Kanadyjczyk Will Ferguson wyruszył w niezwykłą podróż (autostopem przez Japonię, i to w porze kwitnienia wiśni), czego efektem jest kapitalny reportaż „W drodze na Hokkaido". Nie znałem dotąd żadnej książki tego autora, ale ta jedna wystarczy mi, by umieścić go w podróżniczej ekstraklasie, gdzieś między Billem Brysonem a Anthonym Bourdainem, z tym że Ferguson jest z nich bez wątpienia najlepszym pisarzem. Jego wspomnienia to ożywczy koktajl absurdalnego humoru, piekielnie celnych obserwacji obyczajowych i nostalgicznego spojrzenia na Japonię, jakiej nie są w stanie dostrzec podróżni zachłystujący się tylko tamtejszą nowoczesnością. Will Ferguson ma inny bagaż doświadczeń (kilka lat uczył na japońskiej prowincji angielskiego), ale przede wszystkim znać po jego książce, że po prostu bardzo lubi Japończyków – co nie przeszkadza mu bywać dla nich bezlitosnym.
Polak Rafał Tomański jest od Fergusona młodszy o lat 18 i już po kilkunastu stronach jego książki o Japonii („Tatami kontra krzesła") widać, że różnica jednego pokolenia między nimi to jednocześnie prawdziwa przepaść w metodzie narracji i sposobie myślenia. Ferguson snuje swą słodko-gorzką opowieść niczym gawędziarz przy ognisku, Tomański natomiast wrzuca nas w środek informacyjnego chaosu godnego dziecka epoki Google'a. Dlatego na początku trudno nawet znaleźć określenie dla tego typu literatury – nie jest to ani esej, ani typowy reportaż, ani wspomnienie z podróży. Może najwłaściwsze byłoby „vademecum na dopalaczach", bo karuzela faktów, ciekawostek, anegdot i liczb jest oszałamiająca – od kłopotów z poczuciem humoru po powieści pisane na komórki (i na komórkach). Książkę można więc czytać trochę tak jak encyklopedię albo słownik wyrazów obcych: skacząc ze strony na stronę i luźno kartkując – gdziekolwiek oko spocznie, tam znajdzie coś ciekawego. Po obydwie książki warto sięgnąć, a od której zacząć – niech każdy zdecyduje sam.
Will Ferguson „W drodze na Hokkaido", Wydawnictwo Dolnośląskie 2011, str. 526
Rafał Tomański „Tatami kontra krzesła. O Japończykach i Japonii", Muza 2011, str. 284
