Bhp - informacje i porady dla firm

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pracodawca wyznaczył termin szkolenia bhp dla pracowników w wolną sobotę, organizując bezpośrednio po szkoleniu imprezę integracyjną. Jako że sobota stanowiła dla załogi dzień wolny, wynikający z zasady pięciodniowego tygodnia pracy, a czas szkolenia podlega zaliczeniu do czasu pracy, jedyną dopuszczalną formą rekompensaty będzie udzielenie pracownikom innego dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego.[/ramka]

- Obowiązek odbywania regularnych szkoleń bhp został nałożony nie tylko na pracowników, również na pracodawców będących osobami fizycznymi. W przypadku osób prawnych mających przymiot pracodawcy obowiązek szkoleń bhp powinny realizować osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy, są one umocowane do występowania w imieniu zakładu w sprawach z zakresu prawa pracy.

Szkolenia bhp pracodawców, pracowników służby bhp oraz instruktorów i wykładowców z tego zakresu mogą przeprowadzać jedynie uprawnione jednostki organizacyjne. Pracodawcy powinni przy tym odbyć pierwsze szkolenie bhp nie później niż w ciągu sześciu miesięcy od podjęcia działalności, a następnie powtarzać je nie rzadziej niż co pięć lat.

Obowiązek poddawania się takim szkoleniom obejmuje również pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych.

[srodtytul]Art. 237[sup]4[/sup]. Instruowanie pracowników[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca jest obowiązany zaznajamiać pracowników z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczącymi wykonywanych przez nich prac.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy.

§ 3. Pracownik jest obowiązany potwierdzić na piśmie zapoznanie się z przepisami oraz zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.[/b]

[b]Komentarz: [/b]

- Szkolenia pracowników z bhp, zarówno wstępne jak i okresowe, mają dość ogólny charakter, gdyż są z reguły skierowane do szerszej grupy słuchaczy i muszą mieścić się w pewnych granicach czasowych. Poza instruktażem stanowiskowym skupiają się na przekazaniu podstawowych przepisów i zasad bhp, które znajdą zastosowanie niezależnie od charakteru wykonywanej pracy.

W związku z tym na pracodawcy ciąży obowiązek uszczegółowienia posiadanej przez pracowników wiedzy ogólnej o przepisy i zasady bhp, które znajdą zastosowanie przy wykonywanych przez nich pracach.

Oznacza to, że pracodawca powinien przekazać szczegółową wiedzę w sposób indywidualny, a większej grupie pracowników tylko wtedy, gdy chodzi o stanowiska, na których występują te same procesy i zagrożenia.

- Obowiązki pracodawcy nie kończą się na przekazaniu załodze suchej wiedzy teoretycznej. Powinien on wykorzystać zdobyte doświadczenie w celu wydawania pracownikom instrukcji i wskazówek w zakresie bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy na poszczególnych stanowiskach. Powinny to być instrukcje szczegółowe, bazujące na przepisach i zasadach bhp, które znajdą zastosowanie do danego typu prac.

W żadnym razie nie mogą być one łagodniejsze niż normy prawne regulujące kwestie ochrony życia i zdrowia pracowników. Kwestię instrukcji bhp szczegółowo określa § 41 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Zgodnie z tym przepisem pracodawca musi sporządzić i udostępnić pracownikom do stałego używania aktualne instrukcje z zakresu stosowanych w zakładzie procesów technologicznych i wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi oraz udzielania pierwszej pomocy.

Instrukcje powinny w zrozumiały dla pracowników sposób wskazywać czynności, które mają wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego jej wykonywania oraz czynności do wykonania po jej zakończeniu.

Powinny ponadto określać zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia życia lub zdrowia personelu. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych powinny uwzględniać ponadto informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i preparatów. W każdym przypadku zmiany technologii lub procesu występującego na stanowisku pracy instrukcje powinny być niezwłocznie aktualizowane.

- Pracownik musi na piśmie potwierdzić, że zapoznał się ze szczegółowymi przepisami i zasadami bhp. Potwierdzenie to ma koronne znaczenie dla udowodnienia przez pracodawcę faktu wywiązania się z obowiązku nałożonego komentowanym przepisem.

Niemniej odmowa pisemnego potwierdzenia przez pracownika, że został zapoznany z zasadami bhp, nie jest równoznaczna z odmową ich przestrzegania [b](wyrok SN z 19 kwietnia 2006 r., II PK 304/05)[/b].

[srodtytul]Art. 237[sup]5[/sup]. Delegacja ustawowa[/srodtytul]

[b]Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zakres tego szkolenia, wymagania dotyczące treści i realizacji programów szkolenia, sposób dokumentowania szkolenia oraz przypadki, w których pracodawcy lub pracownicy mogą być zwolnieni z określonych rodzajów szkolenia.[/b]

[b]Komentarz:[/b]

- Na podstawie komentowanego przepisu zostało wydane rozporządzenie o szkoleniach bhp, które zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia pracownikom takich szkoleń. Oznacza to, że może on poprowadzić je osobiście lub zlecić ich organizację kompetentnej jednostce. Niezależnie jednak od osoby faktycznie przeprowadzającej szkolenie musi ono realizować ramowy program przewidziany dla danego typu prac.

Załączniki do rozporządzenia zawierają ramowe programy szkoleń dla instruktażu ogólnego i stanowiskowego, szkolenia pracodawców wykonujących zadania służby bhp oraz pracodawców i innych osób kierujących pracownikami.

Rozporządzenie określa ponadto program szkolenia okresowego pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych, inżynieryjno-technicznych, służby bhp oraz osób wykonujących zadania tej służby, pracowników administracyjno-biurowych i innych, o ile charakter ich pracy powoduje narażenie na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych bądź odpowiedzialność w zakresie bhp.

- Ramowe programy szkolenia są podstawą do opracowania programów dla poszczególnych rodzajów szkoleń dostosowanych do występujących u danego pracodawcy zagrożeń. Organizator szkolenia musi ponadto zapewnić wykładowców i instruktorów z wiedzą, doświadczeniem i przygotowaniem dydaktycznym niezbędnym do realizacji programu.

Niemniej istotne jest również zagwarantowanie odpowiednich warunków lokalowych i wyposażenia dydaktycznego, wymaganych do prawidłowej realizacji programu. Jednostka prowadząca działalność szkoleniową z zakresu bhp musi także czuwać nad prawidłowym przebiegiem szkolenia bądź doskonalenia bhp i prowadzić związaną z tym dokumentację, obejmującą programy szkoleń, dzienniki zajęć, protokoły z przebiegu egzaminów oraz rejestry wydanych zaświadczeń.

- Szkolenie bhp może przybrać formę kształcenia, dokształcania lub doskonalenia pracowników w formach pozaszkolnych. Powinno zapewniać uczestnikom zapoznanie się z zagrożeniami wypadkowymi i chorobowymi związanymi z wykonywaną pracą, znajomość przepisów i zasad bhp w stopniu niezbędnym do wykonywania pracy na określonym stanowisku oraz zawiązanych z danym stanowiskiem obowiązków i odpowiedzialności za stan bhp.

Podczas szkolenia pracownik powinien nabyć umiejętność wykonywania pracy w sposób bezpieczny dla siebie i innych oraz przyswoić umiejętności postępowania w sytuacjach awaryjnych, w tym udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej. Rozporządzenie o szkoleniach bhp przewiduje cztery formy, w jakich możliwe jest przeprowadzenie każdego typu szkolenia bhp. Są to instruktaż, seminarium, kurs lub samokształcenie kierowane.

- Podział szkoleń na wstępne i okresowe oraz szczegółowe warunki, którym powinny odpowiadać poszczególne typy szkoleń, zostały omówione w komentarzu do art. 237[sup]3[/sup] k.p. Tu warto jednak odnieść się do częstotliwości przeprowadzania szkoleń okresowych. Jest ona ściśle uzależniona od rodzaju zagrożeń występujących na stanowisku pracy.

W przypadku pracowników inżynieryjno-technicznych, zatrudnionych w służbie bhp oraz pracowników biurowych i innych, jeśli ich praca wiąże się z odpowiedzialnością za stan bhp lub na stanowisku występują czynniki szkodliwe, uciążliwe lub niebezpieczne, pierwsze szkolenie okresowe powinno się odbyć w ciągu roku od podjęcia pracy.

Czas na jego przeprowadzenie skraca się w przypadku osób będących pracodawcami oraz innych osób kierujących pracownikami. Musi ono bowiem mieć miejsce w ciągu sześciu miesięcy od podjęcia działalności lub pracy.

W przypadku grupy pracowników administracyjno-biurowych kolejne szkolenia okresowe przeprowadza się nie rzadziej niż co sześć lat.

