Jak przebiegają uroczystości papieskiego pochówku

Benedykt XVI zmarł rankiem 31 grudnia w klasztorze w Ogrodach Watykańskich. Pogrzeb odbędzie się w czwartek 5 stycznia na placu św. Piotra. Wcześniej – od 2 stycznia ciało papieża-seniora będzie wystawione w Bazylice św. Piotra. Liturgii pogrzebowej będzie przewodniczył osobiście papież Franciszek.

Publikacja: 31.12.2022 13:50

Jak przebiegają uroczystości papieskiego pochówku

Foto: AFP

Watykan ma regulacje dotyczące pochówku papieża ustanowione za pontyfikatu Jana Pawła II. Pierwszym dokumentem, w którym niektóre sprawy związane ze śmiercią Biskupa Rzymu zostały unormowane jest konstytucja apostolska „Universi Dominici Gregis” z 1996 r. Drugim zaś księga liturgiczna „Ordo Exsequiarum Romani Pontificis” opracowana w roku 2000. Oba dokumenty regulują kwestie pochówku papieża, który zmarł pełniąc swój urząd – stąd też na potrzeby pogrzebu Benedykta XVI konieczne będzie pominięcie niektórych zapisów oraz niewielka modyfikacja innych.

Czytaj więcej

Nie żyje emerytowany papież Benedykt XVI

Uroczystości pogrzebowe papieża składają się z trzech tzw. stacji. Pierwsza odbywa się w miejscu, w którym papież zmarł. W tym wypadku w klasztorze w Ogrodach Watykańskich. Tam nastąpi przygotowanie ciała do pochówku. Jest ono najpierw balsamowane, potem zaś ubierane. Do czasów pogrzebu Jana XXIII zmarłego ubierano najpierw w kompletny strój chórowy, czerwony mucet oraz czapeczkę z gronostajowym obszyciem (camauro) i wystawiano na widok publiczny. Potem dopiero przebierano w szaty pontyfikalne, czyli albę, ornat, mitrę, obok ciała kładziono pastorał. Począwszy od Pawła VI zmarli papieże ubierani są tylko raz w mniej kosztowne szaty liturgiczne.

Ciało zmarłego wystawiane jest najpierw w jednej z reprezentacyjnych sal Pałacu Watykańskiego, którą wybiera mistrz papieskich ceremonii liturgicznych. Najczęściej była to Sala Tronowa, czasem Kaplica Sykstyńska, ciało Jana Pawła II wystawiono zaś w Sali Klementyńskiej. Tam hołd zmarłemu oddawali najbliżsi współpracownicy, rodzina, urzędnicy Kurii Rzymskiej, zaproszeni goście. To wystawienie odbywało się bez specjalnego ceremoniału – jedynie z modlitwą na rozpoczęcie i zakończenie, której przewodniczył kardynał kamerling. Nie wydaje się, by z tego elementu uroczystości pogrzebowych zrezygnowano.

Czytaj więcej

Tomasz Krzyżak: Benedykt XVI - skromny papież przełomu

Teoretycznie o sposobie wystawienia zwłok, czasie ich przeniesienia do Bazyliki oraz samej dacie pogrzebu winni zdecydować kardynałowie, którzy po śmierci zwierzchnika Kościoła spotykają się na specjalnych kongregacjach. Teraz żadnych kongregacji nie będzie, więc o wszystkim zdecyduje zapewne Franciszek po konsultacjach z kamerlingiem, dziekanem kolegium kardynalskiego oraz szefem urzędu celebracji liturgicznych. Data pochówku powinna być wyznaczona między czwartym a szóstym dniem po zgonnie – chyba, że zachodzą jakieś ważne okoliczności. Tych nie ma. Zatem pogrzeb emerytowanego papieża – o czym już poinformowano - odbędzie się 5 stycznia, a więc w piątym dniu po zgonie..

Druga stacja pogrzebu to przeniesienie ciała papieża do Bazyliki Watykańskiej. Zmarły niesiony jest na marach przez 12 tragarzy (sediari). Procesji tej przewodniczy odziany w czerwone szaty liturgiczne kardynał kamerling – on odmawia wszystkie modlitwy. Procesja z Pałacu Apostolskiego idzie przez Scala Regia, plac św. Piotra i nawę

Czytaj więcej

Arkadiusz Stempin: Niedokończony i niedoceniony pontyfikat Benedykta XVI

bazyliki. Mają jej towarzyszyć śpiewy psalmów oraz litanii do Wszystkich Świętych. Ciało umieszczane jest na katafalku – od czasów Piusa XII po wschodniej stronie konfesji św. Piotra. Tu odbywa się specjalne nabożeństwo z okadzeniem zwłok, a następnie wierni mają możliwość oddania hołdu zmarłemu papieżowi.

