Ostre hamowanie inflacji. Duże zaskoczenie na koniec roku

Nieco ponad tydzień temu GUS wstępnie szacował, że indeks cen konsumpcyjnych (CPI) – główna miara inflacji w Polsce – wzrósł w grudniu o 2,3 proc. rok do roku. W piątek opublikował kolejny szacunek, w świetle którego inflacja wyniosła jednak 2,4 proc.

Czytaj także: Strefę euro czeka druga fala recesji

Nawet po rewizji grudniowy wynik pozostał wyraźnie poniżej oczekiwań ankietowanych przez „Rzeczpospolitą” ekonomistów, którzy przeciętnie szacowali, że inflacja w grudniu zwolniła do 2,6 proc. Wyniku poniżej celu inflacyjnego NBP, który wynosi 2,5 proc., oczekiwało zaledwie dwóch spośród 24 uczestników ankiety.

Za wyhamowaniem inflacji w grudniu przemawiał m.in. efekt wysokiej bazy odniesienia sprzed roku. Grudzień 2019 r. był bowiem miesiącem skokowego wzrostu CPI (o 0,8 proc. wobec poprzedniego miesiąca i 3,4 proc. rok do roku). To jednak nie znaczy, że spadek inflacji był zjawiskiem o charakterze czysto statystycznym.

Jak wynika z piątkowych danych GUS, pod koniec 2020 r. wyraźnie zwolnił wzrost cen usług, który w poprzednich miesiącach konsekwentnie przyspieszał, a w listopadzie osiągnął najwyższy od 20 lat poziom 7,8 proc. W grudniu wyniósł 6,4 proc. rok do roku. Wyhamował m.in. wzrost usług telekomunikacyjnych, załamały się z kolei ceny usług transportowych (o 14,9 proc. rok do roku, po zwyżce o 2 proc. w listopadzie). To prawdopodobnie odzwierciedlenie obniżek cen biletów lotniczych w związku z ponownym wprowadzaniem ograniczeń w pasażerskim ruchu międzynarodowym.

Wolniejszy wzrost cen usług to jedna z przyczyn spadku inflacji bazowej, nie obejmującej cen energii i żywności, a przez to uchodzącej za najlepszy wskaźnik tendencji cenowych w krajowej gospodarce. Ekonomiści szacują (oficjalne dane opublikuje w poniedziałek NBP), że inflacja bazowa wyhamowała w grudniu do 3,6-3,7 proc., z 4,3 proc. w listopadzie. Tak mocno spadła poprzednio w styczniu 2014 r.

Do spadku inflacji bazowej przyczyniła się jednak również przecena niektórych towarów. Ceny odzieży i obuwia zmalały w grudniu o 4,1 proc. rok do roku, po zniżce o 3,4 proc. w listopadzie. To największa zniżka w tej kategorii od stycznia ub.r. - To efekt zaburzeń popytu w związku z wprowadzeniem kolejnych (antyepidemicznych – red.) obostrzeń oraz przyspieszenia wyprzedaży po zapowiedzianym w połowie grudnia wprowadzeniu ograniczeń w handlu po świętach – komentuje Dawid Pachucki, ekonomista z ING Banku Śląskiego.

Ceny towarów ogółem wzrosły w grudniu o zaledwie 0,9 proc. rok do roku, po zwyżce o 1,3 proc. w listopadzie. To m.in. odzwierciedlenie coraz wolniejszego wzrostu cen żywności. W ostatnim miesiącu podrożała ona o 0,7 proc. rok do roku, najmniej od ponad dwóch lat, po 2 proc. w listopadzie. Jeszcze w pierwszych miesiącach kategorii rosły nawet w tempie ponad 8 proc. rok do roku.

Wolniej niż w listopadzie taniały w grudniu paliwa do prywatnych środków transportu. Ich ceny były o 8,4 proc. niższe niż przed rokiem, po zniżce o 9,2 proc. w listopadzie.

Średnio w 2020 r. inflacja w Polsce wynosiła 3,4 proc., po 2,3 proc. w 2019 r. Wyższa poprzednio była w 2012 r. Ekonomiści zgodnie oceniają, że w 2021 r. inflacja nieco wyhamuje, co będzie m.in. opóźnionym efektem załamania popytu w 2020 r. w związku z epidemią COVID-19 ale też wysokiej bazy odniesienia w niektórych kategoriach towarów i usług (np. żywność). Uczestnicy konkursu „Parkietu” i „Rzeczpospolitej” na najlepszego analityka makroekonomicznego w pierwszych dniach stycznia przeciętnie prognozowali, że inflacja w tym roku wyniesie 2,6 proc. Wielu ekonomistów przyznaje jednak, że trzeba się liczyć nawet z nieco szybszym wzrostem CPI.

Grudniowa niespodzianka tych oczekiwań raczej nie zmieni. Ekonomiści z mBanku zwracają uwagę na to, że do wyhamowania inflacji bazowej przyczyniły się przejściowe zmiany cen lotów, łączności i ubezpieczeń. „Nie wygląda to na szeroką, silną presję dezinflacyjną” – oceniają. Według nich w 2021 r. CPI będzie rósł średnio w tempie 2,8-2,9 proc.