Rosja straszy zmianą doktryny użycia broni atomowej. Co może mieć na myśli?

Zgodnie z obecnie obowiązującą doktryną Rosja może użyć broni atomowej nawet jeśli jej przeciwnik stosuje tylko broń konwencjonalną - może się to jednak stać tylko w sytuacji, gdy zagrożona jest suwerenność lub integralność terytorialna Rosji.

Co Rosja może uznać za zagrożenie jej integralności terytorialnej?

W kontekście wojny, jaką Rosja prowadzi przeciw Ukrainie, warto zwrócić uwagę na to drugie zagrożenie — Rosja w 2014 roku nielegalnie anektowała Krym, a w 2022 roku dokonała nielegalnej aneksji czterech ukraińskich obwodów: zaporoskiego, chersońskiego, donieckiego i ługańskiego. Do dziś rosyjska armia nie kontroluje całego obszaru tych obwodów co, z perspektywy Rosji, może być interpretowane jako naruszenie jej integralności terytorialnej. Dotychczas jednak Rosja nie stosowała atomowego straszaka korzystając z tego argumentu — mimo że już po aneksji obwodu chersońskiego Ukraina, w czasie ofensywy z jesieni 2022 roku, odbiła okupowaną przez Rosję część tego obwodu na prawym brzegu Dniepru.

Czytaj więcej

Konflikty zbrojne

Rosja: Cały parlament poparł nielegalną aneksję okupowanych części Ukrainy

Rada Federacji, izba wyższa rosyjskiego parlamentu zagłosowała we wtorek za ratyfikacją traktatów...

Władimir Putin mówi o zmianie doktryny jądrowej Rosji

W czerwcu, w czasie Międzynarodowego Forum Ekonomicznego w Petersburgu prezydent Rosji Władimir Putin zasugerował, że Rosja może dokonać zmian w swojej doktrynie użycia broni atomowej, którą określił mianem „żywego instrumentu”. Putin powiedział, że Rosja „uważnie obserwuje to, co dzieje się w świecie” i że Kreml „nie wyklucza dokonania zmian w doktrynie”. 20 czerwca w czasie wizyty w Wietnamie Putin wrócił do tego tematu mówiąc, w rozmowie z dziennikarzami, że zmiany w doktrynie jądrowej Rosji mogą być wywołane obawami o rozwijanie przez przeciwników Rosji „nuklearnych ładunków wybuchowych o niezwykle małej sile" - czyli jakiegoś rodzaju taktycznej broni jądrowej. Taktyczna broń jądrowa to broń jądrowa krótkiego zasięgu o ograniczonej mocy, która jest przeznaczona do użycia w bezpośrednich działaniach bojowych. W odróżnieniu od broni strategicznej — uzbrojonych w potężne głowice rakiet międzykontynentalnych — zadaniem taktycznej broni jądrowej nie jest więc wyłącznie odstraszanie lecz, teoretycznie, jest możliwe użycie jej w walce.

Niedawno na temat zmian w podejściu do użycia broni atomowej wypowiedział się wiceszef MSZ Rosji, Siergiej Riabkow. W rozmowie z rosyjskim magazynem zajmującym się polityką zagraniczną stwierdził, że wojna na Ukrainie pokazuje, iż „nuklearne odstraszanie w tradycyjnym sensie tego słowa nie działa w pełni” w związku z czym konieczne są pewne „poprawki” jeśli chodzi o doktrynę użycia broni atomowej.

Riabkow stwierdził, że potrzebne jest „konkretniejsze podejście„ do użycia broni atomowej biorąc pod uwagę ”dalszą eskalację ze strony części przeciwników Rosji". Wiceszef rosyjskiego MSZ nie sprecyzował jednak jak miałaby wyglądać zmiana doktryny.

W czerwcu Dmitrij Trienin, rosyjski politolog, sugerował, że Rosja powinna móc używać broni atomowej gdy „jej narodowe interesy są zagrożone”. Byłoby to więc obniżenie progu użycia tej broni w stosunku do obecnej doktryny. Zdaniem Trienina Rosja musi „przekonać” Zachód, że „nie będzie w pełni bezpieczny prowokując konflikty z Rosją”.

Broń atomowa na świecie

Foto: PAP

Czy próg użycia broni atomowej przez Rosję już jest niższy niż oficjalnie deklaruje Kreml?

USA w strategicznym przeglądzie nuklearnym z 2018 roku, przeprowadzonym przed Departament Obrony w czasie prezydentury Donalda Trumpa sugerowały, że Rosja przyjęła strategię deeskalacji przez eskalację jeśli chodzi o użycie broni atomowej. Strategia ta miała przewidywać użycie broni atomowej o stosunkowo niewielkiej sile we wczesnej fazie konfliktu konwencjonalnego, aby przerazić przeciwnika i skłonić go do ustępstw. W przeprowadzonym w 2022 roku przeglądzie nuklearnym, już za prezydentury Bidena, takie wnioski się nie pojawiły, choć wyrażono w nim obawę, że Rosja może użyć niestrategicznej broni jądrowej, by wygrać wojnę konwencjonalną lub by uchronić się przed perspektywą porażki w takiej wojnie.

Relacja z debaty

Bezpieczeństwo i rozwój nowych źródeł energii

Zobacz teraz

W lutym „Financial Times” opisał niejawne dokumenty rosyjskiej armii z lat 2008-2014, z których wynika, że już dziś próg użycia broni atomowej przez Rosję jest niższy, niż Rosja oficjalnie deklaruje. Z dokumentów wynikało, że użycie broni atomowej jest możliwe w przypadku wtargnięcia wroga na terytorium Rosji lub np. w przypadku zniszczenia 20 proc. rosyjskich okrętów podwodnych zdolnych do przenoszenia broni strategicznej. Z dokumentów wynikałoby, że Rosja już dziś jest gotowa na użycie broni atomowej w sytuacji, gdy przebieg konfliktu konwencjonalnego nie idzie po jej myśli.

Z dokumentów wynikało, że Rosja może użyć broni atomowej w przypadku przełamania obrony rosyjskiej granicy lub w sytuacji, gdy Rosja nie jest w stanie powstrzymać agresji przeciwnika i wtargnięcia na jej terytorium.