„Nie pytaj o Polskę": wystawa o polskiej mentalności inspirowana polskimi szlagierami

Unikatowość wystawy zawdzięczamy fantazji i odwadze kuratorki Marty Smolińskiej, która z 200 prezentowanych obrazów, rzeźb i obiektów stworzyła wielowątkową opowieść o naszej polskiej rzeczywistości, zwierciadło naszej mentalności.

Wszystkie eksponaty są własnością Katarzyny i Wojciecha Szafrańskich, choć nie bez powodu wystawa w podtytule wymienia ich osobno, bo koncepcje kolekcjonerskie każdego z nich są różne.

„Nie pytaj o Polskę”: dwie kolekcje

Katarzyna Szafrańska kolekcjonuje według haseł: Państwo, Religia, Kobieta, i w takiej właśnie kolejności postrzega priorytety swoich zakupów – czy pasuje, do któregoś z trzech filarów kolekcji. Wojciech Szafrański ma inne kryteria: Pismo, Socrealizm. I choć pozornie wydają się od siebie dość odległe, to – jak pokazuje wystawa – pozostają ze sobą w żywym dialogu.

Szafrańscy kolekcjonują od 28 lat (mają około tysiąca prac 180 twórców). Zgodnie twierdzą, że nie szukają nazwisk, ale prac („W sztuce artystów, których cenię, nie chodzi tylko o puste deklaracje w stylu »czerpię ze swojego doświadczenia, dzieciństwa itd.«, podczas gdy w rzeczywistości tworzą gluty i klony” – deklaruje Wojciech Szafrański).

wystawa „Nie pytaj o Polskę”

Foto: Wojciech Szabelski

Tytuł wystawy w CSW w Toruniu nawiązuje do znanego utworu Grzegorza Ciechowskiego – Obywatela G.C., związanego z tym miastem, w którym studiował i rozpoczynał muzyczną karierę. I tak jak utwór „Nie pytaj o Polskę” jest emocjonalnym wyznaniem skomplikowanych uczuć do Polski, tak i ekspozycja często zderza ze sobą rozmaite punkty widzenia artystów.

Wbrew schematom

Na tej wystawie zarówno prace bardzo znane, jak i te mniej dostają nowe życie – przez spotkanie ich z pracami, z którymi w klasycznej historii sztuki nie mogłyby się spotkać.

– Moja kuratorska szarża, choć nie identyfikuję się z etosem ułanów, która – mam nadzieję – poruszy, wzburzy, wkurzy, wzbudzi (dez)aprobatę, pobudzi nie tylko do refleksji, lecz również do chichotu czy uśmiechu, nawet jeśli w wielu momentach będzie on ironiczny lub nieco gorzki – wyjaśnia Marta Smolińska.

Nie bacząc na chronologię, kuratorka zestawia twórców, media i techniki artystyczne, tworząc wielogłosową, barwną opowieść o najnowszej historii Polski, naszym społeczeństwie, jego mentalności, tradycjach, słabościach. W 19 aktach opowieści przewodnikami są cytaty z polskich szlagierów, m.in. Kultu, Danuty Rinn, Alicji Majewskiej, Skaldów, Republiki i Obywatela G.C., T.Love, Chłopców z Placu Broni czy Marii Peszek. W klarownej prezentacji pomaga podział przestrzeni kontrastującymi kolorystycznie poszczególnymi rozdziałami.

Czytaj więcej

Fotografia

Fotograficzne kreacje, czyli Zdzisław Beksiński mało znany

W 20. rocznicę śmierci Zdzisława Beksińskiego Muzeum Narodowe we Wrocławiu przypomina w Pawilonie...

Nowe życie dzieł sztuki

W jednej z pierwszych sekcji, nazwanej cytatem z piosenki T.Love „Gdzie Hitler i Stalin zrobili co swoje”, zbudowana z kosteczek kompozycja Jonasza Sterna (1967) skonfrontowana  jest ze znaczkami pocztowymi z wizerunkiem Adolfa Hitlera wykonanym przez Honzę Zamojskiego (2010) czy fotografiami obozu koncentracyjnego z klocków Lego wg Zbigniewa Libery (1996). A temu wszystkiemu przygląda się okazała głowa Karola Marksa (1997) uformowana przez Krzysztofa Bednarskiego.

Pod słynną strofą z czasów socrealizmu „Budujemy nowy dom/Jeszcze jeden nowy dom/Naszym przyszłym lepszym dniom” socrealistyczne szkice Wojciecha Fangora i Włodzimierza Zakrzewskiego z końca lat 40. i połowy lat 50. sąsiadują m.in. z „Cegłą” Rafała Bujnowskiego z 1999 r.

Dwie prace powstały specjalnie na wystawę – wykonała je Ewa Partum. Pierwsza jest neonem: „politics is temporary, art remains”, druga, wzruszająca, to obraz przedzielony jak polska flaga – na część białą i czerwoną, którą tworzą odciski uszminkowanych ust. Ta druga stanowi część sekcji „Ojczyznę kochać trzeba i szanować/Nie deptać flagi i nie pluć na godło”, a sąsiaduje m.in. z uwspółcześnioną „Konstytucją 3 maja” (1989) Edwarda Dwurnika.

Wystawa „Nie pytaj o Polskę”

Foto: Wojciech Szabelski

W sekcji „Ludzie listy piszą” jest m.in. poezja konkretna Stanisława Dróżdża oraz obiekty Andrzeja Szewczyka, w których rolę liter pełnią ścinki kredek, łupiny pistacji. Ale piśmienniczy wątek jest też obecny w wielu innych działach.

Pojawiają się przejawy różnych form męskości pod szyldem „Gdzie ci mężczyźni, prawdziwi tacy/orły, sokoły, herosy! /Gdzie ci mężczyźni na miarę czasów”, a także kobiecości wywołane piosenkowym cytatem „Być kobietą, być kobietą – oszukiwać, dręczyć, zdradzać/Nawet gdyby komuś miało to przeszkadzać”.