Pracodawcy i osoby kierujące pracownikami, pracownicy inżynieryjno-techniczni, zatrudnieni w służbie bhp oraz inni pracownicy, których praca wiąże się z odpowiedzialnością za stan bhp lub na zajmowanym przez nich stanowisku występują czynniki szkodliwe, uciążliwe lub niebezpieczne, uczestniczą natomiast w szkoleniu okresowym nie rzadziej niż co pięć lat. Najczęściej szkoleniom okresowym muszą poddawać się „robotnicy”, bo odstęp między szkoleniami okresowymi nie może w ich przypadku przekroczyć trzech lat.

Zasada ta bardziej zaostrza się, gdy na stanowiskach robotniczych wykonywane są prace szczególnie niebezpieczne. Wówczas szkolenie okresowe musi być powtarzane co rok.

[b]Uwaga![/b] Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach robotniczych mogą być szkoleni tylko w formie instruktażu.

- Pracownicy lub pracodawcy są zwolnieni z odbywania określonych rodzajów szkoleń, jeśli mają ukończone szkolenie, dokształcanie lub doskonalenie zawodowe w związku z nauką zawodu, przyuczeniem do zawodu albo podnoszeniem kwalifikacji zawodowych, uwzględniające program szkolenia okresowego wymagany dla określonego stanowiska pracy (§ 17 rozporządzenia o szkoleniach bhp).

Nie ma potrzeby powtarzania szkolenia okresowego pracownik, który przedłoży aktualne zaświadczenie o odbyciu w tym okresie u innego pracodawcy wymaganego szkolenia okresowego, oraz osoba, która odbyła szkolenie okresowe wymagane dla innej grupy stanowisk, jeżeli jego program obejmował zakres tematyczny wymagany na nowym stanowisku pracy.

[srodtytul]ROZDZIAŁ IX [/srodtytul]

[srodtytul] ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ ODZIEŻ I OBUWIE ROBOCZE[/srodtytul]

[srodtytul]Art. 237[sup]6[/sup]. Obowiązek zapewnienia środków ochrony indywidualnej[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

§ 2. (skreślony)

§ 3. Pracodawca jest obowiązany dostarczać pracownikowi środki ochrony indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach.[/b]

[b]Komentarz: [/b]

- Pracodawca musi zapewnić zatrudnionym, bezpłatnie, środki ochrony indywidualnej. Chodzi o wszystkie środki noszone lub trzymane przez pracownika w celu ochrony przed co najmniej jednym zagrożeniem związanym z występowaniem niebezpiecznych lub szkodliwych czynników w środowisku pracy, w tym również wszelkie akcesoria i dodatki przeznaczone do tego celu (§ 2 ust. 9 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp).

Zasadą jest ograniczenie stosowania środków ochrony indywidualnej do sytuacji, w których istniejącego zagrożenia nie można zlikwidować przy użyciu ochron zbiorowych.

Niemniej rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bhp przewiduje w załączniku nr 2 zagrożenia (tabela nr 1) i rodzaje prac (tabela nr 2), których wystąpienie lub wykonywanie rodzi konieczność stosowania ochron indywidualnych.

Wylicza ponadto w załączniku nr 2 w tabeli 3 rodzaje środków ochrony indywidualnej, dzieląc je na dziesięć kategorii w zależności od rodzaju zagrożenia i narażonych kończyn lub narządów.

- Zgodnie z [b]wyrokiem SN z 24 kwietnia 1959 r. (III CR 907/58)[/b] pracodawca ma obowiązek stosować odpowiednie środki ochrony nie tylko w sytuacji, gdy wymaga tego przepis, lecz również gdy doświadczenie życiowe wskazuje, że dana praca jest niebezpieczna i wymaga stosowania środków ochronnych.

Potwierdzeniem słuszności tego rozstrzygnięcia jest również roszczenie pracownika o przydzielenie właściwych środków ochrony indywidualnej, które służy nawet w przypadkach, gdy przepisy bhp oraz zakładowe normy przydziału nie przewidują ich stosowania na danym stanowisku.

- Przekazane pracownikom środki ochrony indywidualnej muszą spełniać zasadnicze lub szczególne wymagania dotyczące oceny zgodności. Oznacza to, że powinny być one oznaczone znakiem CE lub mieć deklarację zgodności z zasadniczymi wymaganiami.

Europejski system oceny zgodności wprowadza do naszego porządku prawnego [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4C67CC68974CA49754CA89F8C0F65CA0?id=362035]ustawa z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (DzU z 2010 r. nr 138, poz. 935)[/link]. Szczegółowe wymagania stawiane środkom ochrony indywidualnej znajdują się w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D6C4D8D31877CB4E4A7BA8ADDD895FB1?id=180388]rozporządzeniu ministra gospodarki z 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (DzU nr 259, poz. 2173)[/link].

[b]Uwaga! [/b]Dostarczenie pracownikom środków ochrony indywidualnej niespełniających zasadniczych wymagań oceny zgodności stanowi wykroczenie z art. 283 § 2 pkt 4 k.p. zagrożone karą grzywny.

- Zapewnienie środków ochrony indywidualnej musi być poparte przekazaniem pracownikom wiedzy dotyczącej prawidłowego ich stosowania, konserwacji czy okresu przydatności do użycia. Jest to niezwykle istotne, bo środki ochrony indywidualnej gwarantują pełną skuteczność jedynie w przypadku stosowania ich zgodnie z zaleceniami producenta.

W razie nieprzekazania pracownikom instrukcji w zakresie prawidłowego użytkowania środków ochrony indywidualnej mogą one nie przynieść żadnych pozytywnych efektów lub nawet skutkować zwiększeniem narażenia pracowników na szkodliwe czynniki środowiska pracy.

W interesie pracodawcy leży również kontrola stosowania przez personel ochron indywidualnych, bo mniejszy wpływ szkodliwych czynników środowiska pracy na zdrowie pracownika przekłada się na mniejszą ilość absencji chorobowych i niższe ryzyko wystąpienia chorób mających związek z pracą.

- Wypełniając obowiązek wynikający z art. 104[sup]1[/sup] § 1 pkt 8 k.p., pracodawca powinien określić stanowiska lub rodzaje prac, przy wykonywaniu których niezbędne jest stosowanie środków ochrony indywidualnej. Jeśli nie musi tworzyć regulaminu pracy, informację tę przekazuje załodze w innej formie, np. zarządzenia lub obwieszczenia.

Przed uregulowaniem kwestii przydziału środków ochrony indywidualnej w aktach prawa wewnątrzzakładowego powinien przeprowadzić konsultacje z przedstawicielami działających w zakładzie organizacji związkowych lub z przedstawicielami załogi, zgodnie z art. 237[sup]11a[/sup] § 1 pkt 4 k.p.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pracodawca pozyskujący w ramach działalności drewno z lasu uzgadniał z pracownikami stanowiska i rodzaje środków ochrony indywidualnej niezbędne dla zapewnienia wymaganego poziomu bhp. W jego ocenie wystarczające byłoby przydzielenie pracownikom zatrudnionym przy wyrębie hełmów ochronnych, kamizelek ostrzegawczych i rękawic, natomiast pracownikom wykonującym czynności załadunkowe – wyłącznie rękawic.

Pracownicy byli innego zdania, utrzymując, że osoby zatrudnione przy obsłudze pił łańcuchowych powinny być wyposażone w rękawice antywibracyjne ze wzmocnieniami chroniącymi dłonie przed skaleczeniem. Podnosili ponadto, że hełmy ochronne powinni mieć wszyscy zatrudnieni, bo przy załadunku drewna korzysta się z dźwigu, co stwarza ryzyko obrażeń głowy u pracowników.

Pracodawca uwzględnił postulaty pracowników, wydając w formie obwieszczenia tabelę przydziału środków ochrony indywidualnej przewidującą okres eksploatacji zgodny z zaleceniami producenta.[/ramka]

[ramka][b]ZOBACZ [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dobrafirma/pdf/tabela przydzialu srodkiw ochrony.pdf] TABELE PRZYDZIAŁU ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ ODZIEŻY I OBUWIA ROBOCZEGO[/link][/b][/ramka]

[ramka][b]ZOBACZ [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/dobrafirma/pdf/Imienna karta wyposazenia pracownika.pdf]PRZYKŁAD IMIENNEJ KARTY WYPOSAŻENIA W ŚRODKI OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ ODZIEŻ I OBUWIE ROBOCZE[/link][/b][/ramka]

[srodtytul]Art. 237[sup]7[/sup]. Obowiązek zapewnienia odzieży i obuwia roboczego[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:

1) jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu,

2) ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne

lub bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca może ustalić stanowiska, na których dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego, spełniających wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 3. Przepis § 2 nie dotyczy stanowisk, na których są wykonywane prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

§ 4. Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z § 2, pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich aktualne ceny.[/b]

[b]Komentarz: [/b]

- W przeciwieństwie do środków ochrony indywidualnej, które powinny spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności, odzież i obuwie robocze muszą być zgodne z wymaganiami Polskich Norm, określonymi w [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D4B34C67EF601397B00278B50659C885?id=167136]ustawie z 12 września 2002 r. o normalizacji (DzU nr 169, poz. 1386 ze zm.)[/link].

