Rysunki i grafiki Jerzego Nowosielskiego

[b] [link=http://www.rzeczpospolita.pl/pliki/kultura/nowosielski/nowosielski1.swf]Zobacz wirtualny spacer po wystawie (na całym ekranie)[/link]

[i]Fot. Waldemar Kompała[/i]

Sterowanie panoramą:

klawisz Shift - zbliżanie, klawisz Ctrl - oddalanie, klawisz myszy - przesuwanie i obracanie; żeby przejść do następnego pomieszczenia trzeba kliknąć dwa razy w przejście i chwilę poczekać

[link=http://www.rp.pl/temat/367044.html]Zobacz inne wirtualne spacery[/link] [/b]

Prace pochodzą z wczesnego okresu twórczości artysty – większość z nich z lat 40. i 50. XX w. W rysunkach i akwarelach obserwować można kształtowanie się charakterystycznego stylu artysty, który łączył postać ludzką, głównie kobiecą, akt oraz abstrakcję z tradycją sztuki ortodoksji, wielką tradycją mistycznej teologii malarstwa ikon.

Nowosielski jest jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych polskich artystów współczesnych. Prace artysty są od wielu lat poszukiwane przez kolekcjonerów, zdobią liczne kolekcje prywatne i muzealne. Zebrane na wystawie prace powstały w latach 40. i 50. XX wieku, a eksponowane są w szlachetnych drewnianych ramach doskonale dopasowanych do stylistyki prac artysty.

Ceny jego obrazów olejnych osiągają ceny ponad 200 000 zł, przy czym ich wartość w ciągu ostatniej dekady wzrosła dwu- lub trzykrotnie. Takie osiągnięcie rzadko jest udziałem żyjącego artysty.

Poza wczesnymi abstrakcjami pokazano prace należące do charakterystycznego dla Nowosielskiego cyklu przedstawień sportsmenek, głównie gimnastyczek (liczne prace z lat 50. i 60.), często ukazywanych w zaskakujących perspektywach i pozach. Zdaniem idących tropem sugestii samego artysty krytyków, „kultywacją kobiecego ciała, mistyką jego nagości, sakralizacją samej kobiecości, Nowosielski wprowadza nas w duchowy wymiar. A wtedy widzimy już kobietę świętą, Eklezję i zbawczą Boginię...” (Andrzej Szczepaniak).

Sam malarz pisał: „(...) pełna synteza spraw duchowych z rzeczywistością empiryczną dokonuje się właśnie w postaci kobiety (...). Jeżeli malarza interesuje problem cielesności, jakiś sposób łączenia spraw duchowych ze światem bytów fizycznych, to zupełnie naturalne jest, że zaczyna się interesować wyglądem kobiety”. Ów wygląd zmieniał się w jego malarstwie: od postaci na przemian krągłych i kościstych (lata 40.), poprzez mocno zbudowane robotnice (lata 50.), do wspomnianych smukłych „gimnastyczek” i hieratycznych „murzynek”.

Większość prezentowanych rysunków i akwareli publikowana jest w dużym katalogu Jerzego Nowosielskiego wydanym przez Fundację Nowosielskich i Galerię Starmach z okazji monograficznej wystawy, która prezentowana była również w stołecznej Zachęcie (2003 r.).

Równocześnie z wystawą prac Jerzego Nowosielskiego będzie miała miejsce wystawa szkła artystycznego o różnym charakterze, poczynając od XIX wiecznych kielichów z grawerunkiem czy dekoracją malarską, poprzez wyroby słynnego Gallé z początku XX wieku, szkła polskich hut z okresu międzywojennego, aż do szerokiej gamy szkieł Murano z lat .50 i .60 ubiegłego stulecia.

Wystawę „Jerzy Nowosielski. Rysunek, malarstwo, grafika.” można oglądać do 19 czerwca 2010 w Salonie Wystawowym Marchand przy pl. Konstytucji 2 w Warszawie; w godzinach: poniedziałek – piątek 11-19, sobota 11-16.

[ramka] JERZY NOWOSIELSKI (ur. 7 stycznia 1923 r., Kraków).

