Najpierw służba przygotowawcza, potem etat urzędnika

[b]Od początku tego roku nie można już żadnemu pracownikowi samorządowemu dać mianowania. Pozostały trzy rodzaje podstaw zatrudnienia: wybór, powołanie i umowa o pracę.[/b]

Grupa osób na umowach jest jednak najliczniejsza i jeszcze się powiększy. I to nie za sprawą nowych przyjęć, ale przekształceń z mocy prawa dotychczasowych stosunków pracy z mianowania właśnie w umowy o pracę. Taki proces mają już za sobą sekretarze, którzy do tej pory pracowali na podstawie powołania.

[srodtytul]Dla wierchuszki wybór i powołanie[/srodtytul]

Wybór i powołanie są ściśle limitowane. Osoby, które wolno tak zaangażować, wprost wymienia art. 4 ust. 1 pkt 1 i 2 [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=292862]ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (DzU nr 223, poz. 1458)[/link]. Wybór został zastrzeżony dla:

- marszałka województwa, wicemarszałka oraz pozostałych członków zarządu województwa (jeżeli statut województwa tak stanowi) w urzędzie marszałkowskim,

- starosty, wicestarosty oraz pozostałych członków zarządu powiatu (jeżeli statut powiatu tak stanowi) w starostwie powiatowym,

- wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w urzędzie gminy,

- przewodniczących zarządów związków i pozostałych członków zarządu (jeżeli statut związku tak stanowi) w związkach jednostek samorządu terytorialnego.

I tu nic się nie zmieniło od 1 stycznia br. Podobnie jak związanie stosunku pracy na podstawie wyboru z wykonywanym mandatem jego utrata oznacza ustanie zatrudnienia.

Niewielka zmiana nastąpiła w kręgu osób, które można powołać. Dziś są to: zastępca wójta, burmistrza, prezydenta miasta, skarbnik gminy, skarbnik powiatu i skarbnik województwa. Sekretarze gminy i powiatu, którzy pod rządami ustawy z 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (DzU z 2001 r. nr 142, poz. 1593 ze zm., dalej ustawa z 1990 r.) też pracowali na podstawie powołania, teraz mają umowy o pracę na czas nieokreślony. Od 1 stycznia 2009 r. ich angaż uległ bowiem z mocy prawa przekształceniu w umowy o pracę. Taka jest też podstawa zatrudnienia sekretarzy województw.

[srodtytul]Dla pozostałych umowa o pracę[/srodtytul]

Wszyscy inni zatrudnieni w administracji samorządowej (poza pracownikami mianowanymi zachowującymi swój status do 31 grudnia 2011 r.) mają pracować na umowach o pracę: na czas określony, nieokreślony lub na zastępstwo. Na jej treść, zgodnie z art. 29 § 1 kodeksu pracy, musi się składać:

- rodzaj pracy i miejsce jej wykonywania,

- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi pracy wraz ze wskazaniem składników wynagrodzenia,

- wymiar czasu pracy,

- termin rozpoczęcia pracy, który będzie jednocześnie terminem nawiązania stosunku pracy; gdy umowa nie określa daty rozpoczęcia pracy, zatrudnienie nawiązuje się w dniu zawarcia umowy.

Oprócz umowy pracodawca musi przekazać pracownikowi informację o warunkach zatrudnienia. Zanim dopuści go do pracy, zatrudniany ma obowiązek przedstawić aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania pracy na określonym stanowisku. Koszt badań wstępnych, po których takie orzeczenie jest wydawane, pokrywa pracodawca.

A propos stanowisk. Zatrudniani na umowach o pracę mogą obejmować stanowiska:

- urzędnicze, w tym kierownicze (patrz ramka krok po kroku),

- doradców i asystentów,

- pomocnicze i obsługi.

Wykazy wszystkich stanowisk oraz minimalne wymagania kwalifikacyjne, jakie muszą oni spełniać, określi Rada Ministrów.

[srodtytul]Mianowani dołączą 1 stycznia 2012 r.[/srodtytul]

Ci, którzy uzyskali status mianowania do końca grudnia 2008 r., zyskają 1 stycznia 2012 r. umowy o pracę. Tego dnia ich dotychczasowe stosunki pracy przekształcą się z mocy prawa w umowy o pracę na czas nieokreślony. Modyfikacja ta nie wymaga od pracodawców specjalnych działań. Wystarczy pisemna informacja, że od konkretnego dnia to nastąpiło – patrz przykład informacji o przekształceniu stosunku pracy z mocy prawa. Nawet jeśli jej zabraknie, to do przekształcenia i tak dojdzie. Zamiast niej oraz po jej przekazaniu pracodawca może podpisać z pracownikiem samą umowę, co też jest formalnością, wskazując podstawę prawną jej zawarcia, np. dla pracownika mianowanego – art. 54 ust. 1 nowej ustawy, oraz jako datę nawiązania stosunku pracy – datę przekształcenia z mocy prawa.

Informację i umowę należy wpiąć do akt osobowych zatrudnionego, do części B dotyczącej nawiązania stosunku pracy oraz przebiegu zatrudnienia pracownika. Wynika tak z § 6 ust. 2 pkt 2 lit. a [link=http://aktyprawne.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=73963]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (DzU nr 62, poz. 286 ze zm.)[/link].

[ramka][b]Jak pierwszy raz zatrudnić kandydata na urzędnika[/b]

[b]KROK 1.

Zwycięzca konkursu[/b]

Osoba mająca pierwszy raz zostać urzędnikiem to taka, która nigdy wcześniej nie pracowała w jednostkach samorządowych na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony lub określony dłuższy niż sześć miesięcy i nie odbyła służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu. Jej zatrudnienie jest możliwe, jeśli wygrała konkurs na stanowisko urzędnicze, w tym kierownicze. Tryb konkursowy jest bowiem wymagany przy obsadzaniu wakatów urzędniczych – patrz [link=http://www.rp.pl/artykul/255520.html]„Urzędnik z przeniesienia zamiast z konkursu”.[/link]

[b]KROK 2.

Pierwsza umowa terminowa[/b]

Pierwsza umowa, jaką może otrzymać zatrudniany urzędnik, ma charakter okresowy, nie dłuższy niż sześć miesięcy. Ma ona zawierać postanowienie, że wolno ją wcześniej rozwiązać za dwutygodniowym wypowiedzeniem.