– Około 78 000 znajdujących się w rejestrze zabytków to olbrzymi potencjał inwestycyjny i jednocześnie ważny składnik naszej tożsamości. Chroniąc i odnawiając zabytki, tworzymy szanse dla małych i dużych miejscowości – uważa dr Michał Laszczkowski, pełniący obowiązki dyrektora Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków.
Polacy są zgodni w kwestii ochrony zabytków. Zdecydowana większość uważa, że to ważne dla całej Polski (85 proc.) oraz dla ich miejsca zamieszkania (81 proc.). Niewiele mniej, bo 78 proc., uznaje ochronę zabytków za ważną dla nich osobiście.
Z badania wynika, że Polacy mają największą styczność z zabytkami w czasie nauki szkolnej
- Polacy, mimo deklaratywnego wspierania ochrony zabytków, wiedzą o nich niewiele. W skali kraju co trzeci respondent ocenia swoją wiedzę o zabytkach ogólnie pozytywnie, ale tylko mniej niż 3 proc. deklaruje, że wie o zabytkach bardzo dużo. Taki stan rzeczy to problem, ale i szansa dla instytucji, która może na nowo zbudować świadomość związaną z zabytkami – dodaje Anna Karczmarczuk, prezes IPSOS Polska.
Z badania wynika, że Polacy mają największą styczność z zabytkami w czasie nauki szkolnej (wycieczki szkolne, zwiedzanie zabytków, lekcje muzealne). Najwyższy odsetek deklarujących zwiedzanie zabytku w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy jest wśród osób w wieku 15 - 19 lat (38 proc), czyli uczniów. Później nie jest już tak dobrze. Średnia dla wszystkich grup to 20 proc, co oznacza, że po zakończeniu edukacji zwiedzamy zdecydowanie rzadziej.
Zdaniem autorów badania pandemia osłabiła uczestnictwo w kulturze, w tym zwiedzanie obiektów zabytkowych. Mimo to jest to druga najchętniej podejmowana aktywność kulturalna, po uczestnictwie w koncertach. Z badania wynika też, że w minionym roku ponad połowa badanych nie podjęła żadnej aktywności kulturalnej, mimo zadeklarowanego zainteresowania zabytkami.
Odnowione zabytki mogą też pełnić różne funkcje kulturalne, ale też jako obiekty rozrywkowe i handlowe. Respondenci zauważają i doceniają dobre przykłady rewitalizacji obiektów przemysłowych, które obecnie stały się bazą handlową, rozrywkową i gastronomiczną.
Jak pokazują badania, zabytki pełnią istotną rolę w tworzeniu więzi, budując poczucie przynależności.
Największa liczba zabytków nieruchomych znajduje się w województwach: dolnośląskim (8 889 zabytków stanowiących 11 proc. całego zasobu kraju), wielkopolskim (7 879 zabytków – 10 proc. zasobu), mazowieckim (7 874 zabytków – 10 proc.).
Główną częścią projektu i podstawą raportu było badanie jakościowe w formie zogniskowanych wywiadów grupowych w Poznaniu, Skarżysku-Kamiennej, Warszawie i Wrocławiu. Projekt został uzupełniony o analizę raportów zastanych (desk research) oraz o badanie ilościowe (CAPI, N=1008, reprezentatywna próba ogólnopolska próba).
Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków to nowa instytucja kultury, która powstała w tym roku. Zajmuje się upowszechnianiem wysokiego standardu prac prowadzonych przy zabytkach, popularyzacją dobrych praktyk oraz edukowaniem w zakresie historii konserwacji. NIKZ organizuje warsztaty i szkolenia podnoszące kwalifikacje osób pracujących przy obiektach zabytkowych oraz prowadzi projekty, badania, inwentaryzacje i prace remontowo-budowlane. Instytucja ta pracuje m.in. nad stworzeniem portalu i aplikacji mobilnej do odkrywania ciekawostek związanych z zabytkami.
