Samorządy muszą ciągle inwestować

Partner relacji: BGK

Bank Gospodarstwa Krajowego wśród swoich działań wpiera także realizację projektów przez samorządy. Jak pani ocenia sytuację inwestycyjną w samorządach?

Samorządy są bardzo dużym inwestorem i mimo że w ostatnich latach ich sytuacja finansowa uległa zmianie, szczególnie dotyczy to miast na prawach powiatu, to jednak projekty rozwojowe są realizowane. Inwestycje rosną od wielu lat i w zeszłym roku osiągnęły poziom rekordowy. Są to głównie inwestycje infrastrukturalne – drogi, transport publiczny, sieci wodno-kanalizacyjne. Natomiast przybywa też innych projektów – bardziej społecznych, związanych z oświatą, edukacją, kulturą, sportem i rekreacją. Kluczowym źródłem finansowania inwestycji przez samorządy są środki dotacyjne i preferencyjne. Miniony rekordowy rok wynikał m.in. z tego, że kończyła się poprzednia perspektywa unijna i nastąpiło jej rozliczenie, więc samorządy przyspieszały z projektami, żeby je zakończyć i rozliczyć. Warto zwrócić uwagę, że realizacja inwestycji została nieco zaburzona przez pandemię i wojnę w Ukrainie. Koszty wzrosły, trzeba było powtarzać niektóre przetargi. Nastąpiła więc kumulacja wydatków ze środków UE, ale też ze źródeł krajowych.

A jak będzie wyglądała przyszłość?

Zarówno samorządy, jak też banki, liczą na to, że zapowiadana przez Ministerstwo Finansów zmiana systemu finansowania tych jednostek z jednej strony wzmocni ich zdolność finansową, inwestycyjną, a z drugiej z punktu widzenia naszego, bankowego zwiększy ich zdolność kredytową. Większość inwestycji, które są realizowane, to są projekty z wykorzystaniem środków dotacyjnych i preferencyjnych. Mamy nową perspektywę UE, ruszył Krajowy Plan Odbudowy, ale zazwyczaj do środków o tym szczególnym charakterze potrzebny jest wkład własny. Pochodzi on albo z budżetu, z tzw. nadwyżki operacyjnej, a jeżeli jej nie ma, to z długu. Wspomniana nadwyżka finalnie jest źródłem spłaty tego długu. Czekamy więc na tę zmianę. Jednocześnie BGK stale wspiera samorządy. W zeszłym roku sfinansowaliśmy cały sektor, zarówno samorządy, jak też ich podmioty zależne, na kwotę ponad 6,6 mld zł. Jest to sporo i nadal planujemy towarzyszyć samorządom w realizacji inwestycji.

Jaka więc będzie państwa rola jako BGK, jeżeli chodzi o mechanizm finansowania inwestycji samorządowych? Czy ona się będzie zmieniać, ewoluować?

Poza finansowaniem w ramach naszej działalności bankowej, z naszych własnych środków, które będziemy kontynuować – czyli kredyty, pożyczki, organizacja i  nabywanie na portfel własny obligacji emitowanych przez samorządy czy strukturyzowane finansowanie projektów realizowanych przez spółki komunalne – uruchomiliśmy właśnie w ramach KPO instrument o charakterze preferencyjnym, którego celem jest wspieranie zielonej transformacji miast. Nabór rozpoczęliśmy na początku kwietnia, czekamy na wnioski. Intensywnie pracujemy z samorządami na poziomie roboczym po to, żeby trafiające do nas wnioski były jak najlepiej przygotowane, żeby jak najszybciej dystrybuować dostępne środki. Mimo że jest to instrument zwrotny, bo to pożyczka, a nie dotacja, jego warunki są bardzo korzystne. Obejmuje on m.in. długi , 20-letni okres finansowania. Jest to niezmiernie ważne przy finansowaniu kapitałochłonnych inwestycji samorządowych, dla których okres spłaty powinien być na tyle długi , aby obciążał budżet w sposób optymalny.

Jakie jest zainteresowanie tym instrumentem?

Widzimy bardzo duże zainteresowanie. Dostępne środki to 8,9 mld euro. Oprocentowanie dla samorządów wynosi 0 proc., a przy niektórych projektach dostępne jest nawet 5-proc. umorzenie tego finansowania. Instrument dopuszcza również refinansowanie projektów, które zostały już zakończone lub są w trakcie realizacji. Warunkiem jest, aby ich realizacja nie rozpoczęła się przed lutym 2020 r. Tak atrakcyjne warunki pożyczki powodują, że zainteresowanie instrumentem jest duże.

Jednocześnie jest on elementem szerszego procesu. Unia Europejska ma zwracać uwagę i przeznaczać środki na inne cele niż dotychczas, na takie obszary, jak zrównoważony rozwój, transformacja energetyczna, a także wspomniany przez panią rozwój społeczny. Na ile samorządy są do tego przygotowane?

Generalnie mówimy tu o celach ESG. W mojej ocenie dotychczasowe działania samorządów, choć może nie są tak określane, dotyczą inwestowania w zrównoważony rozwój, są zgodne z wymogami UE. To chociażby zrównoważony transport, zrównoważone budownictwo czy ochrona środowiska. Są to są więc inwestycje społeczne, nakierowane na dobrostan społeczeństwa, na podnoszenie jakości życie mieszkańców.