Jak stres napędza apetyt

Ten widok znamy i z życia, i z filmów. Pogrążona w smutku kobieta sięga po największe opakowanie lodów i zasiada przed telewizorem. Zestresowany mężczyzna zagląda do lodówki, wyjmuje z niej zimną pizzę i piwo. Poczucie zagrożenia zwiększa chęć zjedzenia czegoś – nawet jeśli wcale nie jesteśmy głodni. Teraz naukowcy badający funkcjonowanie mózgu znaleźli nowy związek między poziomem stresu i głodem.

Rozstrój mózgu

W normalnych warunkach organizm produkuje endokanabinoidy – neuroprzekaźniki regulujące apetyt. Gdy występuje reakcja na stres, działanie tego mechanizmu zostaje zachwiane – przekonują badacze z Wydziału Medycznego Uniwersytetu Calgary. Eksperymenty prowadzono na zwierzętach, a ich wyniki dr Jaideep Bains i Quentin Pittman opisują w magazynie „Neuron".

– Nasze wyniki tłumaczą, w jaki sposób komunikacja na poziomie komórkowym w mózgu zmienia się w sytuacji niedostatku jedzenia – tłumaczy dr Bains. – Co ciekawe, te zmiany nie wynikają z braku pożywienia, ale ze stresu.

Naukowcy pod lupę wzięli podwzgórze – region mózgu mający kluczowe znaczenie dla regulacji apetytu, a także emocji. Zdaniem badaczy to właśnie podwzgórze odpowiada za reakcje na stres. Po zablokowaniu działania hormonów stresu mózg działał poprawnie i nie zauważono wzmożonego apetytu.

– Co więcej, fakt, że u zwierząt brak jedzenia uruchamia odpowiedź stresową, może pomóc w wyjaśnieniu związku między stresem i otyłością – uważa dr Pittman.

Zdaniem Kanadyjczyków zbadanie mechanizmu zmian w mózgu w odpowiedzi na endokanabinoidy może pomóc w opracowaniu terapii zaburzeń łaknienia.

Dziś za najważniejszy mechanizm napędzający głód w reakcji na stres uznaje się działanie kortyzolu, tzw. hormonu stresu. To pamiątka z czasów, gdy stresu nie wywoływały – jak dziś – kłopoty w pracy czy rozczarowania sercowe, lecz fizyczne zagrożenie. W reakcji nasze organizmy mobilizowały się do walki lub ucieczki. Hormony stresu sprawiają, że przyspiesza nam puls, a wszelkie zasoby energii kierowane są do mięśni. Ten system sam się jednak wyłącza, gdy minie zagrożenie.

Grają hormony

Inaczej jest w przypadku stresu przewlekłego. Produkcja kortyzolu nie ustaje, jesteśmy pobudzeni, a po pewnym czasie pojawia się depresja.

– Jedną z podstawowych funkcji hormonów stresu jest przemieszczanie energii w organizmie – wyjaśnia dr Norman Pecoraro z Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Francisco, który badał wpływ przewlekłego stresu na łaknienie. – Jedzenie wydaje się łagodzić niektóre objawy depresji, nie czujemy się wtedy tak zdenerwowani. To sposób na powiedzenie mózgowi: już wszystko w porządku.

Ale podwyższony poziom kortyzolu sprawia, że ciągle sięgamy po słodkie i tłuste potrawy (lody, czekolada). Gromadzimy zasoby energii w postaci tłuszczu na brzuchu – tam, skąd nasz organizm może najłatwiej je pobierać.

Co więcej, dzisiejsze przyczyny stresu rzadko wymagają wysiłku fizycznego. Zgromadzona energia pozostaje niewykorzystana. Stajemy się otyli.