Tarcza antykryzysowa 4.0 – jakie zmiany czekają samorządy?

Kompleksowy zestaw przepisów dla jednostek samorządu terytorialnego w zakresie zwiększenia ich elastyczności wydatkowej na czas pandemii koronawirusa jest procedowany w Sejmie. Co owe przepisy zmienią i czy będą stanowić realną pomoc dla jednostek samorządu terytorialnego (JST)?

Korekta reguł budżetowych

Nowe regulacje dotyczące finansów samorządowych zaproponowane w projekcie ustawy o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych na zapewnienie płynności finansowej przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o zmianie niektórych innych ustaw (tzw. Tarcza 4.0) w większości należy ocenić pozytywnie. Przede wszystkim zawierają one dodatkowe rozwiązania – w stosunku do obowiązujących, a wprowadzonych w poprzednich wersjach „Tarczy antykryzysowej" – zmieniające w obecnym roku funkcjonowanie dwóch niezwykle istotnych dla kształtowania potencjału finansowego JST reguł budżetowych:

- zasadę równoważenia wydatków bieżących dochodami bieżącymi – art. 242 ustawy o finansach publicznych (u.f.p.) oraz

- zasadę obliczania indywidualnego wskaźnika zadłużenia – art. 243 u.f.p.

Powinny one w pewnym stopniu pozwolić na zwiększenie zadłużania się samorządów, których dochody doznały znacznego uszczerbku z powodu spowolnienia gospodarczego.

Czytaj także:

Tarcza 4.0: Propozycje łatania dziurawych budżetów samorządów

PRZYKŁAD

W odniesieniu do art. 242 u.p.f. (proponowany art. 15zoa) zdecydowano, iż możliwe będzie uchwalenie zmiany budżetu JST na 2020 r. w sytuacji, w której relacja planowanych wydatków bieżących do planowanych dochodów bieżących w 2020 r. zostanie przekroczona zarówno w zakresie kwoty planowanych wydatków bieżących ponoszonych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, jak i w zakresie planowanego ubytku dochodów (obliczanego w odniesieniu do dochodów planowanych w sprawozdaniu za pierwszy kwartał 2020 r.).

Ustawodawca zatem faktycznie dąży do wyłączenia spod omawianej zasady wydatków bieżących, które związane będą z realizacją zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19. Taki kierunek zmian należy ocenić aprobująco. Zastrzeżono jednak, iż chodzi o wydatki, które zostały sfinansowane dochodami majątkowymi lub przychodami z tytułu zaciągnięcia zobowiązań dłużnych przez jednostkę (np. kredyty, pożyczki – określonych w art. 217 ust. 2 pkt 1–4 i 7 u.p.f.). Wyłączenie zatem będzie uzależnione od sposobu finansowania takich wydatków.

Niejasne jest jednak postanowienie ust. 4 omawianego przepisu. Odnosi się on bowiem do drugiej części zasady z art. 242, tj. konieczności równoważenia wydatków bieżących dochodami bieżącymi także na etapie ich wykonania (nie tylko planowania). Proponowane brzmienie obecnie stanowi, iż „Na koniec roku budżetowego 2020 ocena spełnienia zasady określonej w art. 242 u.f.p. następuje z uwzględnieniem wykonanych wydatków bieżących ponoszonych w celu realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem COVID-19 oraz ubytku w wykonanych dochodach, będącego skutkiem wystąpienia COVID-19". W związku z tym nie do końca jasne jest, czy w ostateczności kwota wykonanych wydatków bieżących oraz ubytku w wykonanych dochodach jest wyłączona spod zasady z art. 242, czy nie. Posłużono się bowiem stwierdzeniem „z uwzględnieniem". Co prawda z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, iż celem regulacji jest „wyłączenie" kwot takich wydatków bieżących i ubytków w dochodach bieżących także na etapie badania wykonania budżetu. Przepis jednak na to wprost nie wskazuje.