, zależeć będzie kontynuacja działalności spółki, która może dokonać się poprzez powzięcie uchwały walnego zgromadzenia o uchyleniu uchwały przewidującej rozwiązanie spółki i dalszym jej istnieniu. Uchwała w sprawie kontynuacji powinna zapaść przez dniem złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru, co jest cezurą czasową o charakterze ścisłym. Dlatego też akt podjęty w sprawie kontynuacji działalności spółki już po złożeniu takiego wniosku będzie bezskuteczny, jeśli chodzi o definitywną anihilację spółki.

Niezależnie od względnie odwracalnego charakteru likwidacji należy pamiętać o ryzyku wyrządzenia spółce szkody w następstwie zbyt pochopnego lub prawnie niezasadnego podjęcia decyzji o likwidacji.

W praktyce obrotu gospodarczego przytoczone uchwały podejmuje się po przeprowadzeniu analizy prawnej i biznesowej (ang. due diligence) dotyczącej planowanego rozwiązania spółki. W ramach takiego badania ocenia się zawczasu, czy otwarcie likwidacji nie niesie za sobą ryzyk unicestwienia określonych zasobów, np. wygaśnięcia licencji lub nie otwiera możliwości wypowiedzenia lub odstąpienia od umów istotnych dla dalszej działalności spółki.

Obowiązkiem decydentów, aktualizującym się jeszcze przed podjęciem uchwałyo rozwiązaniu spółki, jest też opracowanie wariantów, które mają na celuzabezpieczenie aktywów spółki w okresie likwidacji i po jej zakończeniu.Zwłaszcza w przypadku spółek medialnych nieocenioną wartość, przede wszystkimkulturową i dotyczącą dziedzictwa narodowego i regionalnego, mogą mieć nagraniai zapisy archiwalne, których zaprzepaszczenie może prowadzić do nieodwracalnychnegatywnych skutków, i to nie tylko materialnych lub prawnych.

Dodatkowym ryzykiem jest też możliwość utraty kluczowej kadry na rzecz konkurencji z uwagi na niepewną sytuację podmiotu, z którym dany personel jest związany.

Niezwykle doniosłym zarzutem jest też prawdopodobieństwo anihilacji podmiotu o wieloletniej tradycji i np. regionalnym kolorycie, który na stałe wpisał się w świadomość i zwyczaje odbiorców regionu, i niepowołanie w jego miejsce niczego adekwatnego w zamian. 

Czy decyzja o wpisie likwidacji rozgłośni regionalnej to precedens?

Do poglądu o precedensowym znaczeniu wpisu likwidacji rozgłośni regionalnej do rejestru podchodzę z dużą ostrożnością.

Przede wszystkim dlatego, że - nie umniejszając randze wpisu – w tym przypadku mamy do czynienia z decyzją dotyczącą „tylko” rozgłośni regionalnej. Niemniej jednak, od siły argumentów powołanych w motywach tego postanowienia będzie zależał walor perswazyjny tej decyzji, promieniujący na inne rozstrzygnięcia sądów rejestrowych.

Tymczasem, najbardziej rozgorzały spór prawny dotyczy spółek medialnych o skali ogólnokrajowej, które w sposób najbardziej wyrazisty i z nazwy mają status osób prawnych utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą. W związku z powyższym, zwłaszcza w odniesieniu do spółek działających w skali ogólnopolskiej istotne będzie znalezienie punktu równowagi pomiędzy uprawnieniami właścicielskimi, z których korzysta Skarb Państwa i minister kultury, a restrykcjami natury publicznoprawnej, które wynikają z brzmienia ustawy i plenipotencji władzy ustawodawczej.

W mojej ocenie rejestracja uchwały o rozwiązaniu rozgłośni regionalnej przez sąd rejestrowy w Katowicach nie rozwiązuje problemu, tylko wpisuje się w mozaikę prawdopodobnie zróżnicowanych rozstrzygnięć, wynikających z naturalnej uznaniowości i odmienności optyk poszczególnych sędziów.