Pigułka na lepszą pamięć

Laboratorium biochemiczne Baylor College of Medicine. Badacze testują zdolności poznawcze myszy. Zwierzęta muszą znaleźć platformę w niewielkim basenie. Gryzoniom trening zajmuje kilka dni – i kilkanaście prób – zanim nauczą się, jak na nią wejść. Teraz z klatek wypuszczane są zwierzęta poddane terapii. Im wystarczy tylko jedno ćwiczenie. Są od swoich pobratymców inteligentniejsze i szybciej się uczą.

Klucz do sprawności

Tajemniczą substancją jest specyfik blokujący działanie tzw. PKR (kinazy białkowej aktywowanej przez RNA). To cząsteczka pojawiająca się w organizmie po infekcji wirusowej.

– PKR określano zawsze jako wskaźnik obecności wirusów, ale jej rola w działaniu mózgu była zupełnie nieznana – mówi dr Mauro Costa-Mattioli, neurolog z Baylor College of Medicine, który opisuje całą sprawę w naukowym magazynie "Cell". – Odkryliśmy, że jeżeli zablokujemy działanie PKR, poprawimy funkcjonowanie komórek mózgu, uczenie się i pamięć.

Przesłanką dla przeprowadzenia tych doświadczeń było odkrycie, że aktywność PKR jest zachwiana u pacjentów cierpiących na zaburzenia poznawcze. Zespół dr. Costa-Mattiolego zauważył również, że zahamowaniu aktywności tego białka towarzyszy zwiększona aktywność gamma interferonu.

– To nieoczekiwane informacje – mówi naukowiec. – Te dwie cząsteczki odgrywają rolę w odpowiedzi odpornościowej na infekcje wirusowe, a jednocześnie wpływają na aktywność mózgu i formowanie się pamięci długookresowej. Naszym następnym krokiem będzie sprawdzenie tego u ludzi cierpiących na zaburzenia pamięci.

Taka poprawiająca pamięć pigułka mogłaby posłużyć ok.  35 mln ludzi na świecie cierpiącym na chorobę Alzheimera – uważają naukowcy.

– Nasza tożsamość i wyjątkowość opiera się na naszych wspomnieniach – mówi Costa-Mattioli. – Ta cząsteczka kryje w sobie klucz pozwalający zachowywać wspomnienia dłużej.

Głowa sportowa

Dokładnie rok temu na łamach "PNAS" naukowcy z Uniwersytetu Teksasu poinformowali o odkryciu roli substancji CBP w hamowaniu postępów alzheimera. – Wywołuje ona efekt domina wśród cząsteczek przenoszących sygnały z synaps do jądra neuronu, co jest niezbędne do formowania pamięci – mówił dr Salvatore Oddo z Wydziału Fizjologii Uniwersytetu Teksasu.

Podobnie jak w przypadku cząsteczki PKR eksperymenty prowadzono na myszach. A co z ludźmi? Naukowcy mają kandydatkę na pigułkę na lepszą pamięć. To znane wszystkim fanom kolarstwa... EPO – erytropoetyna. Hormon ten zwiększa produkcję czerwonych krwinek, a w rezultacie natlenowanie krwi. Jest wykorzystywany jako środek dopingowy. Ale EPO znajduje również zastosowanie w leczeniu niewydolności nerek. Właśnie u takich pacjentów zaobserwowano poprawienie sprawności umysłowej po rozpoczęciu terapii.

– Ten efekt EPO przypisywano lepszemu utlenowaniu krwi docierającej do mózgu – tłumaczy Hannelore Ehrenreich z Instytutu Maksa Plancka. – Ale odkryliśmy receptory EPO na komórkach nerwowych, co sugeruje, że działa tu inny mechanizm.