Kolej przyspiesza na paliwie z UE

Miniona unijna perspektywa finansowa przyniosła polskiej kolei poprawę w ruchu pasażerskim. Ta obecna, na lata 2014–2020, ma polepszyć funkcjonowanie ruchu pociągów towarowych. O tym, co udało się osiągnąć do tej pory i jakie wyzwania stoją przed branżą kolejową w najbliższych latach, dyskutowano we wtorek podczas debaty na Europejskim Kongresie Gospodarczym w Katowicach.

Duże wsparcie z Unii

Jednym z kluczowych problemów jest jak najlepsze wykorzystanie dostępnych funduszy unijnych. W latach 2007–2013 polska kolej miała do dyspozycji blisko 18,5 mld zł. – Do tej pory udało się zakontraktować prawie 100 procent tej kwoty. Z tego 8 mld zł zostało już wypłacone – wyliczał Maciej Gładyga, wicedyrektor Departamentu Transportu Kolejowego w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju.

Priorytetem były inwestycje w transporcie pasażerskim. To modernizacje oraz rewitalizacje linii kolejowych, zwłaszcza tych z największą frekwencją podróżnych, jak również zakupy nowego taboru, zwłaszcza dla ruchu pociągów ekspresowych. Ale duże kwoty inwestowano także w obsługę podróżnych – budowę nowych dworców, modernizację peronów. Według Andrzeja Wojciechowskiego, wiceprezesa zarządzającej infrastrukturą spółki Polskie Linie Kolejowe (PLK), te działania często były kontynuacją planów przygotowanych jeszcze dekadę temu. – Perspektywa 2007–2013 pozwoliła kolei przystąpić do walki o pasażera – zaznaczył Wojciechowski.

Podróżni jadą szybciej

Największą poprawę osiągnięto na szlakach, po których kursuje ekspres Pendolino. Z Warszawy do Krakowa jedzie się teraz 2 godziny i 28 minut, a do Katowic w 2 godziny i 34 minuty. Podróż ze stolicy do Wrocławia trwa 3 godziny i 42 minuty, zamiast dotychczasowych ponad 5 godzin. Podróż do Gdańska skróciła się do 2 godzin i 58 minut – o ponad godzinę.

Ale szybciej można już podróżować także na mniej strategicznych trasach, jak np. na linii z Gdańska do Poznania. Czas przejazdu zmalał na tym odcinku o 20 min i wynosi teraz 2 godziny i 59 minut. Z kolei na przełomie lat 2015 i 2016, po udostępnieniu kolejnego odcinka z dopuszczalną prędkością 200 km/h, czas jazdy do Katowic i Krakowa skróci się o kolejnych kilkanaście minut.

W tym roku program modernizacji linii kolejowych obejmuje przeszło 800 km torów. Pozwoli to na przyspieszenie ruchu pociągów na kolejnych kilkunastu odcinkach, w tym na kluczowych trasach pomiędzy dużymi aglomeracjami. PKP PLK wydadzą na inwestycje ponad 8 mld zł. To o blisko 1 mld zł więcej niż wydały na odnawianie sieci w roku ubiegłym. Nie można jednak ryzykować: – Tempo prac na niektórych inwestycjach już się opóźniło, zdarzyły się wypowiedzenia umów – przypomina Wojciechowski.

Tymczasem według Krzysztofa Niemca, wiceprezesa Track Tec, firmom wykonawczym najbardziej potrzebna jest stabilność: – Obecny sezon budowlany się opóźnia, a to jest rok największego spiętrzenia prac. Okazuje się więc, że w tak newralgicznym czasie już straciliśmy półtora miesiąca – stwierdził Niemiec.

Towarowe się wloką

O ile w ruchu pasażerskim widać poprawę, o tyle stan przewozów towarowych jest opłakany. – Jesteśmy na historycznym dnie. Pociągi towarowe jeżdżą bardzo wolno, średnia prędkość to 20 kilometrów na godzinę, podczas gdy w UE to 50 km/h, a w Niemczech 60 km/h. W rezultacie nasze pociągi nie są w stanie konkurować z transportem samochodowym – mówił Wojciech Derda, członek zarządu PKP Cargo. Taka wolna jazda powoduje wzrost kosztów. Trzeba bowiem podstawiać więcej pociągów, angażować więcej ludzi do ich obsługi. – Inwestujemy w nowy tabor, przeprowadziliśmy restrukturyzację, ale transport kolejowy pozostaje w głębokim dołku – podkreślił.

Poprawę sytuacji mają przynieść inwestycje w modernizację torów na głównych szlakach towarowych. Chodzi nie tylko o przyspieszenie pociągów, ale także zwiększenie przepustowości linii, co jest dużym problemem zwłaszcza na Śląsku. Zdaniem prof. Wojciecha Paprockiego z Katedry Transportu SGH konieczne jest także usprawnienie zarządzania i dobranie właściwych priorytetów. Paprocki przypomniał, że dawniej pociągów ze Śląska wyjeżdżało więcej i nie powodowało to takich problemów. – W najbliższej perspektywie musimy zrobić wszystko, by przekonać społeczeństwo, że polska gospodarka ze sprawną koleją będzie rosła szybciej niż bez niej – powiedział Paprocki.

Pieniądze do wzięcia

Będzie to możliwe, o ile uda się wykorzystać wszystkie dostępne sposoby finansowania nowych inwestycji. Z wykorzystaniem funduszy w ramach instrumentu „Łącząc Europę" (Connecting Europe Facility – CEF) zaplanowano modernizację linii kolejowych o łącznej długości 570 km. Prace mają objąć m.in. wymianę torów, urządzeń sterowania ruchem, a także budowę nowych wiaduktów i mostów. Efektem będzie wzrost prędkości pociągów oraz unowocześnienie peronów.

Dzięki unijnemu dofinansowaniu możliwe będzie dokończenie ostatnich etapów modernizacji linii z Warszawy do Białegostoku oraz z Wrocławia do Poznania. Modernizacja obejmie również trasę Warszawa – Poznań i Poznań – Szczecin. Przygotowywana jest również modernizacja dwóch tras obsługujących połączenia aglomeracyjne w Warszawie: Warszawa Włochy – Grodzisk Mazowiecki oraz dwóch linii obwodowych biegnących ze stacji Warszawa Gołąbki i z Warszawy Zachodniej do Warszawy Gdańskiej.