Dobry prognostyk na przyszłość

Mijający rok z całą pewnością nie należał do nudnych. Nasze polskie podwórko zdominowały wydarzenia związane z zapowiedzią zmiany w projekcie nowelizacji ustawy o OFE, pożegnanie programu „Rodzina na swoim", czy ostatecznie referendum w sprawie odwołania przed końcem kadencji prezydent stolicy Hanny Gronkiewicz-Waltz. Polska gospodarka, pomimo oznak ożywienia, wyraźnie wyhamowała. Jednak mimo mało optymistycznych prognoz na 2014 rok nic nie zapowiada, aby w nadchodzących miesiącach popadła w poważną recesję. Potwierdzają to kolejne dane makroekonomiczne.

W ostatnich dwunastu miesiącach sporo działo się także na świecie. Upadły firmy, które wydawały się niemal niezatapialne, nad strefą euro unosiło się widmo recesji, pomoc dla Cypru i Grecji, zmieniały się rządy, giełdy pikowały, a później odrabiały straty.

Kondycja przemysłu

W tym gąszczu dynamicznie występujących po sobie wydarzeń założone strategie próbują realizować globalne, jak również i regionalne podmioty działające w szeroko pojętym sektorze przemysłowym. Dane finansowe zabrane na potrzeby Listy 2000 „Rzeczpospolitej" jasno pokazują, że polskie firmy przemysłowe zdały egzamin ze zdolności adaptacyjnych w trudnym czasie dla światowej gospodarki. Te największe i najcenniejsze postawiły nie tylko na utrzymanie status quo, ale za swój strategiczny cel wybrały rozwój i zwiększenie udziału w rynku. Stwierdzenie to znajduje swoje potwierdzenie nie tylko w danych makroekonomicznych, lecz przede wszystkim w tegorocznym rankingu. Zestawione podmioty tylko na przełomie dwóch ostatnich lat obrachunkowych w średnim ujęciu zwiększyły swój przychód, wykazując się jednocześnie spadkiem zysku.

Wydaje się, że polscy przedsiębiorcy wyciągnęli lekcję z ostatnich lat kryzysu gospodarczego. Rozumiejąc, że kontakt z klientem trzeba utrzymywać zawsze, zwłaszcza w kryzysie. W odróżnieniu od lat ubiegłych nie cięto ślepo kosztów, ale je racjonalizowano. Nie rezygnując przy tym z powiększenia wydatków tam, gdzie wydawało się to słuszne, szczególnie na marketing i reklamę. Taka polityka zdała egzamin. Jak pokazują badania z końca września br., wywiadowni gospodarczej Bisnode D&B Polska ponad 70 proc. firm z zatrudnieniem powyżej 250 pracowników znajduje się w bardzo dobrej i dobrej kondycji finansowej. Stało się to możliwe dzięki silniejszemu popytowi wewnętrznemu oraz rosnącemu eksportowi. Dodatkowo na ocenę kondycji finansowej bezpośredni wpływ miały takie wskaźniki, jak płynność, wysokość zadłużenia i rentowność. Wzięta również została pod uwagę zdolność finansowa podmiotu, poziom zarejestrowanych, przeterminowanych płatności, wnioski o upadłość lub postępowanie naprawcze z sądów gospodarczych, ogłoszenie upadłości, rozpoczęcie procesu likwidacji czy wreszcie negatywne sygnały prasowe. Ocena kondycji finansowej firmy odbywała się na podstawie danych finansowych nie starszych niż dwa lata.

Plany na przyszłość

Doskonała kondycja finansowa polskich firm dobrze wróży na przyszłość. Mimo że te największe podmioty stanowią poniżej 1 proc. ogólnej liczby firm w Polsce, to tworzą jedną trzecią PKB wytwarzanego przez sektor przedsiębiorstw i prawie jedną czwartą całego PKB Polski. W dużych firmach pracuje ponad 40 proc. osób zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw, a ich inwestycje to przeszło 50 proc. wartości inwestycji realizowanych przez wszystkie firmy. Wszystko wskazuje na to, że w kolejnych latach te największe podmioty będą starały się wykorzystać poprawę koniunktury do wzrostu udziału w rynku, zwiększając przychód kosztem zysku.

