Nowy świat nieco starszy

Most lądowy Beringa, wystający ponad powierzchnię otaczającego go oceanu pomiędzy Azją a Ameryką, miał, według szacunków, 1,6 tys. kilometrów szerokości. Poziom wód oceanu był o 60 – 120 m niższy niż dzisiaj. Wędrówka ludzi, która w konsekwencji doprowadziła do zasiedlenia całego kontynentu, miała miejsce 30 – 22 tys. lat temu – twierdzą naukowcy na łamach dzisiejszego „Science”. Dotąd sądzono, że stało się to ok. 16 tys. lat temu.

Na obszarze mostu lądowego Beringa panował stosunkowo łagodny klimat, a fauna i flora była dostatecznie bogata, aby dostarczyć myśliwym i zbieraczom wystarczającą ilość pożywienia. Od kilkudziesięciu lat trwa dyskusja, kiedy ludzie przewędrowali z Azji do Ameryki i jak długo trwała ta wędrówka. Dyskusja miała charakter teoretyczny, ponieważ archeolodzy nie mieli zbyt wielu danych z powodu niewielkiej ilości stanowisk badawczych.

Dopiero połączenie wiedzy zdobytej przez archeologów oraz zastosowanie nowoczesnych badań genetycznych pozwoliło na dokładne określenie czasu, w jakim pierwsi mieszkańcy Ameryki wędrowali w głąb kontynentu.

Zespół amerykańskich uczonych pod przewodnictwem Teda Goebela z Center of the Study of the First Americans z Texas University opisuje w „Science”, że kolonizacja Beringii trwała kilka tysięcy lat, a dalsza wędrówka w głąb kontynentu rozpoczęła się ok. 16 tys. lat temu. Migracja stała się możliwa dopiero wtedy, gdy klimat się nieco ocieplił i pojawił się przesmyk między lądolodami Kordylierskim i Laurentyńskim. Właśnie tamtędy pierwsi rdzenni mieszkańcy kontynentu przedostali się na teren dzisiejszej Ameryki Północnej, a stamtąd dalej na południe. Zespół naukowców twierdzi, że w drogę wyruszyła populacja nie większa niż 5 tys. osób. Główny szlak wędrówki najpierw przebiegał wzdłuż górskich pasm nadbrzeżnych, potem na wschód w kierunku Zatoki Hudsona.

Badania archeologów oraz genetyków pozwoliły na datowanie migracji do Ameryki

Wykopaliska na terenie całego kontynentu północnoamerykańskiego świadczą o gwałtownym rozwoju osadnictwa ok. 15 tys. lat temu. Pojawiają się pierwsze osiedla identyfikowane z kulturą Clovis, do niedawna uważaną za najstarszą kulturę paleoindiańską.

Dziś na podstawie precyzyjnego datowania metodą radiowęglową najstarsze osiedla kultury Clovis datowane są na 14,6 tys. lat. Większość z nich pochodzi z okresu między 13,6 a 12,8 tys. lat temu. Większość wykopalisk, w których znaleziska przypisywane są kulturze Clovis, pochodzi z Ameryki Północnej, głównie z terytorium Stanów Zjednoczonych. Ale są także charakterystyczne dla niej znaleziska w Ameryce Środkowej i Południowej. Nazwa tej kultury pochodzi od miejscowości Clovis w stanie Nowy Meksyk. Kultura ta uznawana była do niedawna za przodka wszystkich późniejszych kultur obu Ameryk. Większość stanowisk archeologicznych kultury Clovis określana jest jako „killing sites” – miejsca zabijania i oprawiania zwierzyny. Na terenach tundry głównym materiałem są kości mamutów, tam, gdzie przeważały lasy, archeolodzy znajdują kości mastodontów, a na północnym wschodzie karibu. Kultura Clovis wykształciła charakterystyczne narzędzia świadczące o wysokim poziomie technologii – przede wszystkim ostrza – smukłe i starannie wykonane.

Jedno z najbardziej spektakularnych i najstarszych stanowisk kultury Clovis pochodzi z Monte Verde w Chile. Badania prowadzone tam przez Toma Dillehaya wskazały czas powstania osady: 14,6 tys. lat. Amerykańscy uczeni w „Science” sugerują, że jej przedstawiciele przybyli na kontynent po pierwszej fali migracji.

– To największa zagadka, do dzisiaj niewyjaśniona. Nie wiadomo, w jaki sposób tak daleko na południe znalazło się osiedle datowane tak wcześnie – powiedziała Elżbieta Jaskólska z Zakładu Antropologii Uniwersytetu Warszawskiego. – Wiemy, że myśliwi i zbieracze w czasie migracji zataczali koła, nie mieli przecież określonego celu, aby dotrzeć na południe kontynentu.

Inna grupa uczonych amerykańskich i włoskich opublikowała w magazynie „Public Library of Science One” wyniki badań oparte na analizach genetycznych przeprowadzonych wśród rdzennych mieszkańców Ameryki. Doszli oni do wniosku, że materiał genetyczny blisko 95 proc. populacji Indian wywodzi się od zaledwie sześciu matek, które przywędrowały na kontynent 18 – 21 tys. lat temu.

Elżbieta Jaskólska - Zakład Antropologii Historycznej UW

Naukowcy amerykańscy dowodzą, że zasiedlenie Ameryki nastąpiło wcześniej, niż dotychczas myśleliśmy. To przełom w dyskusji, która trwa już od początków XX wieku. Wkrótce jednak może się okazać, że pierwsi ludzie na kontynent amerykański dotarli jeszcze wcześniej. Niektórzy argumentują, że skoro do Australii człowiek dotarł już 60 tysięcy lat temu, to czemu do Ameryki tak późno. Nie wiadomo, czy droga przez Beringię była jedyną, którą do Ameryki docierali ludzie. Pojawiają się nawet odosobnione głosy, że ludzie mogli się tam dostać od południa, przez Antarktydę.

Do końca nie wiemy, jak przebiegała migracja w głąb kontynentu. Przyjmujemy, że było to przejście między Lądolodem Kordylierskim i Laurentyńskim, które powstało około 15 tys. lat temu, co znacznie opóźnia wejście człowieka do obu Ameryk. Ale być może była inna droga: ówczesnym wybrzeżem. Nie możemy tego sprawdzić, bo dzisiaj ten obszar jest pod wodą, pamiętajmy, że w okresie zlodowaceń poziom oceanów był znacznie niżej niż dziś, możliwe więc było przejście terenami obecnie znajdującymi się pod jego powierzchnią. Zagadką jest też szybkość zaludnienia Ameryki.

Biologia

Pozostało 92% artykułu