Polskie Normy są stosowane przez wytwórców odzieży i obuwia roboczego dobrowolnie, a sam produkt może być oznaczony znakiem zgodności z PN pod warunkiem uzyskania certyfikatu zgodności.

Oznaczenie odzieży lub obuwia roboczego znakiem PN jest możliwe jedynie po uzyskaniu certyfikatu zgodności, więc pracodawca nie może zaopatrzyć pracowników w odzież lub obuwie wyprodukowane zgodnie z wytycznymi z Polskich Norm, dla których zamiast certyfikacji producent wystawił deklarację zgodności.

Nie upoważnia ona bowiem do oznaczenia towaru znakiem zgodności z Polską Normą, a tylko taki produkt może być przekazany pracownikom.

Obowiązek dostarczenia pracownikom odzieży i obuwia roboczego jest ściśle uzależniony od wymagań technologicznych, bhp i sanitarnych, choć uzasadnieniem roszczenia pracowników są również przypadki znacznego niszczenia lub brudzenia odzieży własnej.

- Na niektórych stanowiskach pracy zatrudnieni mogą używać własną odzież i obuwie, pod warunkiem że spełniają one wymagania bhp a pracownicy otrzymają ekwiwalent pieniężny uwzględniający aktualne ceny wykorzystywanych rodzajów odzieży i obuwia.

Ekwiwalent powinien zostać wypłacony przed upływem okresu używalności odzieży lub obuwia roboczego, aby pracownik miał możliwość zakupu nowej odzieży i obuwia po to, aby wymienić zużyte elementy stroju roboczego.

Wykaz stanowisk, na których dopuszczalne jest stosowanie własnej odzieży i obuwia, ustala pracodawca, lecz stosowanie własnej odzieży roboczej wymaga zgody pracownika. Możliwość wywiązania się z obowiązku zapewnienia odzieży i obuwia roboczego przez wypłatę ekwiwalentu za prywatną odzież pracowników, która nie musi spełniać wymagań Polskiej Normy, lecz jedynie być zgodna z ogólnym katalogiem wymagań bhp, została ograniczona w § 3 komentowanego przepisu.

Wyklucza on możliwość zapewnienia we własnym zakresie odzieży i obuwia roboczego w przypadku pracowników zatrudnionych na stanowiskach, na których wykonywane są prace związane z bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych oraz prace powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

[srodtytul]Art. 237[sup]8[/sup]. Tabele przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca ustala rodzaje środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, których stosowanie na określonych stanowiskach jest niezbędne w związku z art. 237[sup]6[/sup] § 1 i art. 237[sup]7[/sup] § 1, oraz przewidywane okresy użytkowania odzieży i obuwia roboczego.

§ 2. Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, o których mowa w art. 237[sup]6[/sup] § 1 i art. 237[sup]7[/sup] § 1, stanowią własność pracodawcy.[/b]

[b]Komentarz:[/b]

- Określenie rodzajów środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego wymaganych na poszczególnych stanowiskach pracy należy do pracodawcy. Swojej decyzji nie musi on podejmować w porozumieniu z przedstawicielami związków zawodowych bądź załogi, choć powinien ją z nimi skonsultować.

Stworzenie tabeli stanowisk ze wskazaniem wymaganych środków ochrony indywidualnej, rodzajów odzieży i obuwia roboczego ma na celu określenie zakresu związanych z tym powinności pracodawcy.

Dobór środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego powinien uwzględniać nie tylko zapewnienie bhp, lecz również zasady ergonomii, w tym trwałości, wygody użytkowania, czyszczenia i konserwacji. Tabela przydziału powinna ponadto przewidywać okresy używalności poszczególnych elementów wyposażenia pracownika, po których następowałaby ich wymiana na nowe.

Konstruując tabelę, warto odwołać się do postanowień załącznika nr 2 do rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp. Wymienia on bowiem zagrożenia i rodzaje prac, przy których niezbędne jest stosowanie środków ochrony indywidualnej.

Pracodawcy, u których funkcjonuje regulamin pracy, są ponadto zobowiązani ująć tabelę przydziału środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego w jego treści. W pozostałych przypadkach tabela ta może być wprowadzona w drodze zarządzenia lub obwieszczenia bądź w inny przyjęty w zakładzie sposób.

Brak tabeli przydziału odzieży i obuwia roboczego lub nieujęcie w tabeli danego stanowiska nie zwalnia pracodawcy z obowiązku dostarczenia jej pracownikom, którzy wykonują prace grożące zniszczeniem bądź znacznym zabrudzeniem odzieży własnej oraz prace, przy których ze względów technologicznych, sanitarnych lub bhp odzież ta jest wymagana.

Podobnie nie ma wpływu na obowiązki pracodawcy nieujęcie w tabeli przydziału środków ochrony indywidualnej stanowiska, na którym występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, bo pracownik ma roszczenie o przydzielenie stosownych ochron.

- Środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze stanowią własność pracodawcy. Wynika to również z art. 124 § 1 pkt 2 k.p., zgodnie z którym środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze są mieniem powierzonym pracownikowi z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się.

W razie zniszczenia lub zagubienia środka ochrony indywidualnej bądź elementu odzieży lub obuwia roboczego z winy pracownika odpowiada on za szkodę wyrządzoną w mieniu pracodawcy. Jedyny wyjątek od tej zasady określa art. 237[sup]7[/sup] § 2 k.p. i znajduje zastosowanie do pracowników, którzy wyrażą zgodę na używanie własnej odzieży i obuwia roboczego w zamian za ekwiwalent pieniężny wypłacany przez pracodawcę - patrz przykład 3.

[srodtytul]Art. 237[sup]9[/sup]. Dopuszczenie do pracy oraz pranie i konserwacja środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie.

§ 3. Jeżeli pracodawca nie może zapewnić prania odzieży roboczej, czynności te mogą być wykonywane przez pracownika, pod warunkiem wypłacania przez pracodawcę ekwiwalentu pieniężnego w wysokości kosztów poniesionych przez pracownika.[/b]

[b]Komentarz: [/b]

- Pracodawca nie może dopuścić do wykonywania pracy osoby zatrudnionej na stanowisku, na którym przewidziano konieczność stosowania środków ochrony indywidualnej bądź odzieży i obuwia roboczego, jeżeli nie jest ona w nie wyposażona.

Podobnie pracownik, który dysponując kompletnym wyposażeniem przystępuje do pracy bez wymaganej odzieży, obuwia lub ochron indywidualnych, powinien być niezwłocznie odsunięty od wykonywania zadań.

Różnica między opisanymi przypadkami sprowadza się do tego, że w razie niedostarczenia wymaganych elementów stroju roboczego lub środków ochrony indywidualnej pracownika należy uznać za gotowego do pracy, a niemożność jej wykonywania wynika z przyczyn leżących po stronie pracodawcy (art. 81 § 1 k.p.).

W wypadku niestosowania przez podwładnego przydzielonych elementów ekwipunku roboczego przyczyna niewykonywania pracy leży po jego stronie, więc nie zachowa on za ten czas prawa do wynagrodzenia przestojowego.

W razie nieprzydzielenia środków ochrony indywidualnej pracownik zatrudniony przy pracy stwarzającej bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia za czas powstrzymania się od wykonywania pracy zachowa prawo do wynagrodzenia (art. 210 § 1 i 3 k.p.).

- Zgodnie z komentowanym przepisem środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze muszą skutecznie chronić pracownika przed szkodliwymi czynnikami środowiska pracy. Powinny one też mieć właściwości użytkowe gwarantujące ergonomię ich użytkowania i możliwość dopasowania do potrzeb używających je pracowników.

Nie oznacza to jednak, że pracodawca jest zobowiązany indywidualnie dobierać pracownikom odzież, obuwie czy środki ochrony indywidualnej, choć pozostawienie zatrudnionym możliwości wyboru konkretnych rozwiązań sprzyja bezpieczeństwu pracy.

[ramka][b]Przykład 4[/b]

Pracodawca prowadzący handel hurtowy postanowił zmienić system zaopatrywania pracowników magazynu w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej.

W miejsce dotychczasowego zamawiania dla wszystkich zatrudnionych identycznych butów, kombinezonów, rękawic, kasków ochronnych i pasów usztywniających kręgosłup uzgodnił z przedstawicielami załogi dopuszczalny koszt poszczególnych elementów.

