Obie instytucje wsparły prace sumą 100 mln zł w ramach dwóch konkursów na projekty badawczo-rozwojowe w ramach Wspólnego Przedsięwzięcia BRIK – Badania i Rozwój w Infrastrukturze Kolejowej. Współpraca potrwa do 2033 roku. – Wykorzystujemy wszystkie możliwości, aby kolej była jeszcze bardziej bezpieczna, przyjazna środowisku i efektywna. Dlatego szukamy i wdrażamy innowacyjne rozwiązania w obszarze bezpieczeństwa, utrzymania i eksploatacji linii kolejowych oraz ekologii. Ważnym obszarem unowocześniania kolei jest stała współpraca PKP Polskich Linii Kolejowych SA z Narodowym Centrum Badań i Rozwoju – tłumaczy prezes zarządu PKP Polskich Linii Kolejowych Ireneusz Merchel.
Dla świata nauki i przemysłu kolej to ważny partner. – Kolejnictwo to strategiczny obszar funkcjonowania państwa i znajduje to odzwierciedlenie w ofercie programowej NCBR – wyjaśnia dyrektor Narodowego Centrum Badań i Rozwoju dr inż. Wojciech Kamieniecki.
Zapewnił przy tym, że innowacje m.in. z zakresu zarządzania i utrzymania infrastruktury kolejowej, monitorowania jej oddziaływania na środowisko i bezpieczeństwa przyczynią się do zwiększenia efektywności kolei, usprawnienia procesów utrzymania i modernizacji. Skorzysta na tym każdy pasażer. – Realizacja konkursów BRIK zapewni też dodatkową stymulację dla rozwoju innowacji, a także działalności sektora nauki oraz przemysłu kolejowego – uważa dyrektor NCBR.
Konkurs BRIK I został ogłoszony w ramach Programu Operacyjnego Inteligentny Rozwój. Finansowanie konkursu BRIK II pochodzi ze środków krajowych.
Ochrona infrastruktury
Wśród dziesięciu już realizowanych projektów BRIK I są m.in.: opracowanie oraz wdrożenie systemu pomiaru temperatury szyn kolejowych, opracowanie systemu zarządzania oświetleniem, rozwiązania umożliwiające zastosowanie paneli fotowoltaicznych na ekranach akustycznych.
Na kolejowym poligonie w Żmigrodzie odbyły się testy antykradzieżowego systemu sieci trakcyjnej. Celem jest ochrona zelektryfikowanych linii kolejowych i ograniczenie zmian w ruchu pociągów oraz strat materialnych. Nowoczesne urządzenie z systemem czujników powinno szybko sygnalizować przygotowania do ingerencji lub uszkodzenie sieci trakcyjnej.
Zestawy czujników umieszczono na słupach trakcyjnych. Ich zadaniem jest rozpoznanie działań osób nieuprawnionych przy sieci trakcyjnej i przekazanie informacji do pracowników kolei. System bazuje na analizie różnych sygnałów m.in. zaniku napięcia, drgań przewodów i naciągu sieci trakcyjnej. Dodatkowo monitoring z czujnikiem ruchu wykrywa pojazdy i osoby w pobliżu linii w dzień i w nocy. Zasilanie systemu zapewniają panele fotowoltaiczne. Zakończenie testów systemu zaplanowano w III kwartale 2022 roku. Po analizie rezultatów prac badawczo-rozwojowych będą podejmowane decyzje dotyczące wdrożenia rozwiązania na sieci kolejowej.
To niejedyne prace w ramach BRIK, zmierzające do usprawnienia procesu diagnostyki stanu technicznego infrastruktury. Planowane jest opracowanie urządzenia, które umożliwi badania defektoskopowe szyn, tzn. wykrywające wady, podczas jazdy z prędkością 60–120 km/h. Do kompleksowego badania stanu szyn w jednym z projektów planowane jest również wykorzystanie badań radiologicznych.
