Kto chce naprawdę debaty

Największa partia opozycyjna wyznacza do prezentowania swojego programu gospodarczego naukowca, człowieka spoza świata polityki. Nazywa go - zdecydowanie na wyrost - kandydatem na premiera, choć szans na przeprowadzenie konstruktywnego wotum nieufności na razie nie ma. Ale i sam prof. Gliński (bo o nim tu mowa) zdaje sobie sprawę z tego, że jego kandydatura miałaby sens tylko wtedy, gdyby udało się stworzyć ponadpartyjny rząd techniczny.

Jednak już sam wybór prof. Piotra Glińskiego na nową twarz PiS to zaproszenie dla innych partii opozycyjnych do dyskusji na temat zakończenia rządów Donalda Tuska. To publiczne postawienie tezy, że możliwa jest alternatywa gospodarcza dla programu Jacka Rostowskiego. A czy rolą opozycji nie jest kreowanie alternatyw dla polityki rządu? Czy to coś nienormalnego?

Od tygodnia słyszymy tymczasem, że tak, to coś dziwacznego. Chór polityków i publicystów przekonuje nas, że rola, jaką przyjął prof. Gliński, to absurd i groteska. Po odcedzeniu z tych tyrad płytkich szyderstw można zapytać przewrotnie: a niby dlaczego dialog między partiami opozycyjnymi z udziałem prof. Glińskiego jako przedstawiciela PiS ma być absurdem?

Podejrzanie apolityczny

Przez ostatnie lata z niemal wszystkich stron płynęły narzekania, że polskie życie publiczne zostało zafiksowane na punkcie konfliktu dwóch partii. Wskazywano, że absolutna władza Donalda Tuska i Jarosława Kaczyńskiego nad listami wyborczymi swoich ugrupowań sprawia, iż miejsca na nich znajdują partyjni aparatczycy. Ileż to razy słyszeliśmy, że politycy nie wpuszczają do swego świata fachowców i naukowców. A ci mogliby przecież wnieść świeży powiew i ograniczyć partyjne zacietrzewienie.

No i stało się. Jarosław Kaczyński przedstawił prof. Glińskiego. Na krótką chwilę „przemysł pogardy” zamilkł zaskoczony. Szukał widać odpowiedniej narracji. W czym był kłopot? Otóż kpiąc z Glińskiego, krytycy PiS musieliby zakwestionować swój wcześniejszy kult umiarkowanych profesorów. Ale w końcu poradzono sobie z tą sprzecznością. Zwyciężył ton pod tytułem: „To nie jest żadne ważne wydarzenie” i „Panie profesorze, nie czuje pan obciachu?”.

Reporterka „Gazety Wyborczej” pospieszyła do Zakładu Społeczeństwa Obywatelskiego Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, aby sprawdzić, jak przyjęto akces do polityki zatrudnionego tam profesora. Jak się dowiedzieliśmy, koledzy z pracy „jego nową rolę politycznego kamikadze przyjmują z ironicznym uśmiechem i zakłopotaniem”. „Gazeta” cytuje Elżbietę Morawską, redaktorkę wydawnictw instytutu, która obwieszcza: „Jesteśmy środowiskiem, w którym głosowanie na PiS jest uważane za brak obywatelskiej odpowiedzialności. Nie mogę pojąć, jak człowiek o takim dorobku, były szef Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, nagle wchodzi w kompletną polityczną farsę”.

Elżebieta Cichocka, także w „Gazecie Wyborczej”, wyraziła z kolei pogląd, że przyjęcie przez prof. Glińskiego roli alternatywnego premiera „stawia w dziwnej sytuacji PAN”. Czy to sugestia, by akademia zwolniła go z pracy? Mniejsza o wypowiedzi pani Morawskiej jako strażniczki politycznej poprawności w instytucie czy subtelny donos Elżbiety Cichockiej. Bardziej uderzające jest to, że dla części inteligencji wezwania do zwiększenia aktywności naukowców w polityce rozumiane są wyłącznie jako wsparcie Platformy. Traf chciał, że prof. Ireneusz Krzemiński mówił na łamach „GW” o „charakterystycznej dla rządu Tuska niechęci do debatowania, tworzenia form dyskusji , do odwoływania się do ekspertów, fachowców”. Krzemiński ubolewa, że Donald Tusk miał do dyspozycji zastęp intelektualistów , którzy „nawet za darmo pracowaliby dla niego po wygranych wyborach”, i że „otwartość środowisk akademickich (na PO) została kompletnie zlekceważona”.

Marnowanie energii

Jakiś czas temu Jacek Żakowski jako gospodarz poranka w Radiu TOK FM zaprosił na rozmowę Janusza Palikota. Nie wiem, czym winiarz z Biłgoraja go rozdrażnił, ale znany publicysta postanowił na antenie pobawić się nieco jego kosztem. Zapytał gościa o „exposé” Jarosława Kaczyńskiego. Palikot odpowiedział rytualnym sloganem, że nie ma w ogóle co mówić o tezach szefa PiS, bo Kaczyński zna się tylko na wydawaniu pieniędzy z budżetu, podczas gdy on wie, jak je zarabiać. Żakowski nie dał za wygraną i zaczął cierpliwie cytować poszczególne pomysły gospodarcze Kaczyńskiego, pytając, czy są sprzeczne z linią Ruchu Palikota.

Zmieszany skandalista musiał przyznać, że nie są sprzeczne. Wtedy Żakowski spytał, czy skoro Palikot ma pomysły, jak zdobywać pieniądze, a Kaczyński wie, na co powinno się je wydać, to może jest to dobry punkt wyjścia do dyskusji tych dwóch opozycyjnych partii. Żakowski wskutek jakiegoś kaprysu wyszedł na chwilę z roli strażnika politycznej poprawności, ale przy okazji pokazał absurd wojny SLD i Ruchu Palikota z PiS. Stałe skłócenie opozycji to bowiem dla Platformy gwarancja wszechwładzy. Dotąd jednak Palikot i Miller przeznaczają więcej energii na postponowanie PiS niż na rywalizację z wielkim rozgrywającym Donaldem Tuskiem.

Tak było też po ogłoszeniu kandydatury prof. Glińskiego. W pierwszych reakcjach polityków SLD (np. Grzegorza Napieralskiego) wyraźny był ton otwartości na dialog, ale już następnego dnia Leszek Miller wyśmiał kandydata PiS i zapowiedział ironicznie, że zapyta profesora, czym naraził się Kaczyńskiemu, iż wystawił go na pośmiewisko. Jeszcze bardziej przewidywalne stanowisko zajął Palikot, bijąc na alarm przed Glińskim jako „ukrytym talibem”. Ta furiacka reakcja wzmocniła tylko podejrzenie części obserwatorów, że Palikot w krytycznych momentach dziwnie wspiera rząd.

A czy postkomuniści sami nie powinni pomyśleć o alternatywie dla władzy Donalda Tuska i Jacka Rostowskiego? Wszak nieraz doznali od władz upokorzenia. Choćby taki przykład: SLD w piątek zaprosił ministra finansów na swoją debatę gospodarczą. Rostowski belferskim tonem pouczał postkomunistów, jak dobrze idzie jego ekipie, a potem szybko wyszedł, tłumacząc, że przed nim jeszcze mnóstwo rzeczy do zrobienia.