Wobec tego każdy z pracowników może wybrać z katalogu dystrybutora odpowiadające jego potrzebom elementy uniformu roboczego, co podnosi ergonomię pracy i skutkuje dobrowolnym stosowaniem dostarczanych przez pracodawcę ochron, odzieży i obuwia.[/ramka]

Niezależnie od pozostawienia pracownikom możliwości indywidualnego doboru środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego muszą one spełniać wymagania dotyczące odpowiednio oceny zgodności i polskich norm. Za niedopełnienie tego obowiązku pracodawca odpowiada tak jak za każde naruszenie przepisów bhp.

- Pracodawca jest odpowiedzialny za utrzymanie walorów użytkowych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego. W zakres tego pojęcia wchodzi pranie, odpylanie, odkażanie, konserwowanie i naprawy. Obowiązek ten może być w części przeniesiony na pracownika, lecz jest to dopuszczalne jedynie w zakresie prania odzieży roboczej.

Nie może to być przy tym odzież skażona środkami chemicznymi, promieniotwórczymi lub materiałem biologicznie zakaźnym. Warunkiem niezbędnym jest niemożność zapewnienia prania odzieży przez pracodawcę oraz przyznanie pracownikom ekwiwalentu pieniężnego z tytułu poniesionych na to kosztów.

Mimo że ustawodawca posłużył się słowem ekwiwalent, wprowadzony w § 3 komentowanego przepisu obowiązek należy rozumieć jako konieczność zwrotu kosztów poniesionych przez pracownika na pranie odzieży. Wysokość ekwiwalentu powinna być ustalona w porozumieniu z zatrudnionymi, zobowiązanymi do prania odzieży we własnym zakresie, lecz dla jego wprowadzenia nie jest wymagana ich zgoda.

[srodtytul]Art. 237[sup]10[/sup]. Skażenie odzieży, obuwia lub środków ochrony indywidualnej[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, które w wyniku stosowania w procesie pracy uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi, były przechowywane wyłącznie w miejscu przez niego wyznaczonym.

§ 2. Powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i odkażania przedmiotów, o których mowa w § 1, jest niedopuszczalne.[/b]

[b]Komentarz:[/b]

- Przepis ten wprowadza absolutny zakaz powierzania pracownikom obowiązku prania lub choćby przechowywania elementów stroju roboczego lub środków ochrony indywidualnej, które uległy skażeniu środkami chemicznymi lub promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaźnymi.

Pracodawcy, u których istnieje ryzyko skażenia odzieży, obuwia lub środków ochrony indywidualnej pracowników w procesie pracy, muszą zapewnić miejsca właściwe do ich przechowywania.

Ma to szczególne znaczenie w przypadku ochron indywidualnych, bo ich nieprawidłowe składowanie może powodować przedwczesną utratę właściwości.

[ramka][b]Przykład 5[/b]

Pracodawca zatrudnia pracowników w narażeniu na działanie czynników chemicznych, w związku z tym są oni wyposażeni w środki izolujące całe ciało. Kombinezony i maski są regularnie czyszczone przez wyodrębnioną komórkę zakładu, lecz do ich przechowywania wyznaczono niewielkie pomieszczenie o słabej wentylacji i wysokiej wilgotności.

W takim wypadku środki ochrony indywidualnej będą podlegać szybkiemu niszczeniu i powodować dyskomfort u stosujących je pracowników, bo sposób przechowywania uniemożliwia ich skuteczne suszenie. To z kolei może sprzyjać rozwojowi pleśni, która niszczy materiał, z którego wykonane są kombinezony i maski.[/ramka]

[srodtytul]ROZDZIAŁ X [/srodtytul]

[srodtytul]SŁUŻBA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENA PRACY[/srodtytul]

[srodtytul]Art. 237[sup]11[/sup]. Służba bhp[/srodtytul]

[b]§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej służbą bhp, pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:

1) zatrudnia do 10 pracowników albo

2) zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

§ 2. Pracodawca – w przypadku braku kompetentnych pracowników – może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, o którym mowa w § 1, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

§ 3. Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań tej służby, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich następstw z powodu wykonywania zadań i uprawnień służby bhp.

§ 4. Właściwy inspektor pracy może nakazać utworzenie służby bhp albo zwiększenie liczby pracowników tej służby, jeżeli jest to uzasadnione stwierdzonymi zagrożeniami zawodowymi.

§ 5. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:

1) szczegółowy zakres działania, uprawnienia, organizację, liczebność i podporządkowanie służby bhp,

2) kwalifikacje wymagane do wykonywania zadań służby bhp.[/b]

[b]Komentarz: [/b]

- Zadania służby bhp określa szczegółowo [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=591E674EA4B6C45D40C5228165F5FC99?id=75175]rozporządzenie Rady Ministrów z 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (DzU nr 109, poz. 704 ze zm.[/link]; dalej rozporządzenie o służbie bhp).

Należą do nich m.in. przeprowadzanie kontroli warunków pracy i przestrzegania przepisów i zasad bhp, bieżące informowanie pracodawcy o stwierdzonych zagrożeniach zawodowych czy sporządzanie i przedstawianie pracodawcy, co najmniej raz w roku, okresowych analiz stanu bhp w zakładzie.

Na pracownikach służby bhp ciąży ponadto obowiązek udziału w opracowywaniu planów modernizacji i rozwoju zakładu pracy, ocenie zagrożeń występujących w zakładzie oraz udziału w oddawaniu do użytku nowo wybudowanych pomieszczeń pracy.

Pracownik służby bhp powinien również zgłaszać wnioski dotyczące wymagań bhp w stosowanych i nowo wprowadzanych procesach produkcyjnych, wnioski dotyczące podnoszenia ergonomii pracy, a także uczestniczyć w tworzeniu wewnątrzzakładowych źródeł prawa czy instrukcji bhp.

- W zakresie działania służby bhp mieści się także udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz związane z tym prowadzenie rejestrów, kompletowanie i przechowywanie dokumentów dotyczących wypadków przy pracy, stwierdzonych chorób zawodowych i podejrzeń o takie choroby, a także przechowywanie wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.

Służba bhp powinna również uczestniczyć w ocenie ryzyka zawodowego pracowników, współpracować ze społeczną inspekcją pracy i związkami zawodowymi, a ponadto mieć rolę doradczą przy pracodawcy.

Porady te nie powinny ograniczać się wyłącznie do spraw z zakresu bhp, mogą obejmować również kwestie organizacji i metod pracy na stanowiskach, na których występują czynniki niebezpieczne, szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe, oraz doboru właściwych środków ochrony zbiorowej i indywidualnej.

Nawet pobieżna analiza zadań służby bhp skłania do uznania, że działając przy pracodawcy pełni ona głównie funkcje doradcze i kontrolne. Nie może więc ponosić odpowiedzialności za stan bhp w zakładzie. Za takim uznaniem przemawia również to, że służba bhp, niezależnie od jej liczebności, podlega bezpośrednio pracodawcy.

- Realizacji wskazanych zadań służby służą jej kompetencje, wśród których najistotniejsze to: przeprowadzanie kontroli stanu bhp i wydawanie zaleceń bezpośrednim przełożonym pracowników. Pracownicy służby bhp mogą ponadto wnioskować o nagrody dla pracowników wyróżniających się w działalności na rzecz poprawy warunków bhp oraz o kary dla pracowników odpowiedzialnych za zaniedbanie obowiązków bhp.

Najpoważniejszą bronią służby bhp jest jednak możliwość niezwłocznego wstrzymania pracy maszyny lub innego urządzenia technicznego w razie wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracownika albo innych osób, niezwłocznego odsunięcia od pracy pracownika zatrudnionego przy pracy wzbronionej lub pracownika, który swoim zachowaniem bądź sposobem wykonywania pracy stwarza bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia własnego albo innych osób.

Pracownicy służby bhp mają również prawo wnioskować do pracodawcy o niezwłoczne wstrzymanie pracy w zakładzie pracy, w jego części lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę do wykonywania pracy, w razie stwierdzenia bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia pracowników albo innych osób.

- Sposób realizacji obowiązków służby bhp został ściśle uzależniony od liczebności załogi i występujących w zakładzie zagrożeń zawodowych, w tym również uciążliwości pracy.

W małych zakładach, zatrudniających do 20 pracowników (do dziesięciu pracowników przy wyższej niż trzecia kategorii ryzyka w rozumieniu [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=167515]ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, DzU nr 199, poz. 1673 ze zm.[/link], oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=A16F5CA306F5AACC2393D14F0304F32C?id=167534]rozporządzenia MPiPS z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków, DzU nr 200, poz. 1692 ze zm.)[/link], może je wykonywać sam pracodawca, pod warunkiem ukończenia szkolenia dla pracowników służby bhp.

Nie musi spełniać wymogów kwalifikacyjnych, przewidzianych dla pracowników służby bhp, a jego wiedza może być czysto teoretyczna.

