CSR nowej ery – ochrona klimatu przede wszystkim

Czy podejście do CSR zmieniło się w ostatnich latach w biznesie?

Brakuje konkretnych danych statystycznych, by można było jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie, ale zmiany z pewnością następują i widać to m.in. po liczbie zgłoszeń do konkursu Raporty Zrównoważonego Rozwoju, do którego firmy zgłaszają publikacje z zakresu działalności niefinansowej. Jest ich coraz więcej, co nie zmienia faktu, że to wciąż kropla w morzu polskiej przedsiębiorczości. Raportowanie bezpośrednio dotyczy dużych przedsiębiorstw, których mamy w Polsce zaledwie 0,2 proc., czyli kilka tysięcy, ale to one mają największą szansę być kołem zamachowym zmiany, której potrzebujemy. Rozwój koncepcji CSR w znaczący sposób przyspieszają przynajmniej trzy przełomowe inicjatywy: Europejski Zielony Ład, strategia rozwoju Unii Europejskiej, której priorytetem jest ochrona klimatu, budowanie niskoemisyjnej gospodarki oraz nowe przepisy dotyczące ujawniania informacji związanych ze zrównoważonym rozwojem w sektorze usług finansowych (SFRD). Rozporządzenie SFDR zdecydowanie zwiększy przejrzystość analizy ryzyk dla zrównoważonego rozwoju w działalności instytucji finansowych, tak by sektor wspierał gospodarkę niskoemisyjną. Z kolei inna dyrektywa CSRD (poprzednio NFRD), dotycząca ujawniania danych niefinansowych, zwiększa liczbę podmiotów objętych wymogiem raportowania czynników ESG (z ang. environmental, social and governance). To bardzo biznesowe powody, dla których już widzimy zdecydowanie większe zaangażowanie przedsiębiorstw tworzeniem i realnym wdrażaniem strategii zrównoważonego rozwoju czy CSR.

Czy CSR jest już wpisany w strategię każdej firmy, czy wciąż są takie, dla których jest to obce pojęcie?

Wciąż jest wiele do zrobienia i zdecydowanie nadal jest wiele firm, które nie mają strategii zrównoważonego rozwoju, ESG czy CSR bądź sprowadzają je do działań marketingowych, akcji dobroczynnych, czasem jedynie doraźnych. Podstawowym wyzwaniem jest z jednej strony kwestia zaangażowania najwyższej kadry kierowniczej, z drugiej niedostatki wiedzy, i to na najwyższych szczeblach zarządzania. Ten aspekt mocno wybrzmiewał w badaniu osób na co dzień zajmujących się CSR „Menedżerowie CSR", zrealizowanym przez Forum Odpowiedzialnego Biznesu w 2020 r. Ale nie jest to wyłącznie polska specyfika. Z myślą o edukacji członków rad nadzorczych oraz prezesów najważniejszych spółek powstał w World Economic Forum globalny program Climate Governace Initiative. Jest on realizowany już w kilkunastu krajach, m.in. Wielkiej Brytanii, Włoszech, Francji czy USA, Brazylii, Indonezji, pod marką Chapter Zero, a od maja także w Polsce. Prowadzi go FOB wraz z Deloitte. To edukacyjny projekt, który ma na celu dostarczenie wiedzy i konkretnych narzędzi pomocnych w transformacji biznesu oraz stworzenie platformy wymiany doświadczeń pomiędzy członkami zarządów i rad nadzorczych oraz ekspertami. Udział w nim jest bezpłatny i w każdej chwili można do niego dołączyć. Wierzymy, że dzięki tej inicjatywie strategie odpowiedzialności społecznej biznesu czy ESG staną się bardziej powszechne w polskiej rzeczywistości.

W dzisiejszych czasach trudno nie zapytać o to, jak pandemia wpłynęła na podejście przedsiębiorców do działań odpowiedzialnych.

