Czakon, Mazurek: Sztuczna inteligencja w nauce i edukacji

Tempo zmian technologicznych stawia środowisko naukowo-dydaktyczne przed koniecznością przemyślenia przyszłości akademii oraz weryfikacji procedur i reguł, którymi się kierujemy w naszej codziennej pracy.

Publikacja: 20.02.2023 03:00

Czakon, Mazurek: Sztuczna inteligencja w nauce i edukacji

Foto: Adobe Stock

Zaledwie kilka miesięcy temu pojawiło się w otwartym dostępie narzędzie sztucznej inteligencji ChatGPT, które – poza wieloma zastosowaniami programistycznymi, matematycznymi czy biznesowymi – z ogromną siłą oddziałuje na szeroko rozumiany sektor nauki i edukacji. ChatGPT automatycznie pisze poprawne eseje i prace na dowolny temat praktycznie w każdym języku i wykonuje te zadania błyskawicznie.

Narzędzie to – pomimo swojej niedoskonałości – jest wyrazem szerszego trendu związanego z upowszechnieniem dostępu do technologii sztucznej inteligencji (SI). ChatGPT jest jedną z wielu dostępnych dla każdego aplikacji wykorzystującej ową technologię.

Dostrzegamy pilną potrzebę refleksji na temat wpływu sztucznej inteligencji na naukę, komunikację naukową i procesy dydaktyczne, w których dotychczasowe standardy znajdują się pod silną presją etyczną, prawną i pragmatyczną, stwarzaną przez nowe aplikacje i rozwiązania technologiczne. Wprowadzenie ChatGPT wiele zmieniło w szkołach różnych szczebli, jak też w uczelniach w Polsce i na świecie. Dlatego brak zainteresowania sztuczną inteligencją lub negowanie wpływu obserwowanych zjawisk na świat naukowo-dydaktyczny może zaszkodzić zarówno instytucjom, jak i całej społeczności odpowiedzialnej za edukację.

Uważamy, że wykorzystywanie przez środowisko naukowo-dydaktyczne narzędzi sztucznej inteligencji jest oczywiste i konieczne. Jednak stosowanie ich powinno odbywać się w sposób odpowiedzialny, przejrzysty i na podstawie szeregu ustalonych i powszechnie stosowanych zasad.

Proponujemy następujący katalog reguł, które porządkowałyby ten obszar aktywności ludzkiej w ramach akademii:

1.Zastosowanie ChatGPT i innych narzędzi tego typu może mieć pozytywny wymiar, o ile będzie nakierowane na projakościową zmianę w zakresie tworzonej wiedzy oraz będzie oparte na fundamentach uczciwości i transparentności.

2.Technologia SI odpowiada na potrzeby użytkowników – nie zastępuje ludzkiej inteligencji, ale może zapewnić nowe otwarcie dla procesów myślowych, wspierać proces twórczy, rozwijać kreatywność.

3. Użytkownicy systemów SI muszą znać ich ograniczenia, wiedzieć o możliwości popełniania błędów, generowania obraźliwych, nieodpowiednich materiałów i ponosić konsekwencje rozpowszechniania nieprawdziwych treści, podpowiedzianych przez SI.

4. Wspieranie się sztuczną inteligencją w pracy intelektualnej wymaga pozyskiwania różnorodnych danych i korzystania z referencyjnych źródeł wiedzy.

5. Korzystanie z ChatGPT i podobnych narzędzi powinno być nakierowane na zadania kreatywne oraz rozwijanie umiejętności krytycznego myślenia. Wszędzie, gdzie to możliwe, należy dokonać zmiany form zaliczania przedmiotu poprzez położenie nacisku na projekty indywidualne i grupowe oraz zaliczenia w formie egzaminów ustnych.

6. Korzystanie z technologii ma wspierać samodzielną pracę przez dostarczanie przykładów, pomysłów, źródeł i sprawdzonych zasobów wiedzy. Każdy odbiorca treści dokonuje wyboru inspiracji dostarczonych przez system SI i na tej podstawie sam tworzy własne oryginalne dzieła.

7. Wszyscy użytkownicy technologii informacyjnych uczestniczą w tworzeniu wiedzy zapisanej w systemach SI. Niezbędne jest stworzenie platformy wymiany doświadczeń związanych ze stosowaniem ChatGPT i podobnych narzędzi, aby ułatwić etyczny rozwój tej technologii i przeciwdziałać nadużyciom.

8. Treści wygenerowane przez ChatGPT są oryginalne, ale nie stanowią samodzielnej pracy użytkownika.

9. Prace zaliczeniowe i dyplomowe, definiowane jako samodzielne, należy poddawać (losowo) sprawdzeniu przez detektory SI, aby zapobiec nadużyciom i zapewnić większą wiarygodność i równość procesu oceniania.

10. Konieczne jest pilne zwiększanie świadomości środowiska edukacyjnego na temat etycznego wykorzystania ChatGPT i innych tego typu narzędzi. Istnieje potrzeba podniesienia kompetencji cyfrowych społeczności akademickiej celem przygotowania jej do uczenia osób zdolnych do współpracy z narzędziami SI i zmiany paradygmatu kształcenia.

Wojciech Czakon jest profesorem zarządzania w Uniwersytecie Jagiellońskim

Grzegorz Mazurek jest profesorem zarządzania i rektorem Akademii Leona Koźmińskiego

Zaledwie kilka miesięcy temu pojawiło się w otwartym dostępie narzędzie sztucznej inteligencji ChatGPT, które – poza wieloma zastosowaniami programistycznymi, matematycznymi czy biznesowymi – z ogromną siłą oddziałuje na szeroko rozumiany sektor nauki i edukacji. ChatGPT automatycznie pisze poprawne eseje i prace na dowolny temat praktycznie w każdym języku i wykonuje te zadania błyskawicznie.

Narzędzie to – pomimo swojej niedoskonałości – jest wyrazem szerszego trendu związanego z upowszechnieniem dostępu do technologii sztucznej inteligencji (SI). ChatGPT jest jedną z wielu dostępnych dla każdego aplikacji wykorzystującej ową technologię.

Pozostało 84% artykułu
Opinie Ekonomiczne
Witold M. Orłowski: Gospodarka wciąż w strefie cienia
Opinie Ekonomiczne
Piotr Skwirowski: Nie czarne, ale już ciemne chmury nad kredytobiorcami
Ekonomia
Marek Ratajczak: Czy trzeba umoralnić człowieka ekonomicznego
Opinie Ekonomiczne
Krzysztof Adam Kowalczyk: Klęska władz monetarnych
Opinie Ekonomiczne
Andrzej Sławiński: Przepis na stagnację
Materiał Promocyjny
Dzięki akcesji PKB Polski się podwoił