W przypadku większych firm, zatrudniających do 100 pracowników, wykonaniem zadań służby bhp można obarczyć pracownika zatrudnionego przy innej pracy, jeśli ma on niezbędne kompetencje. Wobec braku odpowiednich pracowników firmy zatrudniające do 100 osób mogą powierzyć wykonywanie zadań służby specjalistom bhp spoza zakładu pracy lub osobie, która była przez co najmniej pięć lat zatrudniona na stanowisku inspektora PIP.

Osoby te muszą dysponować aktualnym potwierdzeniem szkolenia dla pracowników służby bhp. Za sprawą [b]wyroku NSA z 23 września 2005 r. (I OSK 40/05)[/b] część ekspertów opowiada się za dopuszczalnością powierzenia zadań służby bhp specjaliście spoza zakładu przez pracodawców zatrudniających do 600 pracowników. Ale pracodawca musi w takim wypadku wykazać, że na rynku nie było osób dysponujących wymaganymi kwalifikacjami i doświadczeniem, skłonnych podjąć zatrudnienie w jego firmie.

Na pracodawcach zatrudniających powyżej 100 pracowników ciąży obowiązek tworzenia odrębnej komórki, zwanej służbą bhp. Zatrudniony w niej pracownik może pracować na część etatu, ale w ramach tej części nie mogą być mu powierzane inne zadania niż wynikające z § 2 rozporządzenia o służbie bhp.

Zasada ta obowiązuje wszystkich pracowników zatrudnionych w służbie bhp, stąd dodawanie im kolejnych obowiązków, np. z zakresu ppoż. lub udzielania pierwszej pomocy, jest niezgodnie z prawem.

[ramka][b]Przykład 6[/b]

Pracodawca zatrudniający 180 pracowników postanowił połączyć realizację zadań służby bhp z udzielaniem pierwszej pomocy i organizowaniem oraz prowadzeniem akcji ewakuacyjnych i zwalczaniem pożarów. W tym celu zatrudnił osobę z wymaganymi kwalifikacjami na 1/2 etatu w służbie bhp, a w pozostałej części na stanowisku specjalisty ds. pierwszej pomocy i ochrony ppoż.

Jest to działanie zgodne z prawem, bo przy tej liczebności załogi nie występuje obowiązek zatrudniania pracownika służby na pełnym etacie, jeśli nie uzasadniają tego szczególne zagrożenia występujące w procesie pracy.[/ramka]

Praktyka taka byłaby jednak niedopuszczalna w przypadku zakładów zatrudniających powyżej 600 pracowników. Powstaje bowiem wymóg zatrudnienia pracownika służby bhp na pełnym etacie.

Liczniejsze zakłady pracy powinny zatrudniać co najmniej jednego pracownika służby bhp na 600 pracowników firmy. Mowa tu oczywiście o minimalnej liczebności służby, która powinna wzrosnąć w razie występowania w zakładzie czynników szkodliwych bądź innych zagrożeń zawodowych.

Decyzję o zwiększeniu liczebności służby bhp lub o jej utworzeniu może podjąć również inspektor PIP, w formie skierowanego do pracodawcy nakazu. Można się od niego odwołać do okręgowego inspektora pracy, a w przypadku podtrzymania decyzji przysługuje skarga do właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

- Pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy, przy czym wymagania kwalifikacyjne dla poszczególnych stanowisk określa § 4 ust. 2 rozporządzenia o służbie bhp. Na tej podstawie inspektorem ds. bhp może być jedynie osoba mająca zawód technika bhp.

Starszy inspektor do spraw bhp powinien mieć zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej trzyletni staż pracy w służbie bhp bądź wyższe wykształcenie na kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp.

Specjalistą ds. bhp może być osoba mająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej jeden rok stażu pracy w służbie bhp, a starszym specjalistą – osoba mająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej trzyletni staż pracy w służbie bhp.