Wprowadzenie lockdownu wymusiło na biznesie redefinicję strategii działania. Jak pokazuje badanie „CSR w praktyce 2020 – barometr Francusko-Polskiej Izby Gospodarczej", w przypadku 40 proc. firm pandemia doprowadziła do rezygnacji z niektórych zaplanowanych inicjatyw społecznych i środowiskowych. Z drugiej strony wszyscy zaobserwowaliśmy także wiele nowych projektów. W centrum zainteresowania znaleźli się pracownicy i konsumenci, trzeba było zapewnić bezpieczeństwo w świadczeniu pracy i w dostępie do towarów i usług, biznes skupił się na realizacji 3. Celu Zrównoważonego Rozwoju – dobre zdrowie i jakość życia. Szok, którego doświadczył cały świat, oraz rosnące niepokoje społeczne stały się powodem wzmocnienia refleksji nad zmianą paradygmatu rozwoju (wzrost czy rozwój?, alternatywy dla PKB). Zmiany oczywiście nie następują błyskawicznie, ale już nikt nie pyta, czy warto je wdrażać, ale jak i czemu tak wolno.

Jakie inicjatywy są teraz chętnie podejmowane przez biznes?

Mocno rozwinęły się programy pomocowe, o których wspominałam, a długoletnie projekty CSR-owe realizowano w innej formule, nastąpił też rozwój e-wolontariatu. Radykalna zmiana dotyczyła pracy. Abstrahując od danych, o których często zapominamy, a które mówią o tym, że zaledwie kilkanaście procent zatrudnionych w ogóle może swoją pracę wykonywać w formule zdalnej, wszędzie tam, gdzie to możliwe, pracodawcy ją umożliwili. To mocno wpływa na pracę zespołów, współpracę, organizację spotkań, dobrostan pracowników, zakres odpowiedzialności liderów, ale ma równie dużo efektów pozytywnych jak negatywnych. I firmy, i pracownicy muszą uczyć się nowych rzeczy: od prowadzenia wirtualnych spotkań przez budowanie zaangażowania po zarządzanie organizacją w nowej formule. Ważne zmiany dotyczą też np. łańcuchów dostaw, które zostały poprzerywane przez pandemię i izolację, co wzmocniło trend ich skracania, a także przyspieszyło inwestycje w nowe technologie. To ważne elementy budowania odpowiedzialnych firm, układania ESG w pewnym sensie na nowo.

W obliczu jakich wyzwań stoją obecnie odpowiedzialne firmy?

O podobne zagadnienie zapytaliśmy menedżerów CSR. Najwięcej wskazań otrzymały aktywności związane z walką ze zmianami klimatu (83 proc.). Respondenci podkreślali również, że biznes powinien włączyć się w przeciwdziałanie dyskryminacji (48 proc.) oraz zachęcanie do prowadzenia zdrowego stylu życia (31 proc.). Po ponad 20 proc. wskazań uzyskały także takie odpowiedzi: poprawa sytuacji pracowników, zwiększanie zatrudnienia kobiet, likwidacja smogu. Oczywiście to nie jest zamknięta lista, bo firmy, branże mają specyficzne uwarunkowania, potrzeby i różnią się zakresem wpływu na otoczenie. Każdy przedsiębiorca musi sobie na to pytanie odpowiedzieć indywidualnie, wpisując się zarazem w przeciwdziałanie największym wyzwaniom współczesnego świata.

Te, bez wątpienia, dotyczą walki ze zmianami klimatu.

Ale nie tylko. To również dyskryminacja czy wykluczenia. Trzeba spojrzeć na to, na co nasz biznes ma największy wpływ, maksymalizować pozytywy i minimalizować negatywy. Przeciwdziałanie zmianom klimatu to zadanie nie tylko dla biznesu, ale i dla całego społeczeństwa. Potrzeba strategii biznesowych, które odpowiadają na to wyzwanie.

Czyli CSR nowej ery to szersze działania na rzecz środowiska?

Jak pokazuje badanie Deloitte „Climate Sentiment Index", aż 81 proc. Polaków deklaruje, że zmiany klimatyczne są dla nich powodem do obaw. Odpowiedzialność „nowej ery" to spójność działań biznesu zgodnie z triadą ESG (czy normą ISO 26000, Celami Zrównoważonego Rozwoju). Konieczne jest zakotwiczenie zaangażowania biznesu, aktywizmu korporacyjnego w systemach zarządzania przedsiębiorstwami. Zadania należy planować kompleksowo, odważnie, w partnerstwach, na miarę wyzwań i możliwości biznesu, zgodnie ze swoją specyfiką, partycypacyjnie, słuchając głosu interesariuszy, bezkompromisowo i przede wszystkim bez zwłoki.