Trzecia część pogrzebu to złożenie ciała do trumny, msza pogrzebowa, a następnie złożenie w grobie. Zwłoki papieża składane są do cyprysowej trumny w obecności współpracowników,

rodziny, najwyższych dostojników, w tym m.in. kamerlinga, dziekana kolegium kardynalskiego, papieskiego jałmużnika, kapituły bazyliki św. Piotra. Teraz najpewniej będzie w nich brał udział także papież Franciszek. Do trumny wkładane są srebrne i brązowe monety w liczbie symbolizującej lata pontyfikatu. Oprócz nich umieszcza się w niej opieczętowanie i podpisane Rogito, czyli krótki spis najważniejszych informacji o rządach i dokonaniach zmarłego. Twarz papieża zakrywana jest białą, jedwabną chustą, czemu towarzyszy specjalna modlitwa – po raz pierwszy ten element pogrzebu został wprowadzony przez Jana Pawła II.

Czytaj więcej

Tomasz P. Terlikowski: Benedykt XVI, czyli papież urzędu

Następnie jest liturgia pogrzebowa. W przeszłości odprawiano je m.in. na Lateranie (oficjalnym kościele Biskupa Rzymu) czy Kaplicy Sykstyńskiej. Pogrzeb Jana XXIII odbywał się jeszcze wewnątrz Bazyliki Watykańskiej – która wedle obowiązujących przepisów jest właściwym miejscem spoczynku papieża. Od czasów Pawła VI papieskie pogrzeby odprawiane są na pl. św. Piotra, a trumna stoi na czerwonym dywanie na bruku. Na trumnie kładziony jest przez ewangeliarz.

Po mszy, której wedle procedur winien przewodniczyć dziekan kolegium kardynalskiego, w przypadku Benedykta wiadomo już, że będzie jej przewodniczył papież Franciszek, następują modlitwy końcowe. Powinien je rozpocząć dziekan kolegium, potem zaś – po litanii do Wszystkich Świętych – kolejną modlitwę powinien w imieniu diecezji rzymskiej poprowadzić kardynał Wikariusz Generalny dla Rzymu. Odstępstw od tych uregulowań raczej nie będzie. Kolejnym etapem jest sprawowana wspólnie przez patriarchów katolickich Kościołów Wschodnich panichida. Całość kończy pokropienie i okadzenie, a następnie trumna odprowadzana jest do Grot Watykańskich. Życzeniem Benedykta było, by pochować go w miejscu, w którym wcześniej spoczywał Jan Paweł II i tak się stanie.

Sama uroczystość w Grotach Watykańskich odbywa się już bez wiernych, i bez udziału kamer. Trumna jest przewiązywana czerwonymi taśmami i czterokrotnie pieczętowana przy pomocy. Później wkłada się ją do drugiej trumny, zbudowanej z drewna i ocynkowanej, którą także się przewiązuje czerwonymi taśmami i ponownie pieczętuje czterema pieczęciami. Przy pogrzebie Jana Pawła II użyto jeszcze jednej, trzeciej trumny, która także została opieczętowana. Po ukończeniu uroczystości żałobnej i spuszczeniu papieskiej trumny do grobu sporządza się jeszcze oficjalne dokumenty poświadczającej fakt pochówku papieża. Zostaje on odczytany przy grobie i podpisany. W sumie sporządza się trzy takie dokumenty – jeden archiwista Bazyliki, drugi kamerling lub jego delegat, trzeci zaś prefekt domu papieskiego.

Watykan ma regulacje dotyczące pochówku papieża ustanowione za pontyfikatu Jana Pawła II. Pierwszym dokumentem, w którym niektóre sprawy związane ze śmiercią Biskupa Rzymu zostały unormowane jest konstytucja apostolska „Universi Dominici Gregis” z 1996 r. Drugim zaś księga liturgiczna „Ordo Exsequiarum Romani Pontificis” opracowana w roku 2000. Oba dokumenty regulują kwestie pochówku papieża, który zmarł pełniąc swój urząd – stąd też na potrzeby pogrzebu Benedykta XVI konieczne będzie pominięcie niektórych zapisów oraz niewielka modyfikacja innych.

Pozostało 92% artykułu
2 / 3
artykułów
Czytaj dalej. Subskrybuj
Kościół
Papież apeluje do przywódców, by negocjowali w sprawie Ukrainy i Strefy Gazy
Kościół
Papież zgodził się na ślub byłego biskupa. Wcześniej duchowny został ojcem
Kościół
"Świątynia - wojownik". Rosjanie zbudują cerkiew ku czci "operacji specjalnej"
Kościół
Droga Krzyżowa w Watykanie bez papieża. Franciszek w ostatniej chwili odwołał swój udział
Kościół
Kościół i reformy. Niemieccy biskupi przekonują papieża