Główny specjalista ds. bhp musi natomiast mieć wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bhp albo studia podyplomowe w zakresie bhp oraz co najmniej pięcioletni staż pracy w służbie bhp. - Pracownik zatrudniony w jednoosobowej komórce bhp musi spełniać wymagania kwalifikacyjne określone dla starszych inspektorów ds. bhp, natomiast pracownik kierujący wieloosobową komórką bhp w zakładzie powinien mieć kompetencje specjalisty ds. bhp. Pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca zamierza powierzyć pełnienie obowiązków służby bhp, powinien spełniać co najmniej wymagania kwalifikacyjne określone dla inspektorów bhp. [srodtytul]ROZDZIAŁ XI [/srodtytul] [srodtytul]KONSULTACJE W ZAKRESIE BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY ORAZ KOMISJA BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY[/srodtytul] [srodtytul]Art. 237[sup]11a[/sup]. Konsultacje w zakresie bhp[/srodtytul] [b]§ 1. Pracodawca konsultuje z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące: 1) zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników, 2) oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku, 3) tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy, a także wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, 4) przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, 5) szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. § 2. Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych. § 3. Pracodawca zapewnia odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, a zwłaszcza zapewnia, aby odbywały się w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia. § 4. Na umotywowany wniosek pracowników lub ich przedstawicieli dotyczący spraw zagrożenia zdrowia i życia pracowników inspektorzy pracy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzają kontrole oraz stosują środki prawne przewidziane w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy. § 5. U pracodawcy, u którego została powołana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy, konsultacje, o których mowa w § 1, mogą być prowadzone w ramach tej komisji, natomiast uprawnienia, o których mowa w § 2 i 4, przysługują pracownikom lub ich przedstawicielom wchodzącym w skład komisji. § 6. Pracownicy lub ich przedstawiciele nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji z tytułu działalności, o której mowa w § 1, 2 i 4. Dotyczy to również pracowników lub ich przedstawicieli, o których mowa w § 5.[/b] [b]Komentarz: [/b] - Komentowany przepis nakłada na pracodawców obowiązek konsultowania z pracownikami bądź ich przedstawicielami wszelkich działań mających wpływ na kwestie bhp. Ma to na celu dostosowanie rodzimego prawa do wytycznych art. 11 dyrektywy Rady nr 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r. o wprowadzaniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy (DzUrz UE L 183 z 29 czerwca 1989 r., s. 1 ze zm.). Przepis wprowadza po stronie pracodawcy obowiązek stworzenia w zakładzie warunków odpowiednich dla przeprowadzania konsultacji i zagwarantowania pracownikom wynagrodzenia za czas poświęcony ich przeprowadzeniu. Tym samym powinny się one odbywać w godzinach pracy, a jeżeli mają miejsce po godzinach, wymagają odrębnej rekompensaty. Nie jest to dokładne odwzorowanie norm dyrektywy, która gwarantuje pracownikom wynagrodzenie również za czas niezbędny do przygotowania się do udziału w tych konsultacjach. Komentowany przepis wskazuje katalog sytuacji, w których niezbędne jest przeprowadzanie konsultacji z załogą, lecz jest to zbiór przykładowy i nie może być traktowany jako katalog zamknięty. - Konsultacje mogą być prowadzone z pracownikami lub ich przedstawicielami, przy czym do przedstawicieli stosuje się art. 237[sup]13a[/sup] k.p. Oznacza to, że powinni być oni wybierani przez zakładowe organizacje związkowe, a jeżeli nie ma ich w zakładzie, przedstawicieli wybierają sami pracownicy. - Pracownik lub jego przedstawiciel ma prawo żądać od pracodawcy podjęcia konsultacji w każdej sprawie z zakresu bhp. Komentowany przepis nie określa jednak trybu wnioskowania w tej sprawie ani terminu, w którym pracodawca powinien podjąć odpowiednie kroki. Nie wypełnia on w całości postanowień dyrektywy, bo prawidłowe ich wdrożenie wymaga stworzenia gwarancji prawnych jej skuteczności, a takich nie ma. Podobnie przedstawia się problem skuteczności wniosków składanych przez pracowników lub ich przedstawicieli o eliminację lub ograniczenie zagrożeń zawodowych. Jako że przepis nie wskazuje terminu i sposobu załatwienia takiego wniosku ani nie wprowadza obowiązku ustosunkowania się przez pracodawcę do postulatów załogi, realizacja tych uprawnień pracowniczych jest w dużej mierze uzależniona od dobrej woli zatrudniającego ich podmiotu. [b]Uwaga![/b] Przez zagrożenie należy rozumieć stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę (§ 2 pkt 13 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp). Oznacza to, że ustawodawca zawęził katalog sytuacji, w których uzasadnione jest wystąpienie do pracodawcy z wnioskiem o eliminację lub ograniczenie zagrożeń zawodowych jedynie do przypadków, w których istnieje realne ryzyko wypadku lub choroby pracownika. W razie bezskuteczności prób wyeliminowania zagrożeń zdrowia i życia w drodze wniosków kierowanych do pracodawcy pracownicy i ich przedstawiciele mają prawo wystąpić z umotywowanym wnioskiem do organów PIP. Na podstawie takiego wniosku inspektor pracy ma obowiązek podjąć działania kontrolne i skorzystać z przysługujących mu środków prawnych, by przywrócić w zakładzie poszanowanie przepisów i zasad bhp. W tym wypadku rozpatrzenie wniosku powinno mieć miejsce bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca od złożenia wniosku. - U pracodawców, u których funkcjonuje komisja bhp, konsultacje z pracownikami lub ich przedstawicielami mogą odbywać się w ramach tej komisji. Obowiązek utworzenia takiej komisji spoczywa na pracodawcach zatrudniających ponad 250 pracowników, choć może ona funkcjonować również w mniejszych zakładach. Komentowany przepis nie rozstrzyga, kto może podjąć decyzję o przyjęciu takiej formy przeprowadzania uzgodnień bhp. Z pewnością nie leży to w kompetencjach pracodawcy czy komisji, więc w tym względzie pracodawca powinien podejmować decyzję w porozumieniu z zakładową organizacją związkową lub z pracownikami w zależności od tego, kto dokonał wyboru członków komisji bhp. - Pracownicy i ich przedstawiciele nie mogą ponosić negatywnych konsekwencji w związku z udziałem w konsultacjach czy składaniem wniosków do pracodawcy bądź organów PIP. Nie jest to jednak równoznaczne ze szczególną ochroną trwałości stosunku pracy takich pracowników. [ramka][b]Przykład 7[/b] Pracownik zatrudniony w lakierni wystąpił do pracodawcy z pisemnym wnioskiem o remont wentylacji w tym pomieszczeniu, co usunęłoby lub ograniczyło zagrożenie. Przez ponad miesiąc nie otrzymywał żadnej odpowiedzi, a gdy ponowił swój wniosek, dostał wypowiedzenie umowy. Ma prawo odwołać się od wypowiedzenia do sądu pracy, bo jest w stanie udowodnić, że było ono następstwem skorzystania z uprawnień przewidzianych w art. 237[sup]11a[/sup] § 2 k.p.[/ramka] [srodtytul]Art. 237[sup]12[/sup]. Powołanie komisji bhp[/srodtytul] [b]§ 1. Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników powołuje komisję bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej komisją bhp, jako swój organ doradczy i opiniodawczy. W skład komisji bhp wchodzą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy. § 2. Przewodniczącym komisji bhp jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a wiceprzewodniczącym – społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników.[/b] [b]Komentarz: [/b] - Komisja bhp jest organem doradczym i opiniodawczym pracodawcy w sprawach z zakresu bhp. W związku z tym nie jest uprawniona do podejmowania samoistnych decyzji tak w stosunku do pracodawcy, jak i pracowników. Obowiązek jej powołania dotyczy pracodawców zatrudniających ponad 250 pracowników, choć nie ma przeciwwskazań, by powstała również w mniejszym zakładzie. Powołując komisję pracodawca określa jej liczebność, uwzględniając konieczność zachowania równowagi między własnymi przedstawicielami a reprezentantami załogi. Określa ponadto czas trwania kadencji członków komisji i termin pierwszego posiedzenia. Komentowany przepis określa szczegółowy skład komisji, stanowiąc, że jej przewodniczącym jest pracodawca lub jego przedstawiciel, wiceprzewodniczącym społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników, a skład uzupełniają w równej liczbie ze strony pracodawcy pracownicy służby bhp i lekarz profilaktyk, a ze strony pracowników ich przedstawiciele. Powinni być oni wskazani przez funkcjonujące w zakładzie związki zawodowe, a w razie ich braku przez załogę przedsiębiorstwa zgodnie z art. 237[sup]13a[/sup] k.p. - Wyjątkowość komisji bhp jako organu doradczego pracodawcy polega na tym, że wchodzi on w jej skład, będąc z urzędu jej przewodniczącym. Nie przekreśla to jednak możliwości prowadzenia w ramach komisji konsultacji między pracodawcą a przedstawicielami pracowników oraz ich współdziałania w sprawach dotyczących bhp. Wymaga to jednak zgody zakładowej organizacji związkowej lub załogi przedsiębiorstwa, czyli grona, które wybrało przedstawicieli do składu komisji. [srodtytul]Art. 237[sup]13[/sup]. Zadania i tryb funkcjonowania komisji bhp[/srodtytul] [b]§ 1. Zadaniem komisji bhp jest dokonywanie przeglądu warunków pracy, okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy oraz współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. § 2. Posiedzenia komisji bhp odbywają się w godzinach pracy, nie rzadziej niż raz na kwartał. Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w posiedzeniach komisji bhp pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. § 3. Komisja bhp w związku z wykonywaniem zadań wymienionych w § 1 korzysta z ekspertyz lub opinii specjalistów spoza zakładu pracy w przypadkach uzgodnionych z pracodawcą i na jego koszt.[/b] [b]Komentarz: [/b] - Do zadań komisji bhp należy m.in. dokonywanie przeglądu warunków pracy i okresowej oceny stanu bhp w zakładzie. Częstotliwość realizacji tych zadań powinna być dostosowana do wyników oceny ryzyka zawodowego dla stanowisk występujących w zakładzie, a dokładniej do prawdopodobieństwa wystąpienia szkód i ich rozmiarów. W kontekście zapewnienia ciągłości prac komisji słuszne byłoby powierzenie jej obowiązku prowadzenia z pracodawcą konsultacji w sprawach bhp. W takim wypadku prace komisji będą regulowane według art. 237[sup]11a[/sup] k.p., przez co komisja będzie musiała być zwoływana w każdym przypadku, gdy niezbędne okaże się przeprowadzenie konsultacji. W przeciwnym razie posiedzenia komisji muszą mieć miejsce nie rzadziej niż raz na kwartał, co może mieć wpływ na małą efektywność jej prac. - Pozostałe zadania komisji sprowadzają się do opiniowania nowo wprowadzonych środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, formułowania wniosków dotyczących poprawy warunków pracy i współdziałania z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bhp. Należy jednak podkreślić, że przy braku woli pracodawcy zwiększenia częstotliwości posiedzeń komisji i braku porozumienia z organizacją związkową bądź załogą co do powierzenia komisji obowiązku prowadzenia konsultacji w sprawach bhp pełna realizacja nałożonych zadań może być utrudniona. - Członkowie komisji bhp zachowują za czas trwania posiedzeń prawo do wynagrodzenia. Oblicza się je zgodnie z zasadami wynikającymi z § 5 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w kodeksie pracy (DzU nr 62, poz. 289 ze zm.)