Przyznano polskie Noble 2010

Już po raz 19. Fundacja na rzecz Nauki Polskiej uhonorowała naszych najwybitniejszych naukowców nagrodami, które ze względu na swoją rangę nazywane są polskimi Noblami.

W tym roku wybrano troje laureatów. Prof. Anna Wierzbicka, lingwistka z Australian National University w Canberze, otrzymała nagrodę z dziedziny nauk humanistycznych i społecznych. Prof. Tomasz Guzik, lekarz z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, został wyróżniony na polu nauk przyrodniczych i medycznych. Chemika prof. Tadeusza Marka Krygowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego uhonorowano za osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych.

[srodtytul]Cztery lata na sukces[/srodtytul]

W tym roku nie przyznano natomiast nagrody za dokonania w zakresie nauk technicznych, co zdarza się już po raz piąty w historii tych wyróżnień.

Nagrody przyznawane są za wybitne odkrycia i dokonania na polu nauki, które przyczyniają się do postępu cywilizacyjnego w naszym kraju. Powinny też zapewniać Polsce miejsce w nauce światowej – głosi statut Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

Prof. Wierzbicka jest twórczynią nowatorskiej teorii naturalnego metajęzyka semantycznego stanowiącego podstawę wszystkich języków świata. Prof. Guzik udowodnił, że układ odpornościowy odgrywa istotną rolę w mechanizmie powstawania nadciśnienia tętniczego, a prof. Krygowski opracował metodę ilościowego określania aromatyczności związków organicznych. Ma ona duże znaczenie w produkcji m.in. detergentów, materiałów wybuchowych i farmaceutyków.

Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej przyznawane są wybitnym naukowcom za osiągnięcia dokonane lub potwierdzone w ciągu czterech lat poprzedzających datę zgłoszenia do konkursu. W bieżącej edycji termin ten upłynął 15 grudnia 2009 roku. Termin zgłaszania kandydatur do nagrody za rok 2010 minie 15 grudnia tego roku.

Przywilej wysunięcia własnego kandydata przysługuje dotychczasowym laureatom nagrody oraz wybitnym przedstawicielom nauki zaproszonym przez radę fundacji, która przyznaje te wyróżnienia.

[srodtytul]200 tysięcy za naukę[/srodtytul]

Liczba laureatów tej prestiżowej nagrody przekroczyła w tym roku 70 osób, a jej historia sięga 1992 roku, kiedy to wśród wyróżnionych znalazł się prof. Aleksander Wolszczan, pracujący w USA odkrywca pierwszego pozasłonecznego układu planetarnego.

W późniejszych latach fundacja uhonorowała takie polskie sławy, jak profesorowie: archeolog Karol Myśliwiec, historyk Andrzej Paczkowski, paleontolog Zofia Kielan-Jaworowska, hematolog Wiesław Jędrzejczak, socjolog Jadwiga Staniszkis, astronom Andrzej Udalski czy Andrzej Szczeklik, specjalista chorób wewnętrznych.

Oprócz znaczenia prestiżowego nagrody te mają też wymiar ściśle materialny: każdy z laureatów otrzyma po 200 tys. zł brutto. Uroczystość wręczenia nagród odbędzie się 8 grudnia na Zamku Królewskim w Warszawie.

[ramka][srodtytul]Sylwetki laureatów[/srodtytul]

[srodtytul]Prof. Anna Wierzbicka, Australian National University, Canberra[/srodtytul]

Dzięki wybitnym wynikom w nauce już w wieku 16 lat rozpoczęła studia na Uniwersytecie Warszawskim – wstąpiła na uczelnię bez egzaminów. Jest światowej sławy lingwistką.

Urodziła się 72 lata temu w Warszawie. Pracowała w Instytucie Badań Literackich PAN, gdzie obroniła pracę doktorską i otrzymała habilitację. W 1973 roku podjęła pracę jako wykładowca na Australian National University w Canberze, kilkanaście lat później otrzymała na tej uczelni katedrę profesorską. Pracuje na stałe w Australii, ale utrzymuje kontakty naukowe z Polską. Jej publikacje zostały przetłumaczone na wiele języków. W roku 1995 otrzymała nagrodę Humboldta dla zagranicznych badaczy w dziedzinie humanistyki, jest tegoroczną laureatką Międzynarodowej Nagrody Dobruszyna za całokształt dorobku naukowego.

[srodtytul]Prof. Tomasz Guzik, Wydział Lekarski CM UJ w Krakowie[/srodtytul]

Najmłodszy wśród tegorocznych laureatów, ma 36 lat. W ubiegłym roku otrzymał tytuł profesora. Jest specjalistą w zakresie chorób wewnętrznych i alergologii. Związany z Krakowem – tutaj się urodził, studiował, a dzisiaj pracuje – jest kierownikiem Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Medycyny Wsi CM UJ. Pełni też m.in. funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Badań nad Miażdżycą. Odbywał staż podoktorski i studia podyplomowe na uniwersytecie oksfordzkim. Od pięciu lat ściśle współpracuje z zespołem naukowców w Emory University School of Medicine w Atlancie w USA, prowadząc badania nad patomechanizmami nadciśnienia tętniczego. Ma na swoim koncie wiele nagród: m.in. fundacji Wellcome Trust (Londyn, 2000 i 2010), Prezesa Rady Ministrów (2005). Trzykrotnie był stypendystą FNP.

[srodtytul]Prof. Tadeusz M. Krygowski, Wydział Chemii Uniwersytetu Warszawskiego[/srodtytul]

Należy do ścisłej czołówki najbardziej cytowanych polskich chemików – opublikował 270 oryginalnych prac naukowych. Specjalizuje się w chemii strukturalnej i fizykochemii organicznej. Urodził się w 1937 roku w Poznaniu, gdzie studiował. Doktorat i habilitację uzyskał na Uniwersytecie Warszawskim. Karierę naukową zaczynał w Instytucie Chemii Fizycznej PAN. Był prezesem Polskiego Towarzystwa Chemicznego, obecnie jest jego honorowym członkiem. Od 46 lat związany z Wydziałem Chemii UW, którego był prodziekanem. Za swoje osiągnięcia otrzymał m.in. Medal Jana Zawidzkiego (2001), Nagrodę Premiera (2002), Medal Marii Curie-Skłodowskiej (2004), Medal im. Jędrzeja Śniadeckiego (2008). Był członkiem zespołu doradców Lecha Wałęsy w kampanii wyborczej 20 lat temu. —opr. ifr[/ramka]

Zdrowie Biologia