W jaki sposób buduje się jakość naukową na polskich uczelniach?
Piotr Pokorny: Przede wszystkim wspierając finansowo najlepszych naukowców. Dodatkowe środki na badania potrafią dać duży impuls do realizowania coraz śmielszych przedsięwzięć naukowych. Coraz częściej pojawiają się także bardzo ważne ułatwienia organizacyjne. Redukcja biurokracji lub automatyzacja sprawozdawczości, silne i proaktywne wsparcie wyspecjalizowanych kadr administracyjnych to tylko wybrane przykłady. Pozwalają jednak naukowcom na ograniczenie bezproduktywnej aktywności biurokratycznej na rzecz skupienia uwagi na tym, co ważne – rzetelnych badaniach. Coraz częściej widać też projekty, które mają podnosić kompetencje naukowców i wspierać rozwój ich badawczych warsztatów. To szczególnie ważne dla młodych kadr oraz tych, którym z różnych powodów idzie gorzej.
Od lat toczy się dyskusja dotycząca wzmocnienia badań naukowych na uczelniach. Jakie bariery stoją na drodze do prowadzenia wysokiej jakości badań? Naukowcy wskazują m.in. na niskie finansowanie.
Powiedzieć, że permanentne niedofinansowanie nauki w Polsce jest jednym z kluczowych jej problemów, to jak nic nie powiedzieć. W pełni popieram apel rektorów, że nakłady budżetowe muszą się zwiększyć, bo taka inwestycja zawsze się zwraca. Nie można się na pewno zgodzić z konstatacją, że problemom polskiej nauki winne jest jedynie państwo. Oczywiście jest w tym sporo prawdy, ale są też inne problemy. Jednym z nich jest biurokracja – zarówno wymuszona zewnętrznie, jak i wymuszona wewnętrznymi regulacjami uczelni. Często odciąga naukowców od ich najważniejszych obowiązków, czyli prowadzenia badań. Kolejną barierą jest mentalność części naukowców. Odnoszę wrażenie, że wielu zgubiło swój pazur, a ogień ich badawczych ambicji dawno przygasł pod naporem kolejnych problemów. Wielu przestało wierzyć, że ich praca ma sens i służy czemuś większemu niż tylko zdobywanie punktów przekładających się później na uprawnienia i większą subwencję uczelni, a także święty spokój samego naukowca. Takie myślenie to ogromna pułapka – uczelnie powinny to dostrzec i różnymi sposobami spróbować ten ogień rozniecić na nowo.
Jakie zachęty oprócz finansowych są potrzebne, by uczelnie mogły realizować badania na dużą skalę?
