Mołdawia udanie aspiruje do UE

Marek Magierowski z Berlina

Podczas berlińskiego forum UE–Mołdawia, organizowanego wspólnie przez polski Instytut Wschodni oraz Niemieckie Towarzystwo Polityki Zagranicznej (DGAP), najczęściej powtarzanym sformułowaniem było „success story".

W istocie spośród sześciu państw uczestniczących w projekcie Partnerstwa Wschodniego 3,5-milionowa Mołdawia w wielu obszarach poczyniła największe postępy. Może być pierwszym krajem, który podpisze z UE porozumienie w sprawie ruchu bezwizowego, choć dotąd wydawało się, że najbliżej tego celu są Ukraińcy. Zreformowała swoją administrację i sądownictwo. Oferuje dobre warunki przedsiębiorcom, nie tylko dzięki taniej sile roboczej, lecz także niskim podatkom.

W Mołdawii firmy płacą daninę w wysokości zaledwie 15 proc., zaś reinwestowane środki nie są opodatkowane w ogóle. Od grudnia trwają rokowania na temat utworzenia strefy wolnego handlu z Unią.

Zbliżenie do unijnych standardów

Mołdawia rozpoczęła swoją współpracę z Brukselą już w 1994, gdy podpisano Porozumienie o Partnerstwie i Współpracy z UE. Od trzech lat rząd w Kiszyniowie realizuje tzw. Action Plan, który ma jeszcze bardziej zbliżyć Mołdawię do unijnych standardów.

Jednym z głównym adwokatów wejścia Mołdawii do UE jest Rumunia dzieląca z nią nie tylko granicę, lecz także język. – Nasz kraj musiał się zmienić pod każdym względem – mówiła w trakcie jednego z paneli Luminita Teodora Odobescu, wiceminister spraw zagranicznych Rumunii. – Trzeba było przestawić na nowe tory wszystkie państwowe instytucje. To był bolesny proces, Mołdawia także go doświadczy, ale korzystanie z dobrodziejstw strefy wolnego handlu wynagradza wszystkie wysiłki.

Nie można jednak zapominać, że Mołdawia ma przed sobą bardzo długą drogę. Pozostaje najbiedniejszym krajem Starego Kontynentu, korupcja jest tutaj wszechobecna, a wielu Europejczykom kraj ten kojarzy się wyłącznie z handlarzami żywym towarem, dostarczającymi niewolnice do zachodnich domów publicznych. Ponadto Mołdawia jest rozrywana politycznym konfliktem między ugrupowaniami popierającymi integracją z UE a partią komunistyczną, która opowiada się za zbliżeniem z Rosją. – Jednym z naszych głównych zadań jest przekonanie całego społeczeństwa, że kurs na Unię jest dla Mołdawii najlepszą opcją – mówił w Berlinie wiceszef mołdawskiej dyplomacji Andrei Popov.

Stosunki z Kremlem są dla Kiszyniowa kluczowe. Z dwóch względów: nierozwiązanego problemu Naddniestrza, zbuntowanej prowincji leżącej między Mołdawią a Ukrainą oraz uzależnienia od importu gazu z Rosji.

Naddniestrze oderwało się od Mołdawii w 1992 roku, ale przez minione 20 lat żadna stolica na świecie nie uznała suwerenności prowincji. W referendum zwołanym w 2006 r. ideę ogłoszenia niepodległości, a następnie „dobrowolnego przyłączenia się do Federacji Rosyjskiej", poparło aż 97 proc. głosujących.

W Naddniestrzu stacjonują rosyjskie wojska, choć zgodnie z międzynarodową umową, podpisaną w 1998 roku w Stambule, już dawno powinny się stamtąd wycofać. Wiadomo jednak, jak ciężko pozbyć się rosyjskich sołdatów, gdy już gdzieś wejdą – ostatnio przekonali się o tym m.in. Gruzini.

Gazowy problem

Mołdawia sprowadza gaz z Rosji, płacąc dość wysoką cenę – 392 dol. za tysiąc metrów sześciennych. Głównym udziałowcem spółki Moldovagaz, kontrolującej miejscowe gazociągi, jest Gazprom.