Poznaj nowe zasady wydawania interpretacji podatkowych

Po ponad dwóch latach funkcjonowania tzw. wiążących interpretacji prawa podatkowego nadchodzi poważna zmiana. Od 1 lipca br. wejdą w życie nowe zasady ich wydawania. Będą stosowane do wniosków złożonych od tego dnia. Nowe interpretacje będą się znacznie różnić od dotychczasowych. Przede wszystkim nie będą wiążące dla organów podatkowych.

Zapytania skierowane do organów podatkowych do 30 czerwca br. rozpoznane zostaną jednak jeszcze na starych zasadach.

Nadal będzie podział na interpretacje ogólne - wydawane z urzędu, w celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego, oraz interpretacje indywidualne -wydawane na wniosek i dotyczące indywidualnych spraw. Interpretacje ogólne będą publikowane w Dzienniku Urzędowym Ministra Finansów oraz w Biuletynie Informacji Publicznej. Interpretacje indywidualne, po doręczeniu ich wnioskodawcy, również znajdą się w Biuletynie Informacji Publicznej, jednak po usunięciu danych identyfikujących pytającego.

Obecnie do wydawania interpretacji w indywidualnych sprawach uprawnieni są naczelnicy urzędów skarbowych i celnych, a w zakresie swej właściwości - wójt, burmistrz (prezydent miasta), starosta albo marszałek województwa (w praktyce dotyczy to podatku rolnego, leśnego i podatków lokalnych). Kompetencje organów samorządu terytorialnego w tym zakresie się nie zmienią. Jednak interpretacji indywidualnych nie będą już mogli wydawać naczelnicy urzędów skarbowych i celnych. Będzie to robił minister finansów. Może on co prawda upoważnić w drodze rozporządzenia podległe organy do wydawania interpretacji w jego imieniu, jednak z pewnością ich krąg będzie bardzo wąski w porównaniu ze stanem obecnym. W rezultacie zapewne wzrośnie ranga interpretacji.

W znowelizowanych przepisach przewidziano wyraźnie, że wniosek o interpretację może dotyczyć zarówno zaistniałego stanu faktycznego, jak i zdarzeń przyszłych. Jest to istotna nowość. Obecne przepisy nie wskazują jednoznacznie na możliwość zapytania urzędu o ocenę podatkową planowanych działań. Wprawdzie w praktyce występowanie o interpretację dotyczącą przyszłego zdarzenia zostało zaaprobowane przez Ministerstwo Finansów, jednak przy zastrzeżeniu, że z treści wniosku nie może wynikać, iż pytanie dotyczy działań hipotetycznych, opisywanych w trybie warunkowym.

O indywidualną interpretację będą mogły wystąpić osoby zainteresowane. Ordynacja podatkowa nie precyzuje, o kogo tu chodzi. Z piśmiennictwa wynika, że za zainteresowanych należy uznać osoby mające interes prawny, tj. te podmioty, na których sytuację prawną (prawa lub obowiązki) wpływa dana interpretacja. Zainteresowanymi będą więc nie tylko, jak dotychczas, podatnicy, płatnicy, inkasenci, następcy prawni i osoby trzecie odpowiedzialne za zaległości podatkowe, lecz także przykładowo osoby, które mogłyby stać się jedną z tych kategorii podmiotów, w zależności od treści interpretacji. Wszystkie te osoby w postępowaniu zmierzającym do wydania interpretacji będą mogły działać przez pełnomocników.

Podobnie jak obecnie wnioskodawca obowiązany będzie do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego (bądź zdarzenia przyszłego) oraz własnej oceny prawnej. Wniosek bez tych elementów nie zostanie rozpatrzony. Poprawne skonstruowanie wniosku ułatwi zapewne to, że będzie go trzeba złożyć według urzędowego wzoru, który określi w rozporządzeniu minister finansów.

Wnioskodawca będzie też musiał złożyć oświadczenie pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania (co jest zagrożone karą pozbawienia wolności do lat trzech), że sprawa nie jest przedmiotem kontroli lub postępowania ani nie została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji lub postanowieniu (w takiej sytuacji nie wydaje się interpretacji). Złożenie fałszywego oświadczenia - niezależnie od odpowiedzialności karnej -spowoduje, że interpretacja nie wywoła skutków prawnych.

