W najbliższy piątek unijni ministrowie gospodarki mają uzgodnić ostateczny kształt dyrektywy o organizacji rynku energetycznego. W kształcie proponowanym przez Brukselę, i popieranym przez Polskę, zamyka ona Gazpromowi możliwość kupowania sieci energetycznych w Unii Europejskiej. – Chcemy, aby firmy z krajów trzecich spełniały te same wymogi co koncerny unijne – mówi „Rz” Ferran Tarradellas Espuny, rzecznik unijnego komisarza ds. energii.
Dla firm unijnych proponuje się rozdział (własnościowy lub przynajmniej organizacyjny) produkcji energii od jej przesyłu. Tak więc Gazprom, który jest zintegrowany pionowo (tzn. zarówno produkuje, jak i dystrybuuje energię), musiałby się albo podzielić, albo zrezygnować z inwestycji w UE. Klauzula państw trzecich nazywana jest potocznie klauzulą Gazpromu, choć oficjalnie nie jest wymierzona w ten koncern.
W czasie pierwszej dyskusji w czerwcu ministrowie państw członkowskich zgodzili się, że jakieś ograniczenia dla firm z państw trzecich powinny się w przepisach znaleźć. Ale jednocześnie – na wniosek m.in. Niemiec, Wielkiej Brytanii i Holandii – uzgodniono, że trzeba wziąć pod uwagę obecne dwustronne zobowiązania inwestycyjne oraz zapotrzebowania Unii na energię. Jak donosi dziennik „Financial Times”, Niemcy chcą wykorzystać ten zapis, aby osłabić klauzulę państw trzecich.
– Ten punkt jest jednym z dwóch głównych do dyskusji – mówi nam dyplomata w Radzie UE. Jak twierdzi, projekt kompromisowy określa szczegółowo, jakie warunki musi spełniać firma pragnąca kupić aktywa przesyłowe w UE i kto musi wyrazić na to zgodę. Według FT Niemcy nie chcą się zgodzić, aby – jak to wcześniej proponowano – ostateczną zgodę wydawała Komisja Europejska. Uważają, że decyzja powinna należeć do krajowych urzędów nadzorczych. W ten sposób chcą chronić interesy Gazpromu, który współpracuje z niemieckimi firmami. Koncerny z Niemiec ubiegają się o dostęp do złóż w Rosji, w zamian oferują Gazpromowi aktywa przesyłowe w Niemczech.
Drugim spornym punktem jest klauzula równych szans (ang. Level playing field). Na jej utrzymanie naciskają te kraje, które już poszły albo zamierzają pójść najdalej, czyli w kierunku własnościowego rozdziału produkcji i przesyłu. Nie chcą, aby potężne koncerny z państw, gdzie tak radykalnego rozdziału nie będzie (np. z Niemiec), mogły kupować ich aktywa przesyłowe.