Malarz, pedagog, działacz na rzecz wspierania rodzimej sztuki, znawca prawosławia. W 1947 r. ukończył Wydział Malarstwa ASP w Krakowie. W roku 1957 był członkiem-założycielem Stowarzyszenia Artystycznego Grupa Krakowska (II Grupa Krakowska). W latach 1957-1962 wykładał w Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Łodzi. W latach 1976–1993 profesor na macierzystej uczelni. Odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał też tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Brał udział w wielu wystawach w kraju i za granicą, swe prace pokazywał m.in. na Biennale w Wenecji (1956), Biennale w Sao Paulo (1959), czy w Museum of Modern Art w Nowym Jorku (1961). Jest jednym z najwybitniejszych twórców polichromii w obiektach sakralnych (np. w kościele w podwarszawskiej Wesołej).

Twórczość Jerzego Nowosielskiego oscyluje na granicy między tradycją Wschodu a Zachodu, figurą a abstrakcją, malarstwem ikonowym a tradycją awangardową XX wieku. Początkowo malował głównie abstrakcje. Refleksja nad malarstwem ikonowym zaowocowała syntetycznie ujętymi figurami i martwymi naturami.

Pod koniec lat 50. powrócił do abstrakcji, ale nadal malował figuratywne obrazy, prymitywizujące w formie, pełne hieratycznych kształtów o mocnym konturze i kolorze ograniczonym do kilku odcieni, co doprowadziło go do serii niemal monochromatycznych, opartych głównie na czerni aktów. W całym malarstwie Nowosielskiego afirmacji sztuki nowoczesnej towarzyszy głębokie przeżycie i zrozumienie teologii ikony.

Już jako 16-latek zetknął się z ikonami w lwowskim muzeum. Zainspirowany tym doświadczeniem wstąpił do monasteru św. Jana Chrzciciela pod Lwowem. W klasztorze malował ikony i studiował swoich wielkich poprzedników. Nie został jednak mnichem, zachorował i musiał wyjechać do Krakowa. Wybuchła wojna i do zakonu nie mógł powrócić. Niemal jednocześnie zainteresował się europejską sztuką XX wieku, którą jednak początkowo poznawał tylko z reprodukcji.

W czasie okupacji Nowosielski studiował w krakowskiej Kunstgewerbeschule, a w latach 1945-1947 - na wydziale malarstwa ASP w Krakowie, jednak jego drogę artystyczną kształtowały spotkania z innymi młodymi artystami z formującej się wówczas Grupy Młodych Plastyków, oraz nieco późniejsza współpraca z podziemnym teatrem Tadeusza Kantora oraz z Tadeuszem Brzozowskim. Po wojnie w latach 1945-49 studiował na wydziale malarstwa ASP, jednak jego zainteresowanie sztuką nowoczesną wykraczało poza ramy nauczania Akademii.

W 1946 wziął udział w zbiorowej wystawie Grupy Młodych Plastyków w krakowskim Pałacu Sztuki, poprzedzonej publikacją manifestu „realizmu spotęgowanego” autorstwa Kantora i Porębskiego. Uczestniczył także w „Wystawach Sztuki Nowoczesnej” (I - Kraków, 1948; II, III - Warszawa, 1957, 1959).

Brał udział w konferencji plastyków w Nieborowie, będącej jednym z wydarzeń rozpoczynających okres realizmu socjalistycznego w Polsce, a już w okresie „odwilży” w historycznej wystawie "Dziewięciu" (1955) - obok Tadeusza Brzozowskiego, Marii Jaremy, Kantora, Jadwigi Maziarskiej, Kazimierza Mikulskiego, Erny Rosenstein, Jerzego Skarżyńskiego, Jonasza Sterna.

W 2008 r. został uhonorowany Złotym Medalem Gloria Artis. Z inicjatywy Nowosielskiego i jego żony w roku 1996 powstała Fundacja Nowosielskich, która przyznaje nagrody dla wyróżniających się młodych twórców. W 2003 r. miała miejsce wielka monograficzna wystawa w warszawskiej Zachęcie. [/ramka]