Bratanek nie wstąpi w najem mieszkania po zmarłej ciotce

Zmarła w 2010 roku Zdzisława W. była najemczynią lokalu wchodzącego w skład zasobu mieszkaniowego miasta. Zamieszkiwał z nią jej bratanek Jerzy W., który mając 15 lat przeprowadził się do ciotki z powodu konfliktów małżeńskich pomiędzy jego rodzicami. Ciotka finansowała bratanka, kiedy ten jeszcze się uczył.

Po śmierci Zdzisławy, jej bratanek wystąpił do urzędu miasta o wstąpienie w stosunek najmu lokalu w miejsce zmarłej ciotki. Urząd jednak odmówił i zobowiązał go do opuszczenia zajmowanego mieszkania. Zdaniem urzędników, bratanek dotychczasowej najemczynie nie należał do grona bliskich osób określonych w art. 691 Kodeksu cywilnego.

Przepis ten stanowi, iż w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą. Na mocy tego przepisu wymienione osoby wstępowały w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.

Sprawa trafiła na wokandę. W pozwie skierowanym przeciwko miastu Jerzy W. wniósł o ustalenie, że na mocy art. 691 k.c. wstąpił w stosunek najmu.

Bratanek oparł żądanie pozwu na twierdzeniu, iż pozostawał we wspólnym pożyciu z najemczynią, co wywodził z faktu pozostawania we wspólnocie domowej, duchowej, gospodarczej i fizycznej, jednak, jak zaznaczył, nie oznaczało to współżycia cielesnego. Jego pełnomocnik twierdził z kolei, że art. 691 k.c. nie odnosi się tylko i wyłącznie do więzi łączących osoby pozostające w relacjach analogicznych do małżeńskich. Jerzy W. uczynił z lokalu wynajmowanego przez ciotę swoje centrum życiowe, w którym jego życie koncentrowało się obok życia najemczyni.

Sąd Rejonowy dla Warszawy Śródmieścia uznał jednak, że Jerzy W. nie spełnia podmiotowych kwalifikacji niezbędnych do uznania, że wstąpił w stosunek najmu, ponieważ ponieważ wyrażenie jakim posłużył się ustawodawca „osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą" nie dotyczy relacji ciotka – bratanek.

Za Sądem Najwyższym (sygn. III CZP 26/2002) przypomniano, iż wspólne pożycie jest terminem, który w polskim ustawodawstwie używa się tylko w znaczeniu pożycia małżeńskiego. Nawet więc gdy brak przymiotnika „małżeńskie", nie można tego terminu używać w innym znaczeniu niż dla oznaczenia więzi łączących dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie. To, że w art. 691 k.c. nie użyto określenia „pożycie małżeńskie" nie daje więc żadnych podstaw dla wykładni rozszerzającej i oderwanej od ugruntowanego znaczenia terminu „wspólne pożycie".

Dalej Sąd Rejonowy zaznaczył że pogląd powyższy należy uznać za ugruntowany, albowiem już wcześniej Sąd Najwyższy wyraził kategoryczny i mocno umotywowany pogląd, że „Faktyczne wspólne pożycie, w rozumieniu art. 691 § 1 k.c., oznacza więź łączącą dwie osoby pozostające w takich relacjach jak małżonkowie" ( Uchwała SN z 20 listopada 2009 roku, III CZP 99/09, OSNC 2010/5/74).

Pełnomocnik Jerzego W. powoływał się na dawne orzecznictwo sądowe, mylnie twierdząc że nie straciło ono na swojej aktualności. - Tymczasem orzecznictwo to odnosiło się do niezmiernie szerokiego, a zarazem niedookreślonego pojęcia osoby bliskiej, zawężonego obecnie do podmiotów enumeratywnie wymienionych w treści art. 691 § 1 k.c. Niewątpliwie wszystkie wymienione w treści powołanego przepisu osoby, to osoby bliskie zmarłemu najemcy, niemniej jednak nie wszystkie osoby mu bliskie mieszczą się w kręgu osób, o których mowa w art. 691 § 1 k.c. – wyjaśnił Sąd Rejonowy.