Przez kryzys walutowy najczęściej rozumie się gwałtowny spadek wartości pieniądza na rynku walutowym. Przyczyną tych spadków może być presja rynkowa (z podobnym zjawiskiem mamy do czynienia obecnie) lub niezdolność władz do utrzymywania kursu zgodnie z ogłoszonym parytetem i konieczność znacznej nominalnej dewaluacji. Wśród ekspertów nie ma jednak jednomyślności co do rozmiarów spadku waluty, po przekroczeniu którego można mówić o wystąpieniu kryzysu walutowego.
Wyodrębnia się trzy rodzaje kryzysów walutowych. Do kryzysów pierwszej generacji zalicza się kryzysy z lat 70. i początku lat 80. Jako przyczyny ich powstawania wskazuje się błędną politykę makroekonomiczną, w szczególności brak właściwego połączenia polityki monetarnej i polityki fiskalnej. Ekspansywna polityka pieniężna i jednocześnie restrykcyjna polityka fiskalna prowadziły do zwiększania agregatowego popytu i powstawania wysokiego deficytu na rachunku obrotów bieżących. Utrata możliwości finansowania deficytu oraz masowy odpływ kapitału (i rezerw) wymuszały odejście od polityki stałego kursu walutowego i w rezultacie drastyczny spadek jego wartości. Tego rodzaju kryzysy najczęściej występowały w krajach Ameryki Południowej.
Przykładem kryzysu drugiej generacji były wstrząsy w państwach członkowskich przebywających w systemie ERM w latach 1992 – 1993. Wprowadzone ograniczenia dewizowe względem transakcji kapitałowych uniemożliwiały jednoczesne prowadzenie polityki stałego kursu walutowego i polityki pieniężnej ukierunkowanej na wewnętrzne potrzeby danej gospodarki. Wprowadzenie pełnej swobody kapitału czyniło kontynuowanie wspomnianej kombinacji rzeczą niemal niemożliwa. Dodatkowo zjednoczenie Niemiec przedłużyło okres ekspansji niemieckiej gospodarki, co spowodowało prowadzenie przez Niemcy restrykcyjnej polityki pieniężnej. Nie odpowiadała ona innym państwom, które albo wchodziły w fazę recesji, albo – jak Wielka Brytania – już w niej tkwiły. Okazało się, że równoczesne odwoływanie się do polityki stałego kursu walutowego, niezależnej polityki pieniężnej i swobody przepływu kapitału jest niemożliwe. Zaczęto więc spekulować przeciwko walutom krajów, których władze, albo nie wykazywały determinacji do obrony kursu albo po prostu nie były do niej zdolne. Tak definiowany kryzys dotknął m.in. Wielka Brytanię, Włochy, Hiszpanie, Irlandię, a także Finlandię, Szwecję oraz Norwegię.
Mianem kryzysów trzeciej generacji określa się wydarzenia, które miały miejsce w państwach Azji Południowo-Wschodniej w latach 1997 – 1998. Ich przyczyny zdecydowanie wykraczały poza czynniki makroekonomiczne. Punkt ciężkości leżał po stronie sektora finansowego, który nie był odpowiednio nadzorowany przez władze walutowe tych krajów. Problemem okazał się również słabo rozwinięty rynek kapitałowy, przez co mechanizm optymalnej alokacji zasobów nie funkcjonował dobrze (zwłaszcza na szczeblu mikroekonomicznym).
Oficjalna strona Europejskiego Banku Centralnego www.ecb.int