Strategia rozwoju rodzimych spółek wpisuje się w plan Komisji Europejskiej dotyczący reindustrializacji unijnego przemysłu. Ten zakłada zwiększenie udziału przemysłu w europejskim PKB z 16 proc. do 20 proc. w 2020 roku. Co ważne, w zestawieniu KE Polskę zakwalifikowała do najniższej, trzeciej grupy państw – choć określanych mianem perspektywicznych w rozwoju, to ciągle doganiających te bardziej uprzemysłowione kraje Europy.

W tej grupie znalazły się także: Bułgaria, Czechy, Węgry, Litwa, Łotwa, Rumunia i Słowacja. Na przeciwległym biegunie zestawienia znalazły się: Niemcy, Francja, Austria, Belgia, Dania, Finlandia, Holandia, Szwecja, Wielka Brytania oraz Irlandia. Jednocześnie Komisja Europejska podała, że choć udział przemysłu w polskim PKB jest powyżej unijnej średniej i w chwili obecnej oscyluje w granicach 18 proc., to on sam wymaga wielu zmian na poziomie infrastrukturalnym. Podkreślono brak inwestycji w polskim przemyśle w nowe technologie i innowacje.

Szansa w innowacjach, badaniach i rozwoju

W dalszym ciągu największym wyzwaniem dla polskiego przemysłu jest przejście do gospodarki opartej na wiedzy i badaniach, która w przyszłości zapewniałaby bardziej przewidywalny, stabilny i zrównoważony wzrost. Problem jest niebagatelny, bowiem jak wynika z raportu przygotowanego przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN polskie firmy wydały w 2011 roku nieco ponad 2 mld zł na badania i rozwój. Dodatkowo opracowanie Głównego Urzędu Statystycznego pokazuje, że w latach 2009–2011 tylko ok. 17 proc. firm przemysłowych i 12 proc. przedsiębiorstw usługowych prowadziło działalność innowacyjną, czyli pracowało nad co najmniej jedną innowacją produktową lub procesową, nawet jeśli prace te nie zostały uwieńczone sukcesem. Najbardziej aktywne są duże przedsiębiorstwa. Niemal 60 proc. zakładów przemysłowych i 46 proc. usługowych zatrudniających ponad 250 osób zostało sklasyfikowanych jako innowacyjne.

Według raportu GUS najbardziej innowacyjne branże przemysłowe to farmaceutyka, produkcja koksu i rafinacji ropy naftowej oraz wydobywanie węgla. Przedsiębiorstwa usługowe pracują nad innowacjami przede wszystkim w branży ubezpieczeniowej, finansowej i telekomunikacyjnej.

Wielką szansą dla rozwoju innowacyjności przedsiębiorstw w Polsce jest unijny program „Horyzont 2020". Ściśle ukierunkowany na badania i innowacyjność nie tylko w przemyśle, lecz także w całą gospodarkę. Zastępuje ramowy program w sferze badań i rozwoju. Stanowi szansę nie tylko dla polskich jednostek badawczych i naukowych, lecz także dla samych przedsiębiorców i całej polityki naukowej i innowacyjnej w naszym kraju. „Horyzont 2020" stanowi kolejną próbę odzyskania przez Unię Europejską pozycji światowego lidera w zakresie badań podstawowych i stosowanych, także lidera nowych technologii i innowacyjności. W nim samym zwraca się szczególnie mocno uwagę na powiązanie nauki z gospodarką i odwrotnie. Program ma szczególne i ogromne znaczenie dla polskiego przemysłu. Stanowi niepowtarzalną szansę dla polskich podmiotów w dziedzinie finansowania inwestycji w innowacje, którą te muszą dobrze wykorzystać.

Dane finansowe firm przemysłowych z Listy 2000 „Rzeczpospolitej" pokazują, że Polska ma spory potencjał. Jako kraj zaliczani jesteśmy do największych państw Unii Europejskiej, z ogromnym rynkiem wewnętrznym. Nasza obecność w Unii postrzegana jest jako element ograniczający ryzyko polityczne, społeczne i gospodarcze. Pomimo niesprzyjającej sytuacji na światowych rynkach Polska wciąż znajduje się w czołówce państw Europy pod względem wzrostu PKB.