Pretekstem do jej zorganizowania jest trwający Rok Romantyzmu i 200. rocznica wydania I tomu poezji Adama Mickiewicza, czyli „Ballad i romansów”. Prezentowane obrazy pochodzą ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.
- Wystawa nie zamyka się w umownych granicach romantyzmu, ma wiele oblicz – wyjaśnia „Rz” Agnieszka Rosales-Rodriguez, kuratorka ekspozycji. - Z tego właśnie powodu nie została zatytułowana „romantyzm”, ale „romantyczność” jako rodzaju dyspozycji emocjonalnej obecnej w polskiej sztuce w całym XIX wieku. W pierwszej połowie XIX wieku w naszym malarstwie niewiele jest mickiewiczowskiej fantazji, siły, brawury i wielkich narodowych tematów, co wynika z niesprzyjających okoliczności historycznych, czyli życia pod zaborami. W tym czasie niemal jedynym romantycznym artystą był utalentowany Piotr Michałowski,. W sztuce dominował nurt rodzajowy, portrety, weduty, pejzaże.
Ekspozycja składająca się z 25. obrazów, rozmieszczona została na ścianach Sali Kolumnowej, Sali Obrazowej, Antyszambry, w Małej Sieni, a także przed Gabinetem Prezydenta.
- Najważniejszym wątkiem reprezentowanym w kilku miejscach jest żywioł historii, sprawy narodowe, w polskiej tradycji widziane często w perspektywie religijnej i to też za sprawą Mickiewicza, propagatora mesjanizmu – mówi kuratorka. - Jest kilka istotnych przedstawień historycznych odnoszących się do różnych kluczowych momentów – od powołania Legionów Polskich we Włoszech („Wjazd generała Henryka Dąbrowskiego do Rzymu” Januarego Suchodolskiego), po wydarzenia Powstania Listopadowego („Powrót oddziałów Wojska Polskiego z Wierzbna” Marcina Zaleskiego). Scenę Powstania Styczniowego ilustruje obraz Józefa Brandta.
Wśród głównych wątków wystawy są i literackie (m.in. obraz „Pożegnanie Wacława z Marią” Józefa Simmlera nawiązujący do powieści poetyckiej „Maria” Antoniego Malczewskiego i tegoż malarza „Śmierć Barbary Radziwiłłówny” inspirowana tragedią Alojzego Felińskiego „Barbara Radziwiłłówna”); dotyczące ludowości (m.in. „Dziadek wiejski” Piotra Michałowskiego, „Karczma „Ostatni grosz” pod Warszawą” Jana Feliksa Piwarskiego); polskich pejzaży (m.in. „Natolin” Christiana Breslauera, „Plac Krasińskich z kościołem Pijarów” Marcina Zaleskiego).