Nasz drogi fiskus nie chce tanieć

Na koniec 2013 r. w całym resorcie finansów wraz z podległymi jednostki było 65 417 etatów – podało „Rz" Ministerstwo Finansów. To o 1 167 mniej niż na koniec 2010 r.

Odchudzona skarbówka

W samej centrali resortu finansów, na ul. Świętokrzyskiej w Warszawie, ubyło 219 etatów,  czyli prawie 10 proc. kadry. Ale jednocześnie na koniec 2010 r. powstały dwa nowe centra – edukacji zawodowej oraz przetwarzania danych (w Radomiu),  w których w sumie pracuje ok. 300 osób.

Najbardziej pod względem redukcji liczby urzędników odchudziły się urzędy i izby skarbowe. To największa część całego aparatu i stanowi pierwszą linię frontu na styku podatnika z fiskusem. Mamy w Polsce w sumie 16 izb skarbowych,  400 urzędów skarbowych i 20 urzędów skarbowych dla tzw. dużych podatników. W sumie  pracuje tu prawdziwa armia – 42,5 tys. osób. Ale to o 1014 etatów mniej niż w na koniec  2010 r.

Drugim bardzo licznym ramieniem fiskusa są izby (16 w kraju) i urzędy celne (46 jednostek). To ponad 15 177 osób (właściwie etatów), które zajmują się ściąganiem cła, akcyzy i w mniejszym stopniu - VAT-u. W porównaniu z 2010 r. celników mamy tylko o 72 mniej, ale w porównaniu z 2009 r. – o 272 mniej.

Stosunkowo mocno odchudzają się też urzędy kontroli skarbowej, bo liczba etatów w 16 UKS-ach spadła do 5252, czyli o 3 proc. w ciągu trzech lat. To najbardziej dotkliwa z punktu widzenia przedsiębiorców część aparatu skarbowego, bo właśnie te służby przeprowadzają najgroźniejsze kontrole.

Niższe zatrudnienie to przede wszystkim efekt koniecznych oszczędności w budżecie państwa. Ale co ciekawe, mimo wszystko wydatki na aparat skarbowy prawie co roku rosną. Przykładowo, w 2008 r. na utrzymanie (lokale, wynagrodzenia, podróże, itp.) izb i urzędów celnych, skarbowych i kontroli skarbowej, wyniosły 4,3 mld zł. W 2009 r. wzrosły o 4,5 proc., w kolejnych latach odpowiednio o 6,8, 2,3, 1,2 proc. aż do 5,02 mld zł w 2012 r. Dopiero w 2013 r. prawdopodobnie (ostatecznego wykonania budżetu jeszcze nie znamy) delikatnie spadły, do 4,9 mld zł. Ale plany na 2014 r. mówią o kolejnych wyższych wydatkach - w sumie wzrosną do 5,3 mld zł.

Najdroższe są te urzędy, które zatrudniają najwięcej osób. Z kolei najwięcej zarabiają urzędnicy kontroli skarbowej.  Między innymi dlatego, że co miesiąc przysługuje im specjalny dodatek skarbowy w wysokości 100-150 proc. miesięcznej płacy a także nagrody. – Warto tu stanowczo zaprzeczy, że wysokość tych nagród liczona jest jako procent wartości decyzji o należności podatkowej. Są one przyznawane na podstawie wyników w pracy, ale nie od wartości ustaleń kontrolnych, czy liczby kontroli – podkreśla Andrzej Bartyska, rzecznik UKS-u w Gdańsku.

Uczciwych ścigać najłatwiej

Mimo odchudzenia, fiskus wciąż jest groźny dla przedsiębiorców. Przy spadających dochodach podatkowych liczba wszczynanych kontroli nie jest być może większa, ale za to są one bardziej uciążliwe. – Najłatwiej prowadzić kontrole w działających sprawnie przedsiębiorstwach – zauważa Przemysław Pruszyński, ekspert ds. podatków w Konfederacji Lewiatan. - Nawet odnalezienie błędu polegającego na złym zakwalifikowaniu kilku złotych można uznać za kontrolę zakończoną pozytywnie. Tymczasem najtrudniej walczyć z przestępczością podatkową w szarej strefie, bo przy takiej działalności nie ma faktur, ksiąg, dokumentów itp.  - dodaje Pruszyński.

– Spadek wpływów podatkowych nie jest spowodowany jedynie trudną sytuacja ekonomiczną gospodarki - zauważa też Mariusz Korzeb, ekspert ds. podatkowych organizacji Pracodawcy RP. - Jednym z wielu problemów jest brak właściwych rozwiązań systemowych, polegających m.in. na ograniczeniu szarej strefy a to powinno być głównym celem Ministerstwa Finansów. Dlatego w najgorszej sytuacji są uczciwi przedsiębiorcy, bowiem fiskusowi najłatwiej jest od tej grupy pobierać podatki - dodaje.

Starania służb skarbowych przynoszą efekty finansowe. O ile np. w 2010 r. kontrole skarbowe wskazały na uszczuplenia podatkowe rzędu 2,1 mld zł, a w 2011 r. – na 2,5 mld zł, to już w 2012 r.  gwałtownie wzrosły – do 3,8 mld zł. Podobnie, jeśli nie lepiej, może być w 2013 r. UKS w Gdański osiągnął na przykład bardzo zbliżone wyniki. – Nie ma wzrostu, ponieważ sporo rozpoczętych w 2013 r. spraw zostanie zamkniętych w 2014 r. - mówi „Rz" rzecznik UKS Andrzej Bartyska.

Inną sprawą jest, że spora część pokontrolnych należności podatkowych do fiskusa nie trafia. Bo podatnik już nie ma z czego zapłacić lub bardzo skutecznie ukrywa majątek. W połowie 2013 r. zaległości podatkowe wynosiły astronomiczną kwotę 33,8 mld zł, z czego 18,6 mld przypadało na VAT. W samym 2013 r. powstało zaległości na prawie 8 mld zł, z czego ok. 5 mld zł w VAT.