Informatyzacja fiskusa: jednolity plik kontrolny to wstęp do stworzenia Centralnego Rejestru Faktur

Jednolity plik kontrolny to krok do stworzenia Centralnego Rejestru Faktur, który ma pomóc wykrywać oszustwa podatkowe – pisze ekspert Marcin Sidelnik.

Publikacja: 20.05.2016 08:35

Foto: Fotorzepa

Nowy obowiązek comiesięcznego raportowania bez wezwania Jednolitego Pliku Kontrolnego dla ewidencji VAT może stanowić także zasób niezbędnych danych do stworzenia Centralnego Rejestru Faktur – tak o nowym obowiązku sprawozdawczym wypowiedział się Wiesław Jasiński, wiceminister finansów, generalny inspektor kontroli skarbowej, podczas posiedzenia senackiej Komisji Budżetu i Finansów Publicznych rozpatrującego ustawę o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (druk senacki nr 173, druki sejmowe nr 367, 464 i 464-A). To właśnie ta ustawa, przyjęta w czwartek przez Senat bez poprawek, wprowadza comiesięczne JPK dla ewidencji VAT.

Bez wezwania

Duży przedsiębiorca zobowiązany będzie do złożenia JPK dla ewidencji VAT już 25 sierpnia 2016 r. Nowy obowiązek sprawozdawczy w VAT ma objąć w pierwszej kolejności tzw. dużych przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej za miesiące, które przypadają od 1 lipca 2016 r. Mali i średni przedsiębiorcy w rozumieniu tej ustawy zostaną objęci obowiązkiem generowania danych w formie JPK dla ewidencji VAT oraz jej comiesięcznego raportowania za miesiące od stycznia 2017 r. Natomiast od stycznia 2018 r. obowiązek ten dotyczyć będzie również mikroprzedsiębiorców.

W praktyce wprowadzenie nowelizacja oznacza obowiązek comiesięcznego raportowania danych z ewidencji VAT w formie JPK (Schemat_JPK_VAT(1)_v1-0) bez wezwania ze strony fiskusa. Ma on być jednak niezależny od uprawnienia organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej do żądania przedłożenia przez podatników w formie JPK danych z prowadzonych przez nich ksiąg podatkowych w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowych, postępowań podatkowych i kontrolnych.

Oznacza to, że niezależnie od obowiązku comiesięcznego raportowania JPK dla ewidencji VAT podatnicy mogą być wezwani do przedłożenia danych właściwych dla pozostałych sześciu struktur JPK, tj. ksiąg rachunkowych, wyciągów bankowych, magazynów, faktur VAT, podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz ewidencji przychodów.

W przypadku braku złożenia przez podatnika JPK dla ewidencji w VAT lub wykazaniu w nim nieprawdziwych danych istnieje ryzyko uznania takich zachowań za czyny karalne na gruncie kodeksu karnego skarbowego. Tego rodzaju ocena może skutkować nałożeniem kary grzywny na osobę odpowiedzialną za sprawy finansowe podatnika na podstawie art. 80 ustawy z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (tekst jedn. DzU z 2013 r., poz. 186 ze zm.). Natomiast maksymalna wysokość potencjalnej kary grzywny w 2016 r. może wynieść nawet ok. 3 mln zł za brak złożenia JPK i nawet 6 mln zł za wykazanie w nim nieprawdziwych danych.

Koniec kwartalnych

Nowy obowiązek comiesięcznego raportowania danych z ewidencji VAT w formie JPK nie został uzależniony od terminu składania deklaracji podatkowej na potrzeby VAT. Oznacza to, że do comiesięcznego raportowania JPK dla ewidencji VAT mają być zobowiązani podatnicy składający deklaracje na potrzeby tego podatku zarówno za okresy miesięczne, jak i kwartalne.

Na marginesie należy podkreślić, że w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów jest projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (numer projektu UA21), który przewiduje likwidację rozliczeń kwartalnych oraz wprowadza dla niektórych podatników obowiązek składania wyłącznie drogą elektroniczną deklaracji i informacji podsumowujących za okresy miesięczne celem ograniczenie nadużyć w VAT. Mając na uwadze termin wprowadzenie przedmiotowych zmian, tj. 1 lipca 2016 – wskazany w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2016–2019 Rady Ministrów z kwietnia 2016 r. – można uznać, że obowiązek comiesięcznego raportowania JPK dla ewidencji VAT bez wezwania może nie być jedynym nowym obowiązkiem sprawozdawczym wprowadzonym od lipca 2016 r.

e-Bat na oszustów

Analizując kwestię wprowadzenia obowiązku comiesięcznego JPK, należy również zauważyć ustawę uchwaloną przez Sejm 29 kwietnia 2016 r. o szczególnych zasadach wykonywania niektórych zadań z zakresu informatyzacji działalności organów administracji podatkowej, Służby Celnej i kontroli skarbowej. Umożliwia ona działanie spółki celowej Ministerstwa Finansów, która ma zapewnić organom administracji podatkowej, służby celnej i kontroli skarbowej systemy teleinformatyczne wspierające wykrywanie naruszenia prawa podatkowego w oparciu o dane znajdujące się w systemach teleinformatycznych fiskusa.

Zgodnie z informacjami zawartymi w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2016–2019 Rady Ministrów z kwietnia 2016 r. spółka ta ma stworzyć narzędzie w postaci rejestru faktur VAT. Natomiast porównując daty całkowitego uzyskania pełnej operacyjności analityczno-kontrolnej służb skarbowych wykorzystujących narzędzia zawarte w otrzymanym od spółki celowej systemie, tj. 2018 r., wraz z datą wprowadzenia powszechnego obowiązku raportowania w formie JPK ewidencji VAT, czyli od stycznia 2018 r., można przypuszczać, na jakiego rodzaju danych będzie funkcjonowało nowe narzędzie fiskusa. Wstępnie zostało to już potwierdzone przez wiceministra finansów. Kluczowy dla informatyzacji fiskusa system e-Podatki jest stopniowo wdrażany. System ten jednak nie zawiera specjalistycznego antyfraudowego komponentu pozwalającego identyfikować i ograniczać wyłudzenia VAT. Rozwiązaniem tego problemu może być właśnie system Centralnego Rejestru Faktur (CRF) zasilany danymi od podatników z comiesięcznych JPK. Dodatkowo system ten powinien zawierać niezbędne oprogramowanie analizujące dane pobierane z hurtowni danych CRF za pomocą zaawansowanych metod matematycznych i algorytmów, wspomagające wykrywanie oszustw. W rezultacie stosowanych rozwiązań system powinien pozwolić na automatyczne wykrywanie patologii podatkowych, w szczególności tzw. karuzel VAT-owskich, oraz identyfikować próbę wyłudzenia VAT i automatycznie wstrzymywać wypłatę podatku VAT mogącego być przedmiotem wyłudzenia.

Autor jest dyrektorem w dziale prawnopodatkowym PwC

Opinie Prawne
Marek Isański: Można przyspieszyć orzekanie NSA w sprawach podatkowych zwykłych obywateli
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Prawne
Maciej Gawroński: Za 30 mln zł rocznie Komisja będzie nakładać makijaż sztucznej inteligencji
Opinie Prawne
Wojciech Bochenek: Sankcja kredytu darmowego to kolejny koszmar sektora bankowego?
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Zero sukcesów Adama Bodnara"