Konchiści z osobnego świata

Muszle morskie można znaleźć w setkach tysięcy polskich domów. Największym powodzeniem cieszą się sięgające 30 cm długości muszle skrzydelników różowych z Karaibów.

– Na Karaibach poławia się je tonami. Ale u nas stały się symbolem marzeń o morzach południowych – wyjaśnia autor jednej z najlepszych w Europie stron internetowych poświęconych konchistyce i inicjator również internetowego klubu miłośników muszli – Jacek Glanc z Radzionkowa (łac. concha, gr. konche – muszla, red.).

Większość posiadaczy skrzydelników różowych, podobnie jak innych egzotycznych muszli, zwykle nawet nie wie, jak się nazywają. Przez wiele lat powojennych nie było w Polsce żadnej literatury na ten temat. Pierwszą książką konchistyczną, na której kształcili się pionierzy zbieractwa, był wydany dopiero w latach 70. „Świat muszli” Andrzeja Samka.

Dziś wiedza wielu miłośników muszli o biologii mięczaków budzi respekt profesjonalistów. Ale konchistów, czyli świadomych rzeczy kolekcjonerów, jest w Polsce wciąż najwyżej 100. Licząc z tymi, którzy do poważniejszego zbierania się dopiero przymierzają – może 300.

[srodtytul]Kolekcje i hamulce[/srodtytul]

Niegdyś muszle trafiały do Polski niemal wyłącznie dzięki marynarzom.

– Mój ojciec przywoził mi z każdego rejsu karton muszli, który dostawał od rybaków z jakiejś dżonki, w zamian za mydło czy krem nivea – wspomina kolekcjoner z Wybrzeża, z zawodu fotograf Artur Buczkowski.

Wartość sentymentalna tak gromadzonych zbiorów była siłą rzeczy wyższa od kolekcjonerskiej. Dlatego najambitniejsi zbieracze w poszukiwaniu cenniejszych okazów już wtedy docierali na giełdy w Paryżu czy Antwerpii i do specjalistycznych sklepów nad Morzem Śródziemnym.

Andrzejowi Jarzębowskiemu (dziś z żoną Joanną prowadzi w Warszawie własny sklep z muszlami i pamiątkami Neptunea) zdarzyło się np. niegdyś kupić na Lazurowym Wybrzeżu muszlę stożka geograficznego, którego jad zabija człowieka równie szybko jak jad kobry – za 4 dolary. Jego krajowa pensja stanowiła wówczas równowartość 8 dolarów. Teraz takie wyrzeczenia są nie do pomyślenia. I nie są potrzebne.

Wielu kolekcjonerów stać na wycieczki np. nad Morze Karaibskie czy do krajów południowo-wschodniej Azji. W Tajlandii lub w Wietnamie atrakcyjne muszle można wciąż znaleźć po prostu na plaży lub w pobliżu przystani rybackich, gdzie muszlowce łowi się jako poszukiwane owoce morza.

Turystykę kolekcjonerską hamują jednak postanowienia konwencji waszyngtońskiej. Jej przepisy ograniczają lub zakazują handlu gatunkami zagrożonymi, z tzw. listy CITES. Kolekcjonerzy z prawdziwego zdarzenia przeciw temu się nie buntują. Jedyny sposób, by powstrzymać rabunkową eksploatację mięczaków, to skupić się na wymianie z innymi i zakupach.

Muszle większości odmian można kupić w kraju i za granicą, na giełdach i w specjalistycznych sklepach, a także na e-Bay. Słynne japońskie muszle cesarskie, których wywozu władcy Japonii niegdyś zakazywali, kosztują dziś w Polsce 150 – 250 zł. Najdroższe „porcelanki” z Australii – 300 – 500 zł.

Jak twierdzą pionierzy polskiej konchistyki, dostępność muszli sprawiła, że namiętności, a zwłaszcza determinacja zbieraczy, znacznie osłabły. Nie do końca jednak.

[srodtytul]Jak architektura[/srodtytul]

– Konchiści to ludzie wszystkich zawodów. Oprócz osób zamożnych, także m. in licealiści i studenci – przyznaje Jacek Glanc, technik medyczny ze Śląska. Jest właścicielem 5 tys. muszli zebranych w ciągu 16 lat.

W przeciwieństwie do np. zbiorów znaczków pocztowych czy malarstwa kolekcje muszli z czasem tracą, niż zyskują na wartości. Konchy stają się bledsze i bardziej kruche. Stałe ulepszanie techniki połowów sprawia, że to, co wczoraj było rzadkie, dziś jest pospolite.

– Nie da się traktować kolekcji jako lokaty kapitału. Mnie fascynuje doskonałość muszli jako dzieła natury. Moją kolekcję gromadzę tak, by pokazywała perfekcyjną architekturę muszli – wyjaśnia Jacek Glanc.