Udar mózgu jest to nagłe wystąpienie ogniskowych objawów neurologicznych powstających na tle zaburzeń krążenia krwi w mózgu. Mózg jest organem bardzo zróżnicowanym i reguluje różne funkcje, dlatego objawy, które powstają w wyniku zaburzeń krążenia, są bardzo różne. Wystąpić może m.in. nagłe osłabienie, drętwienie jednej połowy ciała z jednoczesnym wykrzywieniem twarzy, nagłe zaburzenie mowy – trudności ze zrozumieniem tego, co mówią do nas inni, oraz trudności ze sformułowaniem myśli i wypowiadaniem słów. Innymi objawami świadczącymi o wystąpieniu udaru jest zaniewidzenie na jedno oko lub niedostrzeganie przedmiotów po jednej stronie ciała, zawroty głowy z osłabieniem kończyn lub innymi objawami albo nagły rozsadzający ból głowy. Mogą też być zaburzenia czucia w kończynach po jednej stronie.
Najczęstszą przyczyną udaru, bo aż w 85 proc. przypadków, jest niedokrwienie mózgu w wyniku zamknięcia przez skrzep lub zator naczynia doprowadzającego krew do mózgu. 10 proc. to udary krwotoczne (wylewy), gdy pęka ściana naczynia i krew dostaje się do mózgu. 5 proc. to krwotoki podpajęczynówkowe (im właśnie najczęściej towarzyszy silny ból głowy), gdy krew wylewa się pomiędzy mózg a kości czaszki.
Każdy objaw mogący świadczyć o wystąpieniu udaru, nawet najbłahszy, jak delikatne osłabienie ręki czy jej drętwienie, powinien skłonić nas do natychmiastowego pojawienia się w szpitalu, najlepiej takiego, w którym jest oddział udarowy. Oddziały udarowe (a jest ich w Polsce około 100) zazwyczaj są częścią oddziałów neurologicznych, personel pracujący tu zna świetnie wszelkie procedury dotyczące leczenia udaru i stosuje nowoczesne metody leczenia. Pracują tu neurolodzy, interniści, radiolodzy, rehabilitanci, psycholodzy, a aparatura diagnostyczna czynna jest całą dobę.
W leczeniu udaru ogromną rolę odgrywa czas. Pacjenci, którzy trafią w ręce specjalistów do trzech godzin od wystąpienia udaru, mają szanse na nowoczesne i skuteczne leczenie, które polega na rozpuszczeniu skrzepu. Jest to leczenie uznane na całym świecie, u nas jeszcze nierefundowane, ale od pięciu lat finansowane z programu POLKARD – zapewne trafi ono do koszyka świadczeń NFZ w przyszłym roku. Leczenie trombolityczne, bo o nim mówię, znacznie poprawia rokowania pacjenta, jest nakierowane na mózg.
W bardzo dobrych oddziałach jest możliwość usunięcia skrzepu z naczynia za pomocą specjalistycznej aparatury, choć jest to jeszcze nowość w Polsce. Jedną z metod stosowanych w ciężkich przypadkach udaru z dużym obrzękiem mózgu jest jego rozprężenie przez otwarcie czaszki.