[/link]. Przysługuje ono wyłącznie przedstawicielom pracowników, bo dla pracowników służby bhp i przedstawicieli pracodawcy udział w posiedzeniach komisji mieści się w zakresie obowiązków i będzie zaliczony do czasu pracy. - Komisja ma prawo korzystać, w uzgodnionych z pracodawcą przypadkach, z ekspertyz specjalistów zewnętrznych, których koszty ponosi firma. Nie ma ona jednak zdolności do czynności prawnych, więc nie może być stroną umowy o sporządzenie zewnętrznej ekspertyzy. Umowę taką może za to zawrzeć pracodawca, który nie potrzebuje do tego delegacji zawartej w ustawie. [srodtytul]Art. 237[sup]13a[/sup]. Reprezentacja pracowników[/srodtytul] [b]Przedstawiciele pracowników, o których mowa w art. 237[sup]11a[/sup] i art. 237[sup]12[/sup], są wybierani przez zakładowe organizacje związkowe, a jeżeli u pracodawcy takie organizacje nie działają – przez pracowników, w trybie przyjętym w zakładzie pracy.[/b] [b]Komentarz: [/b] - Tryb wyłaniania przedstawicieli pracowników, którzy mają zasiadać w komisji bhp, oraz osób upoważnionych do prowadzenia z pracodawcą konsultacji w sprawach z zakresu bhp jest ściśle uzależniony od tego, czy w zakładzie funkcjonują organizacje związkowe. Jeżeli tak, do nich należy wybór reprezentantów interesów pracowniczych w kwestiach bhp. Problemów nie rodzi sytuacja, gdy w zakładzie jest tylko jedna organizacja związkowa, bo określa ona sposób wyboru przedstawicieli załogi samodzielnie. Jeśli jest kilka organizacji związkowych, tryb wyboru przedstawicieli pracowników muszą one uzgodnić wspólnie, co jest z reguły bardziej czasochłonne. - Gdy w firmie nie ma organizacji związkowych, to pracodawca określa – po uzyskaniu zgody pracowników – sposób, w jaki załoga wybierze swoich reprezentantów do składu komisji oraz pracowników wyznaczonych do konsultowania z pracodawcą spraw związanych z bhp. Powinien on gwarantować demokratyczność samych wyborów. [ramka][b]Przykład 8[/b] W zakładzie zatrudniającym 300 pracowników nie funkcjonują związki zawodowe. Aby powołać komisję bhp i wyłonić przedstawicieli załogi do prowadzenia konsultacji, pracodawca postanowił określić te kwestie w regulaminie. W zakładowej ordynacji zapisał, że kandydatury na przedstawicieli załogi należy zgłaszać w ciągu dwóch tygodni po ogłoszeniu wyborów. Po ustaleniu listy kandydatów każdy z pracowników oddaje głos na jednego z nich, przy czym reprezentantami pracowników zostaną trzy osoby, które zdobyły największą liczbę głosów. Jeśli załoga zgodzi się na taki tryb, pracodawca może go wprowadzić do regulaminu pracy. Choć nie wynika to bezpośrednio z przepisu, za czas uczestnictwa w wyborach pracownicy powinni zachować prawo do wynagrodzenia. Jest to bowiem element składowy instytucji konsultacji i komisji bhp, te zaś przewidują prawo do wynagrodzenia za czas poświęcony przez pracowników kwestiom bhp.[/ramka] - Wyłonieni przedstawiciele pracowników mogą realizować swoje zadania również w zakresie problematyki ujętej w art. 9[sup]1[/sup] § 2 k.p., czyli porozumienia w sprawie zawieszenia stosowania przepisów prawa pracy, art. 145 § 2 k.p. regulującego określenie wykazu stanowisk kwalifikujących się do obniżenia norm czasu pracy w związku z występującymi na nich warunkami szczególnie uciążliwymi lub czynnikami szkodliwymi dla zdrowia. Ich działania będą ponadto dotyczyły określenia wykazu stanowisk, na których zatrudnienie w porze nocnej, ze względów ochronnych, nie będzie przekraczać ośmiu godzin na dobę. Do czasu wyłonienia przedstawicieli pracowników pracodawca powinien uzgadniać wszelkie kwestie związane z bhp z całą załogą. Dzieje się tak, bo nawet wybranie przez związki zawodowe lub pracowników przedstawicieli załogi nie wyklucza możliwości zasięgnięcia przez pracodawcę opinii ogółu załogi, dlatego że demokracja przedstawicielska nie może sprzeciwiać się zasadom demokracji bezpośredniej. [srodtytul]ROZDZIAŁ XII [/srodtytul] [srodtytul]OBOWIĄZKI ORGANÓW SPRAWUJĄCYCH NADZÓR NAD PRZEDSIĘBIORSTWAMI LUB INNYMI JEDNOSTKAMI ORGANIZACYJNYMI PAŃSTWOWYMI LUB SAMORZĄDOWYMI[/srodtytul] [srodtytul]Art. 237[sup]14[/sup]. Obowiązki organów nadzorujących[/srodtytul] [b]Organy sprawujące nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi są obowiązane podejmować działania na rzecz kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, w szczególności: 1) udzielać przedsiębiorstwom i jednostkom organizacyjnym pomocy przy wykonywaniu zadań z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, 2) dokonywać, co najmniej raz w roku, oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwach i jednostkach organizacyjnych oraz określać kierunki poprawy tego stanu, 3) w miarę potrzeb i możliwości inicjować i prowadzić badania naukowe dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.[/b] [b]Komentarz:[/b] - Obowiązki wymienione w komentowanym przepisie ciążą wyłącznie na organach sprawujących nadzór nad przedsiębiorcami i określonymi jednostkami organizacyjnymi; nie dotyczą jednostek sektora prywatnego czy spółdzielczego. W przypadku państwowych jednostek organizacyjnych prowadzonych w formie przedsiębiorstw państwowych nadzór należy do organów założycielskich (art. 7 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4A5D1C5056C7CC48D0A8627E49C30262?id=166429]ustawy z 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych, DzU z 2002 r. nr 112, poz. 981 ze zm.[/link]). - Organy sprawujące nadzór nad przedsiębiorstwami lub innymi jednostkami organizacyjnymi państwowymi albo samorządowymi powinny udzielać nadzorowanym jednostkom pomocy w wykonywaniu zadań z zakresu bhp oraz inicjować i prowadzić badania dotyczące stanu bhp w zakładzie. Najistotniejsze z obowiązków jest jednak dokonywanie okresowej oceny stanu bhp w podległych jednostkach, co powinno mieć miejsce nie rzadziej niż raz do roku. Ocena ta powinna być poprzedzona kontrolą warunków pracy i ustaleniem, czy podległa jednostka realizuje podstawowe wymagania w zakresie bhp. [srodtytul]ROZDZIAŁ XIII [/srodtytul] [srodtytul]PRZEPISY BEZPIECZEŃSTWA I HIGIENY PRACY DOTYCZĄCE WYKONYWANIA PRAC W RÓŻNYCH GAŁĘZIACH PRACY [/srodtytul] [srodtytul]Art. 237[sup]15[/sup]. Bhp przy wykonywaniu prac różnych[/srodtytul] [b]§ 1. Minister pracy i polityki socjalnej w porozumieniu z ministrem zdrowia i opieki społecznej określi, w drodze rozporządzenia, ogólnie obowiązujące przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące prac wykonywanych w różnych gałęziach pracy. § 2. Ministrowie właściwi dla określonych gałęzi pracy lub rodzajów prac w porozumieniu z ministrem pracy i polityki socjalnej oraz ministrem zdrowia i opieki społecznej określą, w drodze rozporządzenia, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące tych gałęzi lub prac.[/b] [b]Komentarz: [/b] - Delegacja ustawowa zawarta w § 1 omawianego przepisu zaowocowała dotychczas wydaniem trzech rozporządzeń wykonawczych. Pierwszym i najważniejszym jest [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=170775]rozporządzenie z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (DzU z 2003 r. nr 169 , poz. 1650 ze zm.)[/link], choć nie bez znaczenia są również [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=77487]rozporządzenia: z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (DzU nr 148, poz. 973)[/link] i z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=80675]14 marca 2000 r. w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych (DzU nr 26, poz. 313 ze zm.)[/link]. - Rozporządzenie w sprawie ogólnych przepisów bhp określa kwestie związane z terenem zakładu i zlokalizowanymi na nim obiektami budowlanymi, pomieszczeniami pracy, towarzyszącymi jej procesami oraz pomieszczeniami i urządzeniami higieniczno-sanitarnymi. Nakłada ono na pracodawcę liczne obowiązki, poczynając od wyznaczenia dróg komunikacyjnych, transportowych lub ewakuacyjnych, przejść czy dojazdów pożarowych. Zobowiązuje go także do: -umieszczenia barw bezpieczeństwa w miejscach, w których występują zagrożenia pracowników, -zapewnienia odpowiedniego oświetlenia naturalnego lub sztucznego, które będzie dostosowane do charakteru pracy i stopnia precyzji wykonywanych czynności, -zagwarantowania załodze – w zależności od rodzaju wykonywanych prac – odpowiedniej ilości wody w celach higieniczno-sanitarnych, -utrzymywania czystości pomieszczeń pracy niezależnie od przydziału wody pitnej, -dbania o pomieszczenia pracy w zakresie wentylacji i odpowiedniej temperatury, zabezpieczenia pracownika przed czynnikami szkodliwymi dla zdrowia, a w razie gdy nie jest to możliwe – wyposażenia w instalacje zabezpieczające przed przedostawaniem się ich do innych pomieszczeń pracy oraz obniżające stężenie lub natężenie czynnika do akceptowalnego poziomu, -oceny i dokumentowania ryzyka zawodowego pracowników, nakazując systematyczną kontrolę stanu bhp w zakładzie oraz stosowanie środków redukujących ryzyko; pracodawca powinien przy tym udostępniać pracownikom aktualne instrukcje bhp oraz zapewnić funkcjonujący system pierwszej pomocy przedlekarskiej. Przepisy rozporządzenia poświęcają sporo uwagi pracom szczególnie niebezpiecznym, nakazując pracodawcom ustalenie i aktualizowanie wykazu stanowisk, na których wykonywane są takie prace, oraz określenie wymagań bhp odpowiednich dla danego rodzaju pracy. - Rozporządzenie w sprawie bhp na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe określa, że pracownik, który spędza przed monitorem ekranowym więcej niż połowę dobowego wymiaru czasu pracy, ma do pracodawcy roszczenie o zwrot kosztów okularów. Warunkiem jest zaświadczenie od lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę medyczną nad pracownikami zakładu o konieczności ich noszenia. [ramka][b]Przykład 9[/b] Pracownik zatrudniony w dziale kadr pracuje przy komputerze. Obsługa tego urządzenia zajmuje mu ok. sześciu godzin dziennie. W trakcie badań kontrolnych okulista stwierdził, że ten zatrudniony powinien nosić okulary korekcyjne, co zostało potwierdzone w orzeczeniu dopuszczającym do pracy. Pracownik uznał, że skoro pracodawca ponosi koszt okularów, może puścić wodze fantazji i wybrać model oprawek za 1000 zł. Szef nie musi mu jednak zwracać tej kwoty, bo zgodnie z przyjętą praktyką wystarczy, że pokryje koszty zalecanych szkieł odpowiednich do wady wzroku i zwykłych oprawek. Wysokość refundacji powinna być określona w regulaminie pracy lub innym akcie prawa wewnątrzzakładowego tak, aby jej zasady były znane załodze i jednolite dla wszystkich uprawnionych.