Na styku działalności utrzymaniowej oraz inwestycyjnej znajduje się wykorzystanie danych uzyskanych z pomiarów wykonanych za pomocą skanera. Planowane jest także opracowanie innowacyjnego systemu monitorowania stanu infrastruktury kolejowej za pomocą dronów.
Bezpieczeństwo na torach
Wśród 10 już realizowanych innowacyjnych projektów BRIK I, które zakończone zostaną do 2023 roku, są m.in.: opracowanie oraz wdrożenie systemu pomiaru temperatury szyn kolejowych, opracowanie rozwiązania umożliwiającego zastosowanie paneli fotowoltaicznych na ekranach akustycznych. Naukowcy przygotowują system zarządzania oświetleniem. Instalacja testowa znajduje się na terenie Zakładu Linii Kolejowych w Gdyni.
Wśród tematów związanych z podnoszeniem bezpieczeństwa na kolei w ramach BRIK II planowane jest opracowanie innowacyjnego systemu ostrzegania, który z wyprzedzeniem będzie informował pracujących na torach o nadjeżdżającym pociągu i konieczności opuszczenia szlaku.
Przewidywane jest także opracowanie systemu wsparcia dyspozytora w podejmowaniu decyzji w sytuacji kryzysowej o zmianie tras niektórych składów. Opracowana i przetestowana zostanie również metoda pozyskania informacji o środowisku naturalnym w sąsiedztwie linii kolejowych i ich wykorzystania w celu rozwoju bezpieczeństwa ruchu pociągów.
Zielona energia w magazynach
PKP Polskie Linie Kolejowe od kilku lat poprawiają efektywność energetyczną, m.in. na stacjach, peronach i przejazdach montowane jest energooszczędne oświetlenie LED.
W ramach przedsięwzięcia „BRIK – Badania i Rozwój w Infrastrukturze Kolejowej” realizowany jest projekt wykorzystujący innowacyjną metodologię zabudowy paneli fotowoltaicznych na ekranach akustycznych wzdłuż linii kolejowych. Spółka przewiduje także rozpoczęcie prac koncepcyjnych związanych z wykorzystaniem w swojej działalności paneli wiatrowych.
PKP Polskie Linie Kolejowe rozpoczęły montaż instalacji fotowoltaicznych, m.in. na nastawniach w Międzyrzecu Podlaskim i Siedlcach, budynku lokalnego centrum sterowania w Łukowie, a także budynkach we Włoszczowie Płn. i Kielcach. Do końca roku montaż paneli słonecznych zaplanowano także w Staszowie, Przemyślu, Przeworsku, Jaśle, Mostówce i Hajnówce. Szacowana roczna produkcja energii przez nowe instalacje PLK to ponad 190 MWh. To odpowiednik zapotrzebowania na energię elektryczną ponad 80 gospodarstw domowych. Takie działanie oznacza redukcję CO2 o ponad 136 ton rocznie. – Również dzięki takim inwestycjom kolej jest coraz bardziej ekologicznym środkiem transportu – podkreśla prezes zarządu PKP Polskich Linii Kolejowych Ireneusz Merchel.
24 instalacje fotowoltaiczne wykorzystywane już przez PKP Polskie Linie Kolejowe wyprodukowały w 2020 roku 240 MWh. Wartość ta odpowiada zapotrzebowaniu na energię elektryczną dla ponad 100 gospodarstw domowych. Fotowoltaika ograniczyła emisję CO2 o ponad 170 ton. Panele fotowoltaiczne są zamontowane m.in. na budynkach nastawni w Lublinie, Rejowcu, Niedrzwicy, hali napraw w Białogardzie, na budynkach kolejowych w Koszalinie, Stargardzie, Chełmie i Szczecinie.
PKP Polskie Linie Kolejowe zaplanowały wspólnie z NCBR opracowanie technologii i wdrożenie dwukierunkowych podstacji trakcyjnych i zasobników energii. Pozwolą one na odzyskanie i zmniejszenie zużycia energii. W tej dziedzinie oczekiwane jest również rozwiązanie techniczne, które zmniejszy wykorzystanie energii przez urządzenia elektrycznego ogrzewania rozjazdów (EOR).
