Domy aukcyjne i antykwariaty, oferta dzieł sztuki latem 2013

Sensacyjnie zapowiada się sprzedaż „Bitwy pod Grunwaldem", którą wczoraj w Warszawie wystawił  Rempex (www.rempex.com.pl). To dzieło legendarnej, skandalizującej grupy artystycznej Whielki Krasnal. Obraz ma podtytuł „Statek głupców". Nawiązuje do dzieła Jana Matejki. Satyrycznie przedstawia i interpretuje nasze życie publiczne.

Obraz został namalowany z wielką precyzją. Można na nim rozpoznać dzisiejszych bohaterów masowej wyobraźni, np. Dodę, o. Tadeusza Rydzyka, Mariusza Pudzianowskiego, Ferdynanda Kiepskiego, Ryszarda Kalisza, Andrzeja Wajdę. Powstawał trzy lata. Ma format 4,3 na 9,9 metra. Kosztuje 200 tys. zł.

Choć wolny rynek sztuki istnieje ćwierć wieku, nikt nie przeprowadził badań, jakich malarzy (jakie dzieła) najlepiej znamy? Uważam, że Jan Matejko byłby bezkonkurencyjnym zwycięzcą. Dla kolejnych pokoleń Polaków jego nazwisko jest synonimem sztuki. Nie wierzę w pierwsze miejsce Sasnala albo Nikifora.

Klasyk współczesnego malarstwa Wojciech Fangor ogłosił niedawno rodzaj manifestu. Zaproponował, aby na oryginalnym obrazie Matejki „Bitwa pod Grunwaldem", który jest wystawiany w Muzeum Narodowym w Warszawie, powiesić reklamy różnych towarów. Jak mówi Wojciech Fangor, skoro ludzie masowo oglądają ten jeden obraz, niech przy okazji zobaczą coś naprawdę istotnego! Artysta zwraca w ten sposób uwagę na fakt niedostatecznego zainteresowania sztuką.

Nie ma też badań, jakie obrazy kupujemy najchętniej. Najpiękniejszy obraz Matejki sprzedany po 1989 r. to bezapelacyjnie „Portret córki Heleny z krogulcem". Został wystawiony w 1999 r. na aukcji niedostępnej dla ogółu miłośników sztuki. Po zakupie trafił jako depozyt do Muzeum Narodowego w Warszawie z podpisem, że jest własnością towarzystwa ubezpieczeniowego Warta.

Przypominam to arcydzieło, bo to dobry punkt wyjścia do dyskusji nad wartością inwestycyjną polskiej sztuki. Warta kupiła obraz za 1,25 mln zł.  Według minisondy przeprowadzonej wśród antykwariuszy, na dzisiejszym trudnym rynku obraz osiągnąłby cenę ok. 2 mln zł. Czy była to inwestycja najlepsza z możliwych w 1999 r.?

Wyczółkowski nikogo nie zachwycił

Jak wygląda nasz rynek sztuki? Jest nieprzewidywalny. Od lat antykwariusze narzekają na zbyt niską podaż zwłaszcza obiektów wybitnych i nieznanych wcześniej na rynku. Faktycznie, w handlu krążą często te same obiekty oferowane kolejno przez różne firmy, nierzadko z absurdalnie wysokimi cenami. W tej sytuacji zdumiewa fakt, że obiekty o wybitnej wartości i znanej proweniencji, które po raz pierwszy pojawiają się na rynku, nie budzą zainteresowania.

Z obrazów, jakie spadają z licytacji, można by stworzyć muzealną kolekcję. Pod koniec czerwca krakowska Desa (www.desa.art.pl) wystawiła nieznany wcześniej, doskonały obraz Leona Wyczółkowskiego. To portret Jadwigi Mikołajczykówny, bohaterki „Wesela" Stanisława Wyspiańskiego, obraz o wybitnej urodzie, optymistyczny, taki do oglądania na co dzień w domu. Jednak spadł z licytacji, choć cena nie była wygórowana jak na dzieło tej klasy (240 tys. zł). Podobne przykłady można mnożyć.

Nieprzewidywalne są także wybory dokonywane przez kolekcjonerów czy inwestorów. Na tej samej aukcji krakowskiej Desy ktoś za 40 tys. zł kupił dość banalny, realistyczny, czyli „wylizany", pastelowy portret anonimowej kobiety autorstwa Witkacego. Z kolei w Rempeksie z licytacji spadł efektowny „dziki" portret legendarnej modelki Witkacego – Neny Stachurskiej, jak najbardziej w duchu tego artysty. Obraz oferowany przez Rempex był wystawiany i opisany w monografii  artysty.

Nauka w antykwariacie

Jak zawsze wygrają kolekcjonerzy i inwestorzy osobiście odwiedzający galerie czy antykwariaty, dla relaksu lub po to, żeby potargować się i kupić cenne rzeczy, które spadły z licytacji. Teraz, gdy oprocentowanie depozytów bankowych zmalało do bardzo niskiego poziomu, jest dobry moment na zainteresowanie się rynkiem sztuki lub antyków.

Specjalnie pojechałem do Krakowa. Chciałem zobaczyć arcydzieło „Leda z łabędziem" namalowane w 1810 r. przez Jana Wincentego Kopffa, sprzedane za 250 tys. zł na czerwcowej aukcji Antykwariatu Nautilus (www.artlist.pl). O odkryciu tym pisaliśmy 6 czerwca. Muzealnicy mówili wtedy, że obraz powinien wzbogacić zbiory Łazienek Królewskich. Jednak nasze muzea nie mają za co kupować. To ekstraszansa dla kolekcjonerów. „Leda" trafiła do prywatnego kolekcjonera za cenę wywoławczą.