Dieta to najlepsza profilaktyka

Do chorób dietozależnych zalicza się otyłość (17 proc. zgonów), choroby układu krążenia (48 proc. zgonów), cukrzycę typu 2, osteoporozę i nowotwory. Aby im zapobiec, należy przede wszystkim stosować zdrową dietę i uprawiać sport

Publikacja: 08.10.2011 01:01

Dieta to najlepsza profilaktyka

Foto: Fotorzepa, Bartosz Jankowski

Red

Problemem cywilizacyjnym jest otyłość. To epidemia XXI wieku. Polacy na leki odchudzające wydają rocznie 100 milionów złotych, Amerykanie aż 150 miliardów dolarów. Trzeba wiedzieć, że medykamenty nie leczą otyłości ani jej przyczyny. Nie jestem zwolennikiem refundowania leków na otyłość, ponieważ nie są one do końca przebadane i stosuje się je jedynie jako wspomaganie. A te skuteczne są groźne dla zdrowia.

Otyłość leczy się bardzo trudno. W walce z nadmiernymi kilogramami nie działają także preparaty ziołowe, zwłaszcza sprowadzane z Chin (uwaga na te zawierające arystolochię), gdyż mogą być groźne dla zdrowia – mogą np. doprowadzić do niewydolności nerek albo nowotworów. W klubach sportowych poleca się np. zażywanie L-karnityny i chromu. Dowody na działanie odchudzające tej pierwszej substancji stwierdzono jedynie u kotów, a chrom powinno się przyjmować jedynie w stanie niedoborów tego pierwiastka. Nie poleca się także wyciągu z efedryny: choć skuteczny, dla zdrowia jest bardzo niebezpieczny. Nie działają też wyciągi z herbaty zielonej ani chitosan.

Skuteczne są na pewno sprawdzone sposoby, czyli dieta i ruch. Dieta jest najlepszą profilaktyką chorób niezakaźnych. Lekarze zalecają dietę Atkinsa, bogatotłuszczową z ograniczeniem węglowodanów, dietę niskowęglowodanową, niskokaloryczną. Warzywa powinny stanowić główny składnik dania, a mięso powinno być jedynie dodatkiem. Należy także unikać alkoholu i tłuszczu.

Odchudzać należy się z głową, najlepiej pod okiem fachowca, gdyż zbyt gwałtowne chudnięcie u dorosłych może doprowadzić do powikłań kardiologicznych, a nawet do śmierci.

By zapobiec osteoporozie, należy stosować dietę bogatą w wapń. Głównymi przyczynami choroby są zła dieta, mała aktywność fizyczna i zmiany hormonalne.

30 proc. Polaków choruje na nadciśnienie tętnicze. U osób z nadwagą występuje ono dwa razy częściej. Dieta ma duże znaczenie w prewencji choroby.

Przede wszystkim należy ograniczyć jedzenie soli. W ten sposób można obniżyć ciśnienie o 10 mmhg. Dziennie potrzebujemy jedynie 1 g soli, w Polsce zjada się przeciętnie 12 – 18 g soli dziennie (niektórzy do 30 g). Nie należy jeść więcej niż 5 g dziennie.

Dieta ma szczególne znaczenie także w cukrzycy typu 2. Jedzenie produktów zawierających błonnik, pełne ziarna zbóż, kwasy nienasycone (trans) obniża ryzyko rozwoju cukrzycy typu 2, i to nawet o 30 – 50 proc. Natomiast menu bogate w węglowodany i tłuszcze zwierzęce sprzyja zachorowaniu na tę chorobę.

Diabetycy muszą jeść mniej obficie, ale częściej. Nie powinni spożywać czekolady, fruktozy, glukozy, miodu, laktozy, melasy, alkoholi cukrowych (dulcitol, mannitol, sorbitol, ksylitol). Wskazane są aspartam (canderal, nutrasweet), acetosulfam (peptis t), sacharyna (sukaryl, sweet magic).

Cukrzycy powinni też uważać na suplementy diety, które często są nieracjonalnie zażywane.

35 proc. nowotworów to wynik złych nawyków żywieniowych, a „tylko" 30 proc. spowodowanych jest paleniem tytoniu. 20 proc. zachorowań to efekt czynników genetycznych. By zapobiegać nowotworom, należy m.in. zmniejszyć ilość tłuszczu w diecie, wystrzegać się nadwagi i otyłości (u kobiet powodują one raka sutka i trzonu macicy).

Należy też dbać o jakość żywności (unikać spleśniałych i przypalonych produktów, lepiej stosować niskie temperatury obróbki cieplnej potraw), codziennie jeść pół kilograma owoców i warzyw z witaminami C i E oraz beta-karotenem (antyoksydanty), jeść produkty zawierające błonnik, np. kasze, ciemne makarony, pieczywo razowe.

Dla chorych na raka nie ma uniwersalnych zasad dietetycznych. Ułożenie diety powinno być poprzedzone dokładnym wywiadem żywieniowym, który dostarcza informacji o ulubionych potrawach pacjenta i tych, których chory nie lubi. Na pewno należy unikać rygorystycznych zakazów dotyczących składu diety. Dieta powinna składać się z potraw, na które chory ma ochotę, pod warunkiem że nie są niekorzystne (np. warzywa strączkowe, kapusta u chorych z nowotworami przewodu pokarmowego).

Wojciech Matusewicz, prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych

Fakty i mity dotyczące odchudzania i utrzymania zdrowej wagi

Marchew najlepiej jeść na surowo.

Nieprawda. Podczas gotowania zostają rozbite twarde błony komórkowe. Organizm może przyswoić znacznie więcej beta-karotenu niż z surowej marchewki. Wartość kaloryczna pozostaje bez zmian.

Jajko to prawdziwa bomba kaloryczna.

Niekoniecznie. 1 jajko na miękko lub na twardo to 75 kcal, 1 jajko w majonezie to już 250 kcal, jajecznica na niewielkiej ilości masła to 230 kcal – wszystko zależy więc od przygotowania.

Masło tuczy bardziej niż margaryna

Nieprawda. 1 łyżka margaryny to 128 kcal, 1 łyżka masła to 132 kcal, ale zawiera łatwo przyswajalne witaminy.

Warzywa strączkowe sprzyjają tyciu

Nieprawda. Wręcz przeciwnie. Zmniejszają wchłanianie tłuszczu. 100 g świeżej fasolki to około 100 kcal.

Dieta bez makaronu i ziemniaków mniej tuczy.

Nieprawda. Te produkty nie należą do wysokokalorycznych, są trawione wolno, dzięki czemu utrzymuje się dość wysoki poziom cukru we krwi, a to zapobiega gwałtownym atakom głodu.

Kawa pomaga w odchudzaniu.

Nieprawda. Kawa zaburza trawienie, a to utrudnia walkę z nadwagą, choć przyspiesza spalanie tłuszczów.

Nie należy jeść słodyczy.

Nieprawda. Są kaloryczne, ale nie mają wartości odżywczych. Mały kawałek czekolady zmniejszy stres, a nie zrujnuje figury.

Trzy zasady w trakcie walki z nadwagą:

Produkty pomocne w odchudzaniu :

Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Muzeum otwarte - muzeum zamknięte, czyli trudne życie MSN
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kultura
Program kulturalny polskiej prezydencji w Radzie UE 2025
Kultura
Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Seriale roku, rok seriali
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kultura
Laury dla laureatek Nobla