Wydanie interpretacji, podobnie jak obecnie, potrwa do trzech miesięcy. Termin ten będzie jednolity dla wszystkich interpretacji indywidualnych, także dotyczących spraw złożonych (obecnie do czterech miesięcy) oraz umów międzynarodowych (obecnie do sześciu miesięcy). Podobnie jak dotychczas, jeżeli właściwy organ nie zdąży wydać interpretacji w tym terminie, uznaje się, że stwierdził prawidłowość stanowiska wnioskodawcy w pełnym zakresie. Niepokojące wydaje się jednak odesłanie przez ustawodawcę do odpowiedniego stosowania instytucji zawiadomienia strony o przypadku niezałatwienia sprawy we właściwym terminie. Należy mieć nadzieję, że odesłanie to nie będzie odczytywane jako możliwość przedłużania postępowania ponad określone przepisami trzy miesiące.

Nowe interpretacje nie będą mieć już formy postanowienia i nie będzie można złożyć na nie zażalenia. Jednak będą nadal podlegać kontroli sądów. W razie otrzymania niekorzystnej interpretacji wnioskodawca będzie mógł złożyć skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Wcześniej powinien jednak w terminie 14 dni wezwać organ wydający interpretację do usunięcia naruszenia prawa.

Przepisy nie ustanawiają żadnych szczególnych wymogów dla pisma zawierającego wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Dlatego należy przyjąć, że wystarczające będzie wyraźne określenie interpretacji, z którą wnioskodawca się nie zgadza, wskazanie przepisów prawa, które taka interpretacja narusza, oraz zwięzłe uzasadnienie zarzutów. Dopiero po otrzymaniu odpowiedzi możliwe będzie wniesienie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego (w terminie 30 dni, za pośrednictwem organu podatkowego). Jeżeli organ nie odpowie na wezwanie, skargę należy złożyć w terminie 60 dni od dnia jego wniesienia.

Interpretacje wydane przed wejściem w życie nowych przepisów zaskarżane będą na starych zasadach, tj. w drodze zażalenia do organu wyższego stopnia. Ustawodawca nie wskazał natomiast jednoznacznie, które przepisy znajdą zastosowanie do uchylenia lub zmiany interpretacji wydanej na starych zasadach, lecz już po 30 czerwca 2007 r. (jeżeli wniosek złożono do tego dnia).

Co mają zrobić podatnicy, którzy w najbliższych tygodniach chcą zapytać o wykładnię przepisów?

Czy warto wykorzystać istniejącą jeszcze przez prawie dwa miesiące możliwość wystąpienia o interpretację na dotychczasowych warunkach, czy też korzystniej będzie wstrzymać się do czasu wejścia w życie zmian? Postaramy się pomóc w odpowiedzi na to pytanie.

Centralizacja wydawania interpretacji dotyczących większości podatków w rękach ministra finansów może wpłynąć pozytywnie na ich ujednolicenie. Obecnie te same przepisy w podobnych stanach faktycznych interpretowane są często odmiennie. Zarówno przez organy podatkowe mające siedzibę w innych regionach kraju, jak i nawet przez urzędy w tym samym mieście. Ujednolicenie praktyki zwiększające przewidywalność interpretacji jest zjawiskiem z pewnością pożądanym. Niemniej dla osób podlegających właściwości organu podatkowego prezentującego obecnie życzliwą podatnikom wykładnię konkretnych przepisów może to okazać się niekorzystne. W takiej sytuacji znane podatnikowi korzystne stanowisko prezentowane przez właściwy dla niego organ podatkowy może przemawiać za wystąpieniem o interpretację jeszcze przed przejęciem kompetencji do ich wydawania przez ministra finansów.

Nie będzie już przeszkód w składaniu wniosku o interpretację dotyczącą planowanych działań -wydana interpretacja w takim wypadku będzie chroniła nie tylko przed odsetkami i odpowiedzialnością karną skarbową, ale również spowoduje zwolnienie z zapłaty podatku. Niestety, uzyskanie interpretacji dotyczącej przeszłych zdarzeń nie zapewni już wstecznej ochrony przed zapłatą samego podatku za okres sprzed jej wydania. Aby w pełni zabezpieczyć się co do zdarzeń, które już miały miejsce, trzeba wystąpić o interpretację jeszcze pod rządami dotychczasowych przepisów. Skutki prawne takiej interpretacji zostaną zachowane po wejściu wżycie nowelizacji.

Nowe interpretacje będą wydawane w postępowaniu jednoinstancyjnym. Może to potencjalnie przyśpieszyć ostateczne załatwienie sprawy poprzez skrócenie czasu pomiędzy otrzymaniem niekorzystnej interpretacji a rozpoznaniem sprawy przez sąd. Ale wnioskodawcy pozbawieni zostaną prawa do powtórnej analizy sprawy przez organ wyższego stopnia. Obecnie może on zmienić wydaną interpretację, jeszcze zanim sprawa znajdzie się w sądzie, który uprawniony jest już tylko do jej uchylenia.