ANTONI PATEK – zegarmistrz z Virtuti Militari (1811-1877)

Publikacja: 25.10.2019 09:29

ANTONI PATEK – zegarmistrz z Virtuti Militari (1811-1877)

Tym razem opisany zostanie Polak, którego nazwisko firmuje luksusową markę. Wiemy o tym w Polsce, ale na świecie ta świadomość jest więcej niż nikła. Jeszcze jeden przyczynek do tego, jak zaniedbano promowanie marki Polska poprzez wybitnych Polaków. A wybitni mogą być wszak nie tylko papieże, królowie, dowódcy i naukowcy, ale również biznesmeni. W dzisiejszych czasach można się tylko wahać, czy to „również” nie powinno być zastąpione przez „przede wszystkim”…

Antoni Norbert Patek przyszedł na świat we wsi Piaski na Lubelszczyźnie. W niektórych biogramach przypisuje się mu pochodzenie ze szlacheckiej rodziny Patków herbu Prawdzic (faktycznie wylegitymowanej ze szlachectwa w Królestwie Polskim po powstaniu listopadowym), jednak Polski słownik biograficzny wskazuje na nieszlacheckie nazwisko jego matki (Skoczylas) i na to, że o jego rodzinnym środowisku i wykształceniu nie mamy żadnych informacji.

Mając 17 lat, Patek wstąpił do I pułku strzelców konnych i potem w jego szeregach walczył w powstaniu listopadowym. Awansował na podporucznika, a w październiku 1831 roku odznaczono go Złotym Krzyżem Virtuti Militari. Po upadku zrywu podzielił los tysięcy żołnierzy, którzy nie chcieli zdać się na carską łaskę: przez Niemcy trafił do Francji. Najpierw przebywał w Cahors, a później w Amiens był zecerem. Wkrótce udało mu się przenieść do Szwajcarii. Tam uczył się malarstwa i zarabiał jako malarz kopert kieszonkowych zegarków – jego prace cieszyły się wzięciem. W Genewie poznał innego polskiego emigranta Franciszka Czapka (pochodzącego z czeskiej rodziny). Dzięki niemu poznał rodzinę Moreau z położonego pod Genewą Versoix.

W 1839 roku ożenił się z Louise Denisard, z którą miał troje dzieci.  Ważny szczegół, który zaważy na karierze Patka: pojął za żonę córkę zegarmistrza. A Czapek też zajmował się zegarmistrzostwem. W roku swego ślubu Patek podjął inną, jak się okazało, życiową decyzję – założył z Czapkiem spółkę produkującą zegarki. Próba wejścia na szwajcarski rynek z nową firmą zegarmistrzowską była zaiste ekstrawaganckim pomysłem. Oto dwójka przybyszów z dalekiego kraju rzuciła wyzwanie firmom słynącym od dekad z wysokiej jakości swoich wyrobów. Żeby sprostać tej konkurencji, trzeba było być najlepszym z najlepszych. Dlatego też Polacy postanowili, że zajmą się wytwarzaniem wyłącznie zegarków najwyższej jakości. Świetne mechanizmy, estetyczny wygląd, ręcznie malowane koperty i większość produkcji na zamówienie. Patek ogłosił, że zasadą wytwórni jest „polsko-honorowe traktowanie z genewską akuratnością”.

Wśród klientów Patka i Czapka było od początku wielu zamożniejszych wychodźców, między innymi arystokraci. Zamawiali oni zegarki w kopertach ozdabianych patriotycznymi malunkami. Spółka byłych żołnierzy przetrwała sześć lat. Patek miał za złe Czapkowi, że zamiast dbać o rozwój firmy, często podróżuje za granicę. Na początku 1845 roku wspólnicy definitywnie się rozstali. W maju tego roku Antoni Patek założył nową spółkę z zegarmistrzem Adrienem Philippe’em i emigrantem Wincentym Gostkowskim, którego zasoby finansowe pozwoliły na dokapitalizowanie przedsiębiorstwa. Na barkach Patka spoczęło rozwijanie kontaktów handlowych na rynkach całego świata. Firma, początkowo niewielka, w ciągu kilku lat zdobyła zasłużoną renomę, a jej zegarki zdobywały liczne nagrody i wyróżnienia (np. na Wystawie Powszechnej w Paryżu w 1855 r.). Kontynuowano politykę przyjętą jeszcze za czasów spółki z Czapkiem, a więc produkowano bardzo ekskluzywne, unikalne i drogie zegarki.

Z czasem Patek stał się człowiekiem zamożnym i pomagał polskiej emigracji. Dzięki jego wsparciu powstała Biblioteka i Czytelnia Polska w Genewie. W 1846 r. został członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego. Pomagał również emigrantom po powstaniu styczniowym. Jako aktywny działacz katolicki w protestanckiej Szwajcarii otrzymał  w uznaniu swych zasług tytuł hrabiowski od Piusa IX.

Autor: Marcin Rosołowski jest też współautorem książek „Poczet Przedsiębiorców Polskich. Od Piastów do 1939 roku” oraz „Świat Szlachty Polskiej. Dzieje ludzi i rodzin”.

Artykuł powstał we współpracy z Fundacją XX. Czartoryskich

Tym razem opisany zostanie Polak, którego nazwisko firmuje luksusową markę. Wiemy o tym w Polsce, ale na świecie ta świadomość jest więcej niż nikła. Jeszcze jeden przyczynek do tego, jak zaniedbano promowanie marki Polska poprzez wybitnych Polaków. A wybitni mogą być wszak nie tylko papieże, królowie, dowódcy i naukowcy, ale również biznesmeni. W dzisiejszych czasach można się tylko wahać, czy to „również” nie powinno być zastąpione przez „przede wszystkim”…

Pozostało 88% artykułu
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Muzeum otwarte - muzeum zamknięte, czyli trudne życie MSN
https://track.adform.net/adfserve/?bn=77855207;1x1inv=1;srctype=3;gdpr=${gdpr};gdpr_consent=${gdpr_consent_50};ord=[timestamp]
Kultura
Program kulturalny polskiej prezydencji w Radzie UE 2025
Kultura
Arcydzieła z muzeum w Kijowie po raz pierwszy w Polsce
Kultura
Podcast „Komisja Kultury”: Seriale roku, rok seriali
Materiał Promocyjny
Bank Pekao wchodzi w świat gamingu ze swoją planszą w Fortnite
Kultura
Laury dla laureatek Nobla