Jakie wynagrodzenie za sieci przesyłowe na prywatnej nieruchomości

Przedsiębiorcy muszą pamiętać, że co do zasady wybudowanie na prywatnym gruncie słupa energetycznego, linii energetycznej lub innego urządzenia przesyłowego (np. sieci gazowej czy wodno-kanalizacyjnej) wymaga formalnej zgody właściciela nieruchomości na udostępnienie jego działki oraz ustalenia zasad korzystania z niej.

Na jakiej podstawie

Przedsiębiorstwa przesyłowe najczęściej starają się doprowadzić do ustanowienia nieodpłatnej służebności przesyłu. Zawierają  więc ?z właścicielami nieruchomości różnego typu umowy cywilnoprawne lub w  przypadku braku zgody na budowę uzyskują odpowiednie decyzje administracyjne zezwalające na tego typu inwestycje. Przez wiele lat nie przykładano jednak nadmiernej wagi do uzyskiwania jakiegokolwiek tytułu prawnego do korzystania ?z prywatnej nieruchomości przez przedsiębiorstwa przesyłowe. Tymczasem korzystający z cudzego mienia, w braku odmiennej umowy, powinien płacić odpowiednie wynagrodzenie.

Określenie wysokości wynagrodzenia powinno odpowiadać stopniowi ingerencji władającego gruntem w treść prawa własności przy uwzględnieniu wartości nieruchomości

Gdy przedsiębiorstwo przesyłowe nie legitymuje się żadnym tytułem prawnym do korzystania z cudzej nieruchomości, właściciel nieruchomości (jej wieczysty użytkownik) może wystąpić wobec przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzą urządzenia przesyłowe, korzystającego z jego nieruchomości w złej wierze ?z roszczeniem o wynagrodzenie na podstawie art. 224 § 2 ?w związku z art. 225 w związku z art. 230 i art. 352 § 2 kodeksu cywilnego >patrz ramka.

Przykład

W jednej ze spraw rozpatrywanych przez Sąd Najwyższy powód będący właścicielem nieruchomości, ?na których w latach 1960–1980 zostały posadowione słupy i linie do przesyłu energii elektrycznej wykorzystywane przez pozwane przedsiębiorstwo, wniósł ?o zasądzenie od tego przedsiębiorstwa wynagrodzenia za bezumowne korzystanie ?z nieruchomości. Zdaniem sądu pozwany nie wykazał, że linie energetyczne, z których korzysta, zostały zbudowane na nieruchomościach powoda na podstawie decyzji administracyjnych, ponieważ przedstawił jedynie kopie tych decyzji z nieczytelnymi podpisami, które i tak w większości nie dotyczyły spornych nieruchomości. Pozwany podnosił, że miał podstawy ?do założenia, że linie przesyłowe na gruntach powoda zostały wybudowane przez jego poprzednika prawnego zgodnie ?z obowiązującymi przepisami, ?a utwierdzał go w tym przekonaniu powód przez brak zgłaszania zastrzeżeń co do legalności wybudowania i eksploatacji przez niego tych linii. Jednak zdaniem sądu, brak sprzeciwu nie jest tożsamy ze zgodą na korzystanie ani nie jest równoznaczny ?z zawarciem stosownej umowy. Wobec  tego roszczenie powoda zostało uznane za zasadne.

Wyrok SN z 6 października ?2010 r., II CSK 156/10).

Kto jest uprawniony

Uprawnionym do wystąpienia z roszczeniem o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości jest przede wszystkim każdoczesny właściciel nieruchomości. Innymi słowy, osoba będąca właścicielem w chwili występowania z roszczeniem bez względu na to, czy była posiadaczem nieruchomości ?w chwili naruszenia prawa własności. Niemniej utrata własności nieruchomości nie powoduje utraty możliwości żądania wynagrodzenia za korzystanie z niej w okresie, ?w którym właścicielowi własność jeszcze przysługiwała (uchwała siedmiu sędziów SN z 26 maja 2006 r., III CZP 19/06). Nabywca nieruchomości może wytoczyć powództwo o zapłatę wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z jego nieruchomości również za okres, ?w którym nie był jeszcze jej właścicielem, jeśli poprzedni właściciel przeniósł na niego ?w drodze umowy cesji przysługujące mu roszczenie.

Co z odszkodowaniem

Wynagrodzenie w omawianych sprawach często niesłusznie mylone jest z odszkodowaniem. Tymczasem różnica jest zasadnicza. W przypadku roszczenia o odszkodowanie ?z tytułu posadowienia na nieruchomości infrastruktury przesyłowej jego skuteczność uzależniona jest od poniesienia przez właściciela nieruchomości szkody, np. zniszczenia upraw.

Natomiast roszczenie ?o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z nieruchomości przysługuje właścicielowi nieruchomości bez względu na to, czy nie korzystając z nieruchomości lub będąc ograniczony w możliwości korzystania, poniósł jakąkolwiek szkodę.

Zapłata za korzystanie

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku ?z 15 września 2009 r. (I ACa 607/09), „wynagrodzenie przysługujące właścicielowi nieruchomości nie jest naprawieniem szkody, lecz zapłatą za korzystanie z jego rzeczy, którą posiadacz musiałby uiścić właścicielowi, gdyby jego posiadanie oparte było na istniejącej podstawie prawnej; a więc tym, co uzyskałby właściciel, gdyby rzecz oddał w odpłatne korzystanie na podstawie ważnego stosunku prawnego".