Zmiany w postępowaniu administracyjnym w sprawach alimentacyjnych

To jakiś wyjątkowy okres „burzy i naporu” jeżeli chodzi o ustawową regulację postępowania administracyjnego w sprawach alimentacyjnych - pisze adwokat

Publikacja: 04.01.2013 17:00

Jacek Kędzierski

Jacek Kędzierski

Foto: archiwum prywatne

Stan prawny od kilku lat przechodzi następujące zmiany:

Dnia 20 grudnia br. TK bezterminowo odroczył wydanie orzeczenia uznając za konieczne rozpoznanie sprawy w pełnym składzie.

Najbardziej kontrowersyjnym zagadnieniem jest instytucja zatrzymania prawa jazdy, którą to organa administracji zobowiązane są do stosowanie względem dłużników alimentacyjnych. Zatrzymanie prawa jazdy za niepłacenie alimentów wprowadzone zostało ustawą z dnia 22 kwietnia 2005r. w art. 5, który został uznany przez TK za niezgodny z Konstytucją RP.   Obowiązująca ustawa zawiera odpowiednik sprzecznego z Konstytucją RP art. 5, uchylonej przez nią ustawy, jako że orzeczenie TK nie działa wobec wchodzących w życie po jego podjęciu aktów prawnych, chociażby treść ich była identyczna z uchylonymi. Po nowelizacji, która zaczęła obowiązywać z początkiem 2012r. zgodnie z art. 5 ust. 3b ustawy, następstwem  ostatecznej decyzji o uznaniu dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych jest to, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego i składa wniosek o  ściganie za przestępstwo niealimentacji. Innymi słowy, kto jest rodzicem, uchylającym się od płacenia alimentów, nie płaci nawet połowy z należnej kwoty, ten może stracić prawo jazdy.

Podobnie jak pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy, także i obowiązującą regulację zaskarżono do TK. Sejm oponuje, twierdząc że wprowadzone nowelizacją z 2011r. względy wobec tych, którzy płacą przynajmniej połowę alimentów oraz wprowadzona procedura zwrotu prawa jazdy czyni zadość zgodności tej regulacji z Konstytucją RP.

Ja twierdzę, że nie jest to zgodne z Konstytucją RP i tak jak pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy regulacja ta gwałci wolność obywatela. Ale, prócz sprzeczności z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, dostrzegam także sprzeczność zatrzymywania prawa jazdy z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Wydając poprzednio zgodność z Konstytucją zatrzymania prawa jazdy TK uznał, że badanie zgodności art. 5 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych z art. 32 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji należy uznać w tej sytuacji za zbędne dla rozstrzygnięcia sprawy zawisłej   przed   sądem   pytającym.   W    ocenie  TK,     sąd  pytający   nie  sprecyzował przy     tym jednoznacznie,     w   jakim   obszarze   jego  wątpliwości     dotyczą wprost     naruszenia   zasady równości, wyrażonej   w   art.   32   Konstytucji. Skoro nie potrafił tego uczynić WSA w Łodzi, postaram się niniejszym uczynić i zadowolić TK.

Otóż, zarówno z uregulowań ustawy z 2005r. jak i aktualnie obowiązującej wyciągnąć można wniosek, że każdy rodzic z chwilą urodzenia się dziecka nabywa niejako ex lege prawo jazdy. Niestety, tak nie jest i nawet karta rowerowa z tytułu przyjścia na świat potomka nie przysługuje, a jedynym dokumentem wydawanym rodzicom przez administrację publiczną jest akt urodzenia.  Ustawa przewiduje sankcję za niepłacenie  alimentów w postaci zatrzymania prawa jazdy (w domyśle, dla tych, którzy uprawnienia do kierowania pojazdem nabyli) i nie przewiduje żadnych sankcji wobec tych uporczywie niepłacących alimentów, którym prawa jazdy zatrzymać nie można, z tej prostej przyczyny, że nigdy ich nie posiadali. Z tych względów, których być może WSA w Łodzi nie potrafił wyartykułować instytucja zatrzymywania prawa jazdy narusza zasadę równości obywateli wobec prawa, tak samo jak narusza zasadę wolności obywateli. A zatem, zarówno art. 5 poprzednio obowiązującej ustawy, jak i art. 5 ust. 3b aktualnie obowiązującej są sprzeczne z Konstytucją RP, jej art. 2, 31 i 32.

To zadziwiające, że doszło do uchwalenia przez polski parlament i to dwukrotnie przepisu skażonego tą sprzecznością. Ustawodawca wykazał tu braki podstawowej wiedzy  i to nie tylko wiedzy prawniczej, ale także niedostatki w zakresie logiki formalnej. Być może jest to następstwem zapatrzenia się w regulacje przyjęte w niektórych krajach zachodnioeuropejskich, w których istotnie, każdy obywatel z chwilą uzyskania pełnoletniości nabywa uprawnienia do kierowania pojazdem mechanicznym. W następstwie tego ustawodawca dopuścił się błędu, który można nazwać „pomyleniem kwantyfikatorów". Zastosował kwantyfikator wielki – „dla każdego rodzica, z chwilą urodzenia dziecka wydaje się  prawo jazdy" zamiast kwantyfikatora małego – „wśród ogółu rodziców  zobowiązanych do świadczeń alimentacyjnych istnieją tacy, którzy posiadają prawo jazdy". Prawidłowa jest ta druga ocena sytuacji, którą należy oznaczyć kwantyfikatorem małym.

Z tych względów, uregulowana w art. 5 ust. 3b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów instytucja zatrzymania prawa jazdy, stosowana wobec niepłacących alimentów  pozostaje w sprzeczności z art. 2, 31 ust. 3 (jako nieuzasadnione ograniczenie  wolności) i 32 ust. 1 (jako nierówne traktowanie wobec prawa)  Konstytucji RP.

Niestety, Prokurator Generalny we wniosku z dnia 22 listopada 2010r. nie podniósł sprzeczności art. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów także z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Stan prawny od kilku lat przechodzi następujące zmiany:

Dnia 20 grudnia br. TK bezterminowo odroczył wydanie orzeczenia uznając za konieczne rozpoznanie sprawy w pełnym składzie.

Pozostało 97% artykułu
Opinie Prawne
Marek Isański: Można przyspieszyć orzekanie NSA w sprawach podatkowych zwykłych obywateli
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Opinie Prawne
Maciej Gawroński: Za 30 mln zł rocznie Komisja będzie nakładać makijaż sztucznej inteligencji
Opinie Prawne
Wojciech Bochenek: Sankcja kredytu darmowego to kolejny koszmar sektora bankowego?
Opinie Prawne
Tomasz Pietryga: Sędziowie 13 grudnia, krótka refleksja
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Opinie Prawne
Rok rządu Donalda Tuska. "Zero sukcesów Adama Bodnara"