[/ramka] - Rozporządzenie w sprawie bhp przy ręcznych pracach transportowych określa szczegółowo obowiązki pracodawcy, w tym wymagania dotyczące organizacji i sposobów wykonywania takich prac, z uwzględnieniem wymagań ergonomii, dopuszczalne masy przemieszczanych przedmiotów, ładunków lub materiałów oraz dopuszczalne wartości sił niezbędnych do przemieszczania przedmiotów. Nadrzędnym celem jest tu stosowanie rozwiązań technicznych i organizacyjnych służących wyeliminowaniu ręcznych prac transportowych, a gdy jest to niemożliwe, należy przedsięwziąć środki zmniejszające uciążliwość tych prac. - Trzy wymienione rozporządzenia mają charakter ogólny, dostosowany do różnych rodzajów prac, a tym samym znajdują zastosowanie w wielu branżach i dziedzinach działalności gospodarczej. Odmienny charakter mają akty prawne wydane na podstawie § 2 komentowanego przepisu, cechuje je bowiem wysoka specjalizacja, mająca na celu dostosowanie regulacji do zagrożeń występujących przy określonych rodzajach prac. Wśród nich można wymienić rozporządzenia z: - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=318CF68A4FAAA48A917EB2BA4D82F56B?id=356949]27 maja 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne (DzU nr 100, poz. 643)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FB93D7AAF1922292E7E05D4AC6C1152D?id=337965]28 grudnia 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i eksploatacji sieci gazowych oraz uruchamianiu instalacji gazowych gazu ziemnego (DzU nr 2, poz. 6)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6536173799A3454F359A83793FE0F6AC?id=320980]23 lipca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy procesach galwanotechnicznych (DzU nr 126, poz. 1043)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C25227A3F520F74A325AA456FB748D52?id=316782]16 czerwca 2009 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy gospodarowaniu odpadami komunalnymi (DzU nr 104, poz. 868)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=5ABD5F9663558782735D3C5DD63F455F?id=239306]28 sierpnia 2007 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów włókienniczych (DzU nr 179, poz. 1274)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=CBD28C6433EA72B0F126B51A0B000786?id=183285]24 sierpnia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej (DzU nr 161, poz. 1141)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4609E71D4C3FC3A58FF022DD8E9C77CB?id=178827]5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne (DzU nr 157, poz. 1318)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=7CD573B8A2E8DDD031CB7421604B2295?id=176402]30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (DzU z 2005 r. nr 11, poz. 86 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=6C78DFFC8B9C5E990C41C48B355D0498?id=176250]23 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu spirytusowego (DzU nr 285, poz. 2865)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=64E44A236903C3F25566E4F69F18B4C3?id=174276]23 czerwca 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu piwowarskiego i napojów gazowanych (DzU nr 160, poz. 1669)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4596DCD0C6A71316E8F34198411F298D?id=173684]19 maja 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu prac podwodnych (DzU nr 116, poz. 1210)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=16A3EF27B551F6312E2052F4169C00A4?id=172201]14 stycznia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy czyszczeniu powierzchni, malowaniu natryskowym i natryskiwaniu cieplnym (DzU nr 16, poz. 156)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=C0706D950B568C450158A23FC074CA91?id=172002]23 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i magazynowaniu gazów, napełnianiu zbiorników gazami oraz używaniu i magazynowaniu karbidu (DzU z 2004 r. nr 7, poz. 59)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D84946F27AA0F663CFBE029F1DD64504?id=171969]10 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w ogrodach zoologicznych (DzU z 2004 r. nr 4, poz. 26)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=06A10A003DAB5AC6A37CE95371CA63C4?id=171259]22 października 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przemysłu koncentratów spożywczych (DzU nr 194, poz. 1899)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=738A3A00E6602DC569175E77F1C0779B?id=170675]9 lipca 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji, transporcie wewnątrzzakładowym oraz obrocie materiałów wybuchowych, w tym wyrobów pirotechnicznych (DzU nr 163, poz. 1577)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8440CC59BDBDCD07CD84FA46DCAA75C3?id=169784]29 maja 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których może wystąpić atmosfera wybuchowa (DzU nr 107, poz. 1004 ze zm.)[/link], które 1 listopada zostanie zastąpione [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1E0E9695EF3DB7CE7DC0617AD62F7F6C?id=362017]rozporządzeniem ministra gospodarki z 8 lipca 2010 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych z możliwością wystąpienia w miejscu pracy atmosfery wybuchowej (DzU nr 138, poz. 931)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E564FDBD94AA774FE6B58ABAC1951266?id=169669]12 maja 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych w zakładach przetwórstwa rolno-spożywczego (DzU nr 98, poz. 902)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=4A53AD765A69D528D15CB6FF63961378?id=168899]6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (DzU nr 47, poz. 401)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=272354C471700AAD875372F11EF8F937?id=168648]10 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach przetwarzających owoce i warzywa (DzU nr 34, poz. 289)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1B12AF78D2AE78DA484357085A2D5F7E?id=167413]30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (DzU nr 191, poz. 1596 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=46B014A6579F7E5DB317C8109BC6950E?id=166242]24 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu i magazynowaniu środków ochrony roślin oraz nawozów mineralnych i organiczno-mineralnych (DzU nr 99, poz. 896 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=37147D9DDCDF01C77A6E5FD242344A05?id=166078]7 czerwca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie tworzyw sztucznych (DzU nr 81, poz. 735)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=1D9931BA96394D71B354AC1708EE5690?id=165927]10 maja 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy użytkowaniu wózków jezdniowych z napędem silnikowym (DzU nr 70, poz. 650 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=68E1C65723D8BA62C910BA4496A8E46D?id=164450]12 marca 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w komunikacji miejskiej oraz autobusowej komunikacji międzymiastowej (DzU nr 37, poz. 341 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=8EE051033B9C1A48E97223BCBC95108C?id=164313]19 lutego 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji szkła i wyrobów ze szkła (DzU nr 24, poz. 248)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=07F124C7088C50AAE7E50F02DBC40B43?id=163197]15 października 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów gumowych (DzU nr 131, poz. 1462 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=33C44428D1E8794DD818027156238633?id=162856]28 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zwierząt gospodarskich (DzU nr 118, poz. 1268 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=0EC475630FB936E76A15010EC2890EE7?id=162851]20 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas eksploatacji maszyn i innych urządzeń technicznych do robót ziemnych, budowlanych i drogowych (DzU nr 118, poz. 1263)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=26130292DEDA12BCB93E701B4C7B09D6?id=162792]26 września 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przetwórstwie ziemniaków (DzU nr 112, poz. 1204)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=26E5D66FC5D9DB07BBE8A50045193DD1?id=162017]30 maja 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy budowie i przebudowie oraz remoncie jednostek pływających (DzU nr 73, poz. 770 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D2ACC0FADA0638FC6F9E4D667720ACDD?id=161835]29 maja 2001 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji masy celulozowej, papieru i wyrobów z papieru (DzU nr 64, poz. 651)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=82BE9F5D89A33C6E2D6434B0B717F859?id=82830]27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych (DzU nr 40, poz. 470)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=DA33ED35B8F7FD09778354C03FDBEA68?id=82829]27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w pralniach i farbiarniach (DzU nr 40, poz. 469)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=E81FF054DC3A32573C7233AC2A409987?id=82763]14 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze obrabiarek do drewna (DzU nr 36, poz. 409)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=35B3118589A0863292F294EA02C20437?id=80487]15 lutego 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i przetwarzaniu miedzi (DzU nr 15, poz. 189)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86FF8013187DE90FB9DE12EBB5067688?id=80158]30 grudnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji i przetwarzaniu cynku oraz ołowiu (DzU z 2000 r. nr 3, poz. 38)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=91F82FC191536D1D7BE0165944D21CA1?id=80157]30 grudnia 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w odlewniach metali (DzU z 2000 r. nr 3, poz. 37)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=79445]17 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach i instalacjach energetycznych (DzU nr 80, poz. 912)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2564452D02DDBA137AE8390338AAB10A?id=79302]6 września 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy magazynowaniu, napełnianiu i rozprowadzaniu gazów płynnych (DzU nr 75, poz. 846 ze zm.)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=2084934D6DC9C9705792FEEC0FEB3BFA?id=78220]10 marca 1999 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy uboju zwierząt i przetwórstwie mięsa (DzU nr 25, poz. 226)[/link], - [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=93D9211F3A3BBCE279D422DB339AF752?id=74056]19 czerwca 1996 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej (DzU nr 80, poz. 376 ze zm.)[/link].