Ryzykowne połączenie

Większość posiadaczy kart kredytowych używa ich głównie po to, by korzystać z darmowego kredytu. Aby pożyczyć w banku pieniądze bez płacenia odsetek, wystarczy przestrzegać kilku prostych reguł. Przede wszystkim karty należy używać wyłącznie do operacji bezgotówkowych, a więc płacenia w sklepach lub punktach usługowych. Drugi warunek to spłata całego zadłużenia w terminie wskazanym na wyciągu. Wtedy zaciągnięty kartą krótkoterminowy kredyt jest nieoprocentowany. Jeśli dodatkowo klient otrzymał kartę w promocji bez opłaty za wydanie, a z opłat za kolejny rok jest zwolniony dzięki intensywnemu używaniu plastiku, kredyt jest całkowicie darmowy, o ile nie użyjemy karty w bankomacie.

Czasami jesteśmy jednak zmuszeni do skorzystania z bankomatu, bo np. taksówkarz nie ma w samochodzie terminalu POS, a na rachunku karty debetowej nie mamy pieniędzy. Jakie są tego konsekwencje?

Przede wszystkim trzeba pamiętać, że za pobranie gotówki kartą kredytową płacimy prowizję nawet wtedy, gdy korzystamy z bankomatu należącego do banku wystawcy karty. Na przykład posługując się srebrną kartą kredytową BZ WBK zapłacimy 3 proc. podjętej kwoty, ale nie mniej niż 7 zł, niezależnie od tego, w jakiej sieci pracuje bankomat. Taka sama stawka obowiązuje w Citi Handlowym. Posiadacze kart PKO BP płacą 3 proc. podjętej sumy, nie mniej niż 5 zł. Żadna z tych instytucji nie zwalnia z opłaty ani nie stosuje preferencyjnych stawek, jeżeli korzysta się z maszyny należącej do wydawcy karty. Takie zróżnicowanie stawek jest rzadko spotykane. Do wyjątków należą Pekao SA, gdzie wypłata kartą kredytową z własnego bankomatu kosztuje o 0,5 pkt proc. mniej niż z obcego (3,5 proc. zamiast 4 proc.) i Polbank, gdzie różnica wynosi 1,5 pkt proc. (1,5 proc. zamiast 3 proc.).

Wkładając kartę do bankomatu trzeba też zapomnieć o kredycie bez odsetek. Dobrodziejstwa okresu bez oprocentowania (grace period) nie obejmują operacji gotówkowych. Za każdy dzień zadłużenia na rachunku karty spowodowanego wypłatą w bankomacie naliczane są odsetki i nie da się tego uniknąć.

Najmniej, bo 12 proc. w skali roku, pobiera BOŚ w planie taryfowym, w którym roczna opłata za korzystanie z karty jest podwyższona. 12,5 proc. rocznie płaci się w Nordea Banku. Inne instytucje naliczają co najmniej 15 proc. rocznie, najczęściej spotyka się stawki z przedziału 19 – 22 proc.

Jeżeli więc zdarzy się nam skorzystać z bankomatu, naturalnym odruchem powinna być chęć jak najszybszej spłaty zadłużenia, by zatrzymać naliczanie odsetek. O ile ze spłatą transakcji bezgotówkowych opłaca się poczekać aż do dnia wskazanego przez bank, to gotówkowe najlepiej rozliczać jak najszybciej. Problem polega na tym, że przedterminowa spłata takiej transakcji wcale nie jest łatwa.

Gdy karta na co dzień leży nieużywana w portfelu, a awaryjna wypłata gotówki jest jedyną operacją, jaka obciąża jej rachunek, wtedy kłopotu nie będzie. Wystarczy zwrócić bankowi pożyczoną sumę wraz z prowizją za skorzystanie z bankomatu i sprawa jest zamknięta. Ale taka sytuacja w praktyce zdarza się niezwykle rzadko.

Z reguły rachunek obciążają różne operacje: gotówkowe i bezgotówkowe, z bieżącego okresu rozliczeniowego i z poprzedniego. Żaden z pytanych przez „Rz” banków nie pozwala klientowi wybrać, w jakiej kolejności chce spłacać transakcje. Kolejność ta jest określona w regulaminie karty. Jednak banki nie dopracowały się wspólnego standardu i każdy we własnym zakresie ustala zasady. Co gorsza, część w praktyce stosuje rozwiązania, których nie sposób wyczytać w regulaminie.

Poprosiliśmy banki, by przeanalizowały przypadek racjonalnie zachowującego się klienta, który z zasady używa karty kredytowej tylko w sklepach, zawsze spłaca całe zadłużenie w terminie i nie ma wobec banku starych zobowiązań. Przyjęliśmy, że osoba ta w zamkniętym już okresie rozliczeniowym, od 26 maja do 25 czerwca, wydała kartą 2000 zł. Termin spłaty zadłużenia bank wyznaczył na 20 lipca. W bieżącym okresie, który rozpoczął się 26 czerwca, klient zdążył już wydać kartą (również bezgotówkowo) 1000 zł. 5 lipca zdarzyło mu się skorzystać z bankomatu; podjął kartą kredytową 500 zł. 10 lipca miał już wolne środki, które chciał przeznaczyć na spłatę transakcji bankomatowej, by zatrzymać naliczanie odsetek. Nie wie jednak, ile musi minimalnie wpłacić, by osiągnąć ten efekt.

Odpowiedzi nadesłane przez banki mocno się różnią, jednak wszystkie mają element wspólny – wpłaty na rachunek karty będą w pierwszej kolejności przeznaczone na spłatę zadłużenia z już zamkniętego okresu rozliczeniowego. Co ciekawe, nie sposób się tego dowiedzieć z większości regulaminów kart kredytowych, bo są one napisane w sposób zadziwiająco niechlujny.

Natomiast kolejność spłaty operacji wykonanych w bieżącym okresie rozliczeniowym jest już zróżnicowana. O ile zasadą jest, że w pierwszej kolejności pokrywane są opłaty, prowizje i odsetki, to transakcje przeprowadzone kartą traktowane są różnie.