Nacjonalizacja po rosyjsku: oskarżyć, posadzić, zagrabić

W 2024 roku w Rosji znacjonalizowano co najmniej 67 firm, których łączne przychody przekroczyły 807,6 mld rubli (31,2 mld zł), a wartość aktywów ponad 544,7 mld rubli (21,3 mld zł). W 2023 r. łączna wartość majątku znacjonalizowanych przedsiębiorstw wyniosła około 483,5 mld rubli, w 2022 r. – 280,5 mld rubli, policzyli dziennikarze opozycyjnej gazety „The Moscow Times”. Do sporządzenia wykazu znacjonalizowanych spółek wykorzystali informacje ze stron internetowych sądów i Prokuratury Generalnej.

Czytaj więcej

Przemysł spożywczy

Rosja przejęła producenta najpopularniejszej wódki. Bo pomagał Ukrainie

Kreml zagrabił już ponad 180 prywatnych firm z zyskownych sektorów gospodarki. Tym razem „nacjona...

Przychody i wartość aktywów oszacowali na podstawie sprawozdań finansowych spółek dostępnych w rejestrze SPARK- Interfaks. Rejestr powstał, by można było ocenić wiarygodność rosyjskiego kontrahenta czy wykonawcy, a tym samym ryzyko współpracy. W Rosji co miesiąc znika z rynku około 35 tysięcy firm. Dostęp do rejestru kosztuje 25 tys. rubli (962 zł) miesięcznie. Trzeba wykupić dostęp co najmniej na kwartał.

Nacjonalizacja za zamkniętymi drzwiami, koryto coraz mniejsze

Z zebranych informacji wynika, że w 2024 r. Kreml przejmował najczęściej przedsiębiorstwa działające w branży spożywczej (19 spółek), obsłudze nieruchomości (12 spółek) i handlu (6 spółek). Najwięcej firm zarejestrowanych jest w obwodzie czelabińskim i sachalińskim (odpowiednio 18 i 8) oraz w Moskwie (13 firm). Najczęstszy oficjalnym powodem nacjonalizacji było naruszenie przepisów antykorupcyjnych (29 firm), nielegalna prywatyzacja w latach 90. (8 firm), pokrycie szkód (11 firm), a także udział w działalności ekstremistycznej (2 firmy) lub w stowarzyszenie ekstremistyczne (3 firmy). Co znamienne decyzje o nacjonalizacji co najmniej 64 proc. zawłaszczonych firm (43 firmy) urzędnicy Kremla podjęli za zamkniętymi drzwiami.

Pod pretekstem walki z korupcją w Rosji ma miejsce przeorientowanie rynku, mówi gazecie biznesmen Dmitrij Potapienko: „Nie nazwałbym tego nacjonalizacją, bo ostatecznie nic nie trafia do narodu, ale redystrybucją własności prywatnej w obrębie określonych grup (interesów -red). Proces ten (w Rosji -red) odbywał się zawsze, ale w ostatnich latach powoli wygasł. Teraz sytuacja się zaostrzyła, bo do koryta coraz trudniej się dopchać i ono samo staje się coraz mniejsze”.

Tylko za zgodą wodza

Zgadza się z nim politolog Ilia Graszczenkow: „Uważam, że obecnie nie ma (w Rosji -red) walki z korupcją. Po prostu pod tym pretekstem następuje przeorientowanie rynku w wielu obszarach. Wystarczy choćby najmniejsza wzmianka o tym, że firma nie ma pleców politycznych (na Kremlu-red) lub jeśli właścicieli można w jakiś sposób powiązać z Zachodem”.

„Cały proces podejmowania decyzji, którą firmę przejąć, często zależy od tego, kto dotrze do niej pierwszy. Przychodzisz do wodza, a wódz daje ci nieograniczone zasoby i zbierasz wszystko” – zauważa Potapienko.

Tak na przykład za zgodą Putina, ogromnych rosyjski majątek francuskiego Danone, najpierw został zajęty przez państwo („nacjonalizacja”) a potem za zgodą wodza, przeszedł w ręce Czeczenów z klanu Kadyrowa.

Czytaj więcej

Przemysł spożywczy

Czeczen właścicielem aktywów Danone w Rosji. Jest odznaczony „Orderem Kadyrowa”

Niespełna 32-letni Rusłan Alisułtanow stał się właścicielem dawnego majątku Danone w Rosji. To cz...

Biznesmeni to terroryści, łapówkarze i przeciwnicy Rosji

Rosyjscy dziennikarze ustalili, że 10 z 12 byłych właścicieli „znacjonalizowanych” przedsiębiorstw ma sprawy karne, w tym dotyczące ekstremizmu. Bezpieka i prokuratura oskarżyły m.in. ukraińskiego biznesmenowi Jewgienijowi Czerniakowi działającego od lat w Rosji, założyciela holdingu Global Spirits (produkującego wódkę pod znanymi markami m.in. Chortyca.

Rosyjskie służby postawiły Ukraińcowi zarzut sponsorowania terroryzmu. W 2024 roku rozpoczął się także proces „nacjonalizacji” czyli zagrabiania majątku ukraińskich przedsiębiorców na okupowanym obwodzie zaporoskim. Petrochemiczny koncern Azmol i producent maszyn rolniczych Berdyansk Harvesters przeszły już